گزارشی از تاریخچه و وضعیت فعلی هتل جهان

دیروز پرده رستم و سهراب در هتل جهان،

امروز هتل جهان در پرده فراموشی!

شاهین سپنتا 

هتل جهان، تنها بنای ارزشمند تاریخی با پیشینه فرهنگی در بدنه غربی خیابان چهارباغ اصفهان است. این هتل درست  رو به ‌روی  بازارچه بلند (بازار هنر) و مدرسه چهارباغ بنا شده و از ایوان‌های  دل‌گشایش، شکوه چهارباغ را بر میهمانان اصفهان نمایان می‌ساخته است. اوج معماری و کمال شهرسازی ایرانی در اصفهان ضرورت بنا کردن مهمان‌خانه‌ای جهت اقامت گردشگران و پژوهندگان هنر و معماری را در اوایل دوره پهلوی پررنگ‌تر می‌ساخت، از این روی پیش از این که کاروان‌سرای عباسی به هتل شاه عباس (مهمان سرای عباسی) تبدیل شود (سال 1336 خورشیدی)؛ هتل «آمریک» که بعدها به «هتل فردوسی» و «هتل جهان» تغییر نام داد، در سال 1307 خورشیدی ساخته شد. چهارباغ اصفهان اولین خیابان طراحی‌شده با فضاهای ارگانیک و متناسب شهری در ایران است. خیابانی  تکامل‌یافته که فراتر از محل رفت و آمد سواره‌ها و پیاده‌ها بودن، به سبب داشتن باغ‌های فراخ، کوشک‌ها، حوض‌ها  و سردرهای پُرشکوه دارای کاربری تفریحی ـ گردشگری نیز بوده است. از عناصر یاد شده که خاص خیابان چهارباغ بوده چیز زیادی باقی نمانده است؛ باغ‌ها و سردرها ویران شده و جای آنها را بناهایی با کاربری‌های تجاری‌ ـ مسکونی گرفته است. مدرسه چهارباغ، بازارچه بلند، کاروان‌سرای عباسی ( مجموعه مادر شاه) از عناصری بودند که در دوره‌هایی متاخرتر از سال ساخت چهارباغ (1000هجری قمری) در این خیابان ساخته شدند؛ عناصری که پس از شروع دوران تخریب‌ها در چهارباغ تاکنون به زنده‌نگهداشتن این خیابان کمک زیادی کرده‌اند. 

تخریب حمام اصغرآباد

حمام تاریخی اصغر آباد خمینی‌شهر تخریب شد 

ایران‌نامه- شاهین سپنتا: حمام تاریخی روستای اصغر آباد در شهرستان خمینی شهر (همایون شهر) استان اصفهان توسط افراد ناشناس تخریب شد. حمام اصغرآباد که سال گذشته در تاریخ 9/9/89 به شماره 29419 در فهرست آثار ملی ثبت شده بود در تاریخ چهاردهم امردادماه سال جاری همزمان با اولین جمعه ماه رمضان تخریب شده است. حمام اصغر آباد با مساحتی حدود 500 متر از سربینه‌ای مربع شکل مشتمل بر چهار ستون سنگی و گنبدی مرکزی و حوضی در میان که به گرمخانه و فضاهای جانبی مرتبط می‌شد، تشکیل شده بود. حمام تاریخی اصغر آباد در دوره قاجار توسط «اصغر میرزا» از شاهزادگان قاجار ساخته شده بود. این بنا، دربرگیرنده ارزش‌های معماری و تنها بنای تاریخی روستای اصغرآباد بود که هویت و پیشینه تاریخی روستا را بازتاب می‌داد و با آماده‌سازی و تغییر کاربری مناسب می‌توانست به مرکز فرهنگی یا گردشگری روستا تبدیل گردد. دهیاری روستا، اهالی ناآگاه محل را عامل این حادثه دانسته است اما تاکنون از سوی نهادهای مرتبط اقدامی برای پیگیری، شناسایی عاملان و مجازات آنان برای جلوگیری از موارد مشابه صورت نگرفته است.

به مناسبت روز پزشک

پورسینا، کیمیای روزگار !

چکامه ای از بانو هما ارژنگی را با صدای سراینده در اینجا بشنوید 

 

چهره ابوعلی‌سینا. نقاش: ابوالحسن صدیقی (این تصویر توسط انجمن آثار ملی به‌عنوان چهره  بوعلی سینا به رسمیت شناخته شد.) سیاه قلم روی کاغذ، ۱۳۲۴

به مناسبت روز پزشک

پورسینا در اصفهان، غریب‌ترین آشناست! 

مَدرس ابن سینا در اصفهان سال‌هاست که به فراموشی سپرده شده است.

ایران‌نامه – شاهین سپنتا: گروهی از دوستداران فرهنگ ایران، امروز یکم شهریور ماه همزمان با روز پزشک و یادروز پورسینا، در محل تدریس این پزشک نامدار ایرانی در اصفهان حاضر شدند و یاد و نام او را گرامی داشتند. در این گردهمایی که به همت انجمن «میراث‌پژوهان مهربین» برگزارشد، شرکت‌کنندگان خواستار شدند که هر چه سریع‌تر کار مرمت این اثر تاریخی که مدتی معطل مانده است، به پایان برسد و ابراز امیدواری کردند که در سال آینده همایش بزرگ «اصفهان و ابن سینا» در چنین روزی برگزار شود. بنای تاریخی مشهور به «مَدرسِ ابن‌سینا» که در دوره سلجوقیان ساخته شده است در  اصفهان، محله دردشت، خیابان ابن سینا، کوچه پاگلدسته، بالاتر از مدرسه شفیعیه واقع شده است و در تاریخ ۲۴ اسفند ماه ۱۳۸۳ خورشیدی با شماره  ۱۱۵۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنای کوچک اما با ارزش با گنبد آجری‌اش بی‌گمان محل تدریس پورسینا به هنگام اقامت او در اصفهان بوده و بر پایه برخی روایات محلیِ تائید نشده مقبره او نیز در همین مکان (و نه در همدان) بوده است. صرف‌نظر از درستی یا نادرستی روایت اخیر، بی‌گمان نزد اهل فرهنگ جایگاه «مَدرَس» از «مَدفَن» رفیع‌تر است اما متاسفانه محلی که روزگاری نشستگاه پورسینا و شاگردانش بوده و نشست‌های درس و بحث او را پذیرا بوده است، امروز متروک و ناشناخته، به انباری تبدیل شده است و در حالی که همیشه قفلی بر در آن خودنمایی می‌کند و هیچ گردشگر یا پژوهشگری راهی به آن ندارد، روی به ویرانی می‌رود.

گزارشی درباره ساخت هتل در حریم آتشگاه

ساخت هتل در حریم آتشگاه:

تخریب ساختار به بهانه ایجاد زیرساخت!

ایران‌نامه – معصومه شهباز: ساخت هتل در حریم درجه یک آتشگاه، این روزها بحث اصلی رسانه ها و سازمان های دوستدار میراث فرهنگی اصفهان است. محل ساخت هتل از یک سو در حریم درجه یک آتشگاه اصفهان و از سوی دیگر در حاشیه بیشه ناژوان قرار دارد. نهادهای عضو کمسیون ماده پنج در حال حاضر رعایت حقوق مالک خصوصی زمین مورد بحث را دست آویزی برای موافقت خود با این کار اعلام می‌کنند و توجهی به ضوابط سازمان میراث فرهنگی نشان نمی‌دهند. سازمان میراث فرهنگی و سازمان جهاد کشاورزی نیز که با این کار مخالف هستند چون در اقلیت هستند، خود را تابع نظر جمع می دانند. اما در این میانه آنچه که نادیده گرفته می شود مسئولیت این سازمان‌ها در حفظ حقوق شهروندان و جلوگیری از قانون شکنی و زیرپا گذاشتن ضوابط و مقررات است. غلامرضا ساکتی مدیریت طرح ساماندهی بیشه ناژوان با تاکید بر اینکه مخالف صد در صد این طرح بوده است، درباره دلایل صدور مجوز در سال های قبل گفت: «این مورد صدور پروانه از طریق شهرداری منطقه 9 صورت گرفته است. سال 82 این طرح مطرح شده و از طریق کمیسیون ماده 5 تغییر کاربری گرفته است. خط حریمی ناژوان هم با محیط های مسکونی و هم با محیط های شهری در دو طرف  تلاقی دارد، این مورد چیزی نیست که امروز جدیدا پیش آمده باشد و بخواهد خط حریمی ما را بگیرند. چیزی که نه  امکانش را دارند و نه اجازه اش را، مگر مواردی که قبلا تغییر کاربری شده اند؛ مثل زمین مورد نظر که چند سال پیش جزء خط حریمی ما نبوده است.»

آتشگاه از دیدگاه مهندس کاظمی

ساخت هتل، منظر باستانی آتشگاه را تخریب می کند

ایران‌نامه : ساخت هتل در حریم درجه یک آتشگاه یک اقدام اشتباه و مخالف همه ضوابط و قواعد پذیرفته شده جهانیِ صیانت و حفاظت "منظر باستانی" اثر تاریخی است و باید هرچه زودتر جلوی آن گرفته شود. منظر ِ باستانی "آتشگاه" حاصل سازگاری سیمای فرهنگی و طبیعی در طول زمان و بیانی آشکار و عمیق از درک متقابل این دو است. سازندگان بنای آتشگاهِ اصفهان، ساخته ی خود را در گرو آشتی با طبیعت و هم سو شدن با آن میدیدند. جدا شمردن نشانه های تاریخی از بستر طبیعی در فرایند حفاظت و مرمّت، آسیب پذیری اثر را دو چندان می‌کند. یاغش کاظمی،ضمن بیان این مطلب، درباره سابقه به‌کارگیری نام آتشگاه اصفهان برای این بنا، این نام را نوظهور ندانست و با اشاره به کاربرد این نام در متون کهن گفت:  «اطلاقِ نامِ "آتشگاه" به این بنا، یک سابقه بسیار کهن دارد. "ابن خردادبه" و  "ابن رُسته" در سده 3 هجری، "مسعودی" و "حمزه اصفهانی" و "ابن حوقل" در سده 4 هجری، همگی شهادت داده اند که محل این بنا "آتشگاه" بوده است. "ابن حوقل" آتش ِ این "آتشگاه" را از آتش های قدیمی جاودان دانسته است: «انّ ناره من قدیم النیران الازلیّه». صاحبِ "مجمل التواریخ و القصص" به صراحت بیان می کند که اکنون (سال 520 هـجری) کوه و بنا را "آتشگاه" می‌گویند. "مافروخی" در "محاسن اصفهان" در گفتاری مشابه بیان می‌کند که اکنون (نیمه دوّم سده 5 هـجری) این بنا به "آتشگاه" (بیت النّار) معروف و مشهور است و شرحی ادیبانه ای نظر به واژگانِ "آتش" و "خرّمی" ِ محل واقع شدنِ بنا دارد:  آیتِ یَا نَارُ کُونِی بَرْدًا وَسَلَامًا بر هر ورقی از ریاحین آن نزهتگاه مسطور است.»

بخش دوم گفتگو با هومان خاکپور

زاینده رود و کارون قربانی سدها

گفتگو با هومان خاکپور، بخش دوم

معصومه شهباز

چهارمحال بختیاری به سرزمین سدها معروف است. سدهایی که تاکنون نزدیک به 2000 هکتار از جنگل‌های این منطقه را به زیر آب برده‌اند و با احداث و  آبگیری سدهای خرسان 1 ، 2 و 3 ، هم چنین  کارون 5، 20 هزار هکتار دیگر نیز از جنگل‌های این منطقه را  نابود خواهند کرد. کارشناسان محیط زیست این سدها را به تشتک های تعبیر می‌کنند که نیاز آبی بیش از 300 هزار نفر را در معرض تبخیر قرار می دهند. در حالی  که در دنیا روزگار سدسازی  سر آمده، ایران با 590 سد، هنوز در اندیشه سدسازی  است. سدسازی سلیقه‌ای در ایران علاوه بر تحمیل هزینه‌های گزاف بر اقتصاد این کشور، نیاز تامین انرژی را پاسخگو نیست  و از همه مهم‌تر حیات رودخانه ها و جنگل ها را با بحران روبه رو ساخته است. هومان خاکپور فعال منابع طبیعی و محیط زیست، سدهای چهارمحال و بختیاری را عمدتا سدهای برق ـ آبی خواند و گفت: هدفی  که برای ساخت این سدها  اعلام می‌شود، تولید برق و در کنار آن اهداف حاشیه‌ای چون اشتغال‌زایی یا جاذبه‌های گردشگری و طبیعت‌گردی است.

بیانیه

بیانیه‌ سازمان‌های مردم‌نهاد سراسر کشور در دفاع از فعالیت‌های مدنی

در پی صدور حکم تعطیلی انجمن ایران‌شناسی کهن‌دژ از سوی سازمان ملی جوانان همدان، سازمان‌های مردم‌نهاد سراسر کشور در دفاع از فعالیت‌های مدنی شهروندان بیانیه ای صادر کردند. این بیانیه به شرح زیر است: «همان‌گونه که می‌دانید، سازمان­های مردم‌نهاد فضایی برای صرف کردن توانِ فرابرنامه‌ای جامعه در فعالیت‌های غیرانتفاعیِ مفید و مؤثر مدنی هستند که امکانِ تربیت نیروهایی را برای اداره‌ی کم‌هزینه‌تر مسائل اجتماعی پدید می‌آورند. از سوی دیگر، این سازمان‌ها ابزاری هستند برای بیان دیدگاه­های شهروندان در نزد دولت‌مردان و حاکمان، و متوجه کردن آنان به مسائل مهمی که ناخواسته در ساختارهای دولتی نادیده گرفته می‌شوند. در نتیجه، نقشِ بی‌بدیلِ آنها در نیل به توسعه­ای پایدار و هدفمند در تمامی سطوح جامعه، انکارناپذیر است. از این‌رو، در کشور ما نیز - به ویژه در یک دهه­ گذشته - بسیاری از کنشگران مدنی کوشیدند تا سازمان‌های غیردولتی مختلفی را با کارکردهایی تخصصی ساماندهی نمایند که بخشی از حوزه‌های فعالیتِ این مجموعه­ها در زمینه‌های پاسداری از میراث فرهنگی و محیط زیست است. آشکار است که با توجه به ویژگی‌های یادشده، دولت‌مردان باید یاریگر این سازمان‌ها باشند و برای توانمندسازی و گسترش آنها بکوشند تا این چشمانِ بی‌چشم‌داشتِ جامعه، دقیق‌تر و کاراتر به وظایف و خویش‌کاری‌شان بپردازند.

گزارشی درباره بحران آب زاینده رود

پروژه‌های انتقال آب، درد زاینده‌ رود را درمان نمی کند^*

گزارش: معصومه شهباز 

اولین جلسه رسیدگی به شکایت مردم اصفهان به دلیل خشک شدن زاینده رود در 17 امرداد ماه با حضور وکیل مدیر عامل اداره کل آب منطقه ای اصفهان، وکلای شاکیان پرونده، نمایندگان شکات برگزار شد. خاطره  دادخواه، فعال محیط زیست، در خصوص اولین جلسه دادگاه رسیدگی به شکایتی که بر علیه مدیر عامل شرکت آب منطقه ای اصفهان به علت عدول از اختیارات قانونی و دادن اجازه استفاده غیر مجاز از آب رودخانه زاینده‌رود تنظیم شده بود، گفت: وی از حضور در نخستین جلسه خودداری کرد و وکیل خود را برای پاسخگویی به دادگاه فرستاد. دادخواه افزود: وکیل مدیر عامل شرکت آب منطقه اصفهان تمام اتهامات مطرح شده و به ویژه تغییر مسیر زاینده‌رود را تکذیب کرد و در نهایت قرار شد بعد از 10 روز استدلال های خود را به قاضی ارائه دهد. خاطره دادخواه، یکی از بانیان طرح این شکایت گفت: اداره کل آب منطقه‌ای ظرفیت محیط را در نظر نگرفته و با اقداماتی که انجام داده، باعث خشک شدن زاینده رود شده است. وی افزود: مجوزهایی که برای حفر چاه‌های حریمی داده شده و همچنین مجوزهای پمپاژها، همگی بیش از ظرفیت بوده است. بیش از هفت هزار مجوز برای حفر چاه‌های حریمی داده شده و همچنین، بیش از 400 مجوز پمپاژ صادر شده که خلاف قانون بوده است.