نوروز تا نوروز منتشر شد

نوروز تا نوروز

هفت جشن بزرگ ایرانی در سروده‌های هما ارژنگی، منتشر شد

 لوح فشرده «نوروز تا نوروز»، حاصل تلاش تازه‌ای‌  استاد هما ارژنگی نویسنده، شاعر و مترجم معاصر است، که به دوستداران فرهنگ دیرپای ایران‌زمین پیشکش شده است. بانو ارژنگی، در این لوح فشرده که دربرگیرنده سروده‌های این چکامه‌سرا به دو گونه شنیداری و نماهنگ (ویدیو کلیپ) می‌باشد، شنوده را همگام با جشن‌های باستانی نوروز، تیرگان، مهرگان، یلدا، سده، اسفندگان و چهارشنبه‌سوری در پهنه تاریخ و آیین‌های این سرزمین کهن، به پیش می‌برد. در این لوح ارزنده، چکامه‌ها با آوای شور‌آفرین سراینده و با هنر نگاره‌گذاری دُخت شایسته وی، بانو  نگین کبیری (وساز)، جان گرفته‌اند. از آثار بانو ارژنگی که پیش از این منتشر شده‌اند، می‌توان به سه دفتر از سروده‌هایش با نام‌های «پرواز عاشقان»، «گل هزار پر» و «راز پرواز» اشاره داشت. وی به ترجمه کتاب نیز می‌پردازد که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «آوای شاهانه ساراها» در دو جلد، «سپاه گمشده کمبوجیه»، «جریان بخشاینده دارما» اشاره کرد. افزون بر این، وی کتاب زندگی 22 ساله برادرش فرهاد ارژنگی هنرمند درگذشته معاصر را در سال 1340 نوشته و همچنین آثار موسیقی این شادروان را در کتابی با عنوان «نقش فرهاد» در سال 1390 منتشر نموده است. بانو هما ارژنگی، در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از سروده‌هایش را با صدای خود در شش لوح فشرده (سی دی) به دوستداران فرهنگ و ادب ایران زمین ارمغان کرده است. این شش مجموعه، عبارتند از: «فلات آریان»، «سرو کاشمر»، «کوچه‌های عاشقی»، «راز نرگس» و «گل هزار پر». تازه‌ترین مجموعه از سروده‌های وی، «نوروز تا نوروز» نام دارد که دربرگیرندهِ چکامه‌هایی است که او برای هفت جشن بزرگ ایرانی سروده و با صدای شاعر به دو گونهِ شنیداری و نماهنگ منتشر شده است. 

هدیه نجومی به مسیحیان اصفهان!

ساعت آفتابی ِ سیاره­ ‌ایدر میدان جلفای اصفهان نصب شد

 ساعت آفتابی مدل سیاره‌ ای که توسط رصدخانه دانشگاه کاشان طراحی شده است، در میدان جلفای اصفهان نصب شد. ساعت‌های آفتابی گرچه در بازه زمانی چند هزار ساله برای تشخیص زمان در  فرهنگ‌های گوناگون بشری مورد استفاده قرار می­‌گرفته است. اما با گسترش فناوری ساعت‌های عقربه‌ای و دیجیتال از رونق اصلی افتاد. با این وجود در بسیاری از جوامع هنوز نه تنها به عنوان نماد نجومی بلکه به عنوان عنصر زیبایی شناختی و گاه نماد اصالت و قدمت فرهنگی استفاده می‌شود. در جامعه ما نیز در چند سال اخیر روند ساخت انواع مختلف ساعت آفتابی در گوشه و کنار ایران­زمین گسترش یافته است. به گزارش رصدخانه دانشگاه کاشان، ساعت آفتابی اصفهان با مدل سیاره­ای و قطر خارجی 130 سانتیمتر و قطر داخلی 100 سانتیمتر طراحی شده است. این ساعت آفتابی برای مختصات جغرافیایی میدان جلفای اصفهان یعنی طول جغرافیایی 51 درجه و 39 دقیقه و 27 ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی 32 درجه و 38 دقیقه و 11 ثانیه شمالی طراحی شده است. میدان جلفا که در محله جلفای اصفهان و در مجاورت خیابان نظر واقع است، در بین سه کلیسای  معروف اصفهان یعنی کلیسای وانک، کلیسای حضرت مریم و کلیسای بیت‌اللحم­ قرار گرفته است. این ساعت آفتابی در میان یک حوض ساخته شده است.

گزارش دکتر دهقانی از استان کرمان

گزارشی از ارگ بم و گردشگری در استان کرمان

دکتر محمود دهقانی

استان کرمان در جنوب شرقی کشور قرار گرفته و مرکز آن شهر کرمان است. شهرهای سیرجان، بردسیر، فهرج، بافت، رفسنجان، شهر بابک، جیرفت، زرند و بم آوازه‌ای دیرینه دارند. اما این استان بر اساس تقسیمات پس از انقلاب دارای نزدیک به ۸۰ شهرستان و شهر و شهرک شده که برخی از آن ها در امور بازرگانی و تولیدات در روزگار ریاست جمهوری  رفسنجانی و پس از او پیشرفت کرده است. کاوش‌های علمی ارزشمند باستانی نشانه تمدن را از هزاره‌ها پیش در کرمان آشکار می‌سازد. آثار درخشان معماری باستانی روزگار کهن، همراه با طبیعت بسیار زیبا و متنوع گردش‌گرپذیر بوده که این خود آیینه نمایش فرهنگ و تمدن کرمانی‌هاست. این استان با بهره‌مندی از کوه‌ها و رودها و حتا کویر، آمادگی برای پیشرفت کشاورزی دارد. توانمندی‌های استان کرمان با ارتباطات بهتر از گذشته و با پیشرفت در صنعت امروزین و همچنین صنایع دستی که از روزگاران گذشته تا به امروز آوازه‌دار است به همراه مردمی که گویش شیرین دارند،  گردشگری در استان کرمان را دلپذیر کرده است.  استان کرمان از شمال به خراسان و یزد، از شرق به سیستان و بلوچستان، از غرب به فارس و از جنوب به استان هرمزگان چسبیده است. این استان که خود دارای جمعیت قابل ملاحظه‌ای است و گذرگاهی بر سر راه چند استان مهم کشور است اگر با برنامه‌ای درست و سنجیده با آن برخورد شود در صنعت گردش‌گری می‌تواند گوی سبقت را از همه استان‌ها برباید. چرا که آب و هوای آن دارای تنوع بوده و با آن که گرم و کویری است اما در شب دما به شدت تغییر می‌کند. با این وجود در جنوب غربی و مرکز، سرد کوهستانی و در ناحیه جنوب شرقی گرم و مرطوب است. تنوع آب و هوا باعث شادابی و وفور برخی میوه‌ها و سبزی‌های کمیاب در این استان است. از دیر باز پسته، خرما، قالی و صنایع دستی کرمان به سراسر کشور و خارج از کشور صادر می‌شد. عطر کرمان نمونه دیگری از سوغاتی‌های تاریخی بود اما از مرغوبیت شال و پته و ترمه و جاجیم استان کرمان در بسیاری از متون و گزارش‌های پیشینه‌نگاران یاد شده است. از سویی مرغوبیت و آوازه زیره کرمان آن چنان بالا گرفت که پایش به مثل‌های فارسی نیز کشیده شد.

اعتراض به طرح توقیف میراث فرهنگی ایرانیان

بیانیه‌ی 40 سازمان‌ غیردولتی فعال در حوزه‌ی میراث فرهنگی

در اعتراض به طرح سنای آمریکا برای توقیف اشیای باستانی ایران

افکار عمومی، انجمن‌های مردمی و جامعه‌ی فرهنگی آمریکا، ما را یاری کنید!

در خبرها آمده است  که یکی از کمیته‌های سنا، در راستای افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران، به تسهیلِ توقیف و به حراج گذاشتن اشیای باستانی ایران و کتیبه‌های تخت‌جمشید، که در موزه‌های آمریکا نگهداری می‌شود، رای داده است و این پیشنهاد قرار است به تصویب سنا برسد. اگر این خبر درست باشد و اگر این پیشنهاد به قانون تبدیل شود این‌بار آشکارا، بر خلاف ادعاهایی که می‌شود، نشان از دشمنی آشکار دولت‌مردان آمریکا با ملت ایران دارد؛ چرا که آثار باستانی ایران که در دانشگاه‌ها و موزه‌های جهان به امانت گذارده شده‌اند ــ و متعلق به ملت ایران و نه دولت ایران هستند ــ ضبط شده و به مزایده گذاشته می‌شوند. اگر تاکنون در پاره‌ای از تحریم‌ها این‌گونه تبلیغ می‌شد که هدف، حکومت ایران و نه مردم ایران است، اینک به‌گونه‌ای کمر به نابودی دارایی‌های تاریخی این ملت بسته‌اند که امکان بازگردان آن اموال، از خریداران خصوصی یا دولت‌هایی که آشکارا قصد بهره‌بردن از خوانِ تاریخ ایران را دارند، وجود نداشته باشد.

قطع یکی دیگر از درختان کهنسال

چنار کهنسال نیاسر قربانی شد

ایران‌نامه- شاهین سپنتا:  چنار کهنسال نیاسر که در شمار میراث طبیعی این شهر بود، از بُن کنده شد. چند نفر از اهالی محله تالار نیاسر با همکاری هیات امناء مسجد امام حسن عسگری، اقدام به قطع درخت چنار کهنسال و تنومند موجود در گوشه حیاط این مسجد نمودند و تنه آن را از محل خارج کرده و جای آن را سیمان ریختند. این چنار کهنسال با عُمری نزدیک به 1200 سال، در حریم چارتاقی نیاسر و در محور فرهنگی – تاریخی شهر نیاسر قرار داشت و این محور به شماره 18106 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.  پس از این رویداد پایگاه میراث فرهنگی نیاسر و شهرداری این شهر از عاملان قطع چنار شکایت کرده‌اند که پرونده در دست بررسی می‌باشد. عاملان، انگیزه خود از قطع این درخت را توسعه محدوده مسجد بیان کرده‌اند. این چنار تنومند در نزدیکی چشمه‌ای کهنسال و در محدوده مسجدی قرار داشت که به نظر می‌رسد بازمانده نیایشگاهی باستانی باشد که به مسجد تبدیل شده است. همه ساله مردم محلی در پای این درخت کهنسال و در کنار حوض بزرگی که از آب چشمه سیراب می‌شود، آیین قربانی گاوی آذین‌بندی شده را برگزار می‌کردند که به نظر می‌رسد بازمانده آیین‌های کهن باشد. اما این بار چنار کهنسال که در شمار میراث طبیعی شهر نیاسر بود قربانی زیاده خواهی مردمان شد.

بیدمشک گل ویژه اسفندگان نیست!

گل پلنگ مشک، نماد جشن اسفندگان

شاهین سپنتا

«اسفند» یا « اسپند» در فارسی، «سپندارمت» یا «سپندارمد» در پهلوی و «سپَنتَ آرمَیتی» در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورامزدا و در اوستای نو نام یکی از امشاسپندان است که در جهان مینُوی نماد دوستداری و بردباری و فروتنی اهورامزدا و در این جهان نگهبان زمین و باروری و سرسبزی آن است.  در گاه‌شماری ایرانی، دوازدهمین ماه از سال و پنجمین روز از هر ماه «اسفند» نام دارد، از این‌روی در روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، در آستانه بهار طبیعت و نوشدن زمین «جشن اسفندگان» برپا می‌شود. جشن اسفندگان، چنان که از «آثارالباقیه» و «التّفهیم» ابوریحان بیرونی، «زین‌الأخبار» گردیزی، «شرف‌نامه» نظامی گنجوی و «شاهنامه» فردوسی برمی‌آید، جشن ویژه زنان بوده است که در آستانه سال نو در روز پنجم اسفندماه برگزار می‌شده است. در این جشن که آن را "مردگیران" می‌نامیدند، زنان از مردان آرزوها می‌خواستند. زنان خود را می‌آراستند و در طول روز در کوی و برزن به پایکوبی و شادی می‌پرداختند. در پایان آن روز، رفتن به نیایشگاه در شمار آیین‌های این جشن بود. دختران نیز از این جشن سهمی داشتند چون برخی این جشن را ویژه "عروسان نادیده‌شوی"، یعنی "دختران شوهرنکرده" دانسته‌اند. دختران در این روز جشن می‌گرفتند و به کام دل شادی می‌کردند. در این جشن زنان کوی و بازار را از  روال هر روزه می‌انداختند و در واقع زنان در آن روز حاکم بر شهر بودند. دختران و زنان شادمانه دسته‌های گل به دست می‌گرفتند. به سخن دیگر اسفندگان در فرهنگ ایرانی جشن زنان یا جشن آزادی زنان بوده است.

پاسخ به سخنان محمد تقی رهبر

پاسخ فعالان میراث فرهنگی اصفهان به سخنان محمد تقی رهبر:

میراث فرهنگی را بهانه ای برای تسویه حساب‌های جناحی نکنیم

«حجت الاسلام محمدتقی رهبر»، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی چند روز پیش در سخنانی درباره وضعیت نابسامان میراث فرهنگی اصفهان گفته بود: «طی سال‌های اخیر کار جدی برای میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان صورت نگرفته‌ است.» او این سخنان را در پاسخ به اظهارات رئیس جمهور بیان کرد که گفته بود: «سازمان میراث فرهنگی در زمان ریاست مشایی و بقایی به اندازه 60 سال کار انجام داده ‌است.» وی در ادامه از رئیس جمهور پرسیده بود: «اگر ممکن است کارهایی که انجام گرفته را به خصوص در اصفهان، نشان بدهند. این حجم کار کجا انجام شده ‌است؟» در پاسخ به سخنان محمد تقی رهبر، جمعی از فعالان میراث فرهنگی اصفهان نامه ای سرگشاده منتشر کردند. متن این نامه به شرح زیر است: 

« این روزها، از بین هزاران مشکل و نابسامانی موجود همچون بحران آب زاینده رود و لطمات جبران ناپذیر به کشاورزان منطقه شرق اصفهان، آلودگی هوا، تخریب روز افزون خاک، بیکاری فزاینده جوانان، رشد تورم، وضعیت نامساعد نشر کتاب و مطبوعات، و هزاران مشکلی که گریبان‌گیر مردم است و تاثیرات منفی بسیار جدی بر سلامت تن و روان مردم اصفهان دارند، «حجت الاسلام محمدتقی رهبر»، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی پس از سخنان رئیس جمهور در حمایت از مدیران قبلی این سازمان، از خود واکنش نشان داده و زبان به انتقاد از این سازمان گشوده اند؛ هرچند که به نظر می رسد که این انتقادهای دیرهنگام، بیشتر جنبه سیاسی داشته و در راستای زیر سوال بردن عملکرد جریان موسوم به انحرافی در دولت، آن هم در آستانه انتخابات مجلس بیان می‌شود اما صرف نظر از انگیزه واقعی بیان این انتقادات لازم می‌دانیم نکاتی را یادآوری نماییم:

به مناسبت ۴۵ اُمین سال درگذشت فروغ فرخزاد

گل و گیاه در اشعار فروغ فرخزاد* 

دکتر بهرام گرامی**

فروغ فرخزاد در 15 دی ماه سال 1313 خورشیدی در تهران چشم به جهان گشود. پدرش نظامی و سختگیر و مادرش خانه دار و کمابیش سنّتی بود. چهار برادر و دو خواهر داشت و خود فرزند سوّم خانواده بود. با تمام کردن دبستان، به دبیرستان خسروخاور رفت. شانزده ساله و در کلاس نهم بود که با پرویز شاپور، نوۀ خالۀ مادرش که تقریباً  14 سال از او بزرگتر بود و دانشگاه را تمام کرده بود، ازدواج کرد. در 29 خردادماه 1331 که هفده سال و نیم داشت پسرش کامیار را به دنیا آورد و در 17 آبان 1332 که هنوز نوزده ساله نشده بود از شوهرش جدا شد (1،2) و حقّ سرپرستی فرزندش را برای همیشه از دست داد (3). در سال 1335 سفری 14 ماهه به ایتالیا و آلمان کرد تا به قول خودش بهتر بتواند نفس بکشد، فریاد بزند و بخندد. در سال بعد به چند کشور دیگر اروپایی رفت. از شهریور 1337 به فیلم‌سازی روی آورد و زیر نظر ابراهیم گلستان به تولید فیلم های کوتاه پرداخت که برخی از آنها برندۀ جوایزی معتبر گردید. در سال 1341، پسر خردسال یک زوج جذامی در جذامخانۀ تبریز را بفرزندی خواند و به تهران آورد. سه چهار سالی قبل از مرگش با خوردن قُرص دست به خودکُشی زد. سرانجام در بعد از ظهر 24 بهمن 1345، در سی و دو سالگی، هنگام رانندگی، براثر تصادف جان خود را از دست داد و در گورستان ظهیرالدوله، بالاتر از تجریش در جادۀ دربند، به خاک سپرده شد (1،2). "فروغ بضاعتی اندک از شعر کهن و تسلّطی بسیار بر اوزان عروض داشت" (4). اشعار او بیشتر دربارۀ خودش است: یاد کودکی و نوجوانی، تلخی‌های خانواده، و فاش‌گویی در عشق‌ورزی. "حجاب رمز و راز از گِرد خود برگرفت تا از مرد کشف حجاب کند و به او حیاتی نو بخشد" (5). فروغ با شکستن قیدهای همسری و مادری به آزادی دلخواهش رسید و تازه فهمید که این آزادی چقدر پوچ و مبتذل بوده است و برای رهایی از رنج اینگونه زیستن به پاخاست و تولدی دیگر یافت (6). از فروغ پنج مجموعه شعر برجای مانده: اسیر (1331، با تغییرات 1334)، دیوار (1335)، عصیان (1336)، تولّدی دیگر (شامل سروده های 1338 تا 1342) و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، که پس از درگذشت او انتشار یافت. در این نوشتار، به سَبک و روال دیگر کارهای این نگارنده در مورد گل‌ها و گیاهان در اشعار شاعران، ابتدا نام و مشخصات گونۀ گیاهی و ویژگی های مورد توجّه شاعر، و سپس بخشی از شعر، حاوی نام گونۀ گیاهی، آورده شده، در حدّی که معنی مُحَصّلی از آن بخش به دست آید. برخی از واژه‌ها معنی شده و در بعضی موارد شواهدی از شعر قدیم فارسی نیز ارائه گردیده است. در زیر هر شعر، نام مجموعه در سمت راست، نام شعر در وسط، و شمارۀ صفحه در سمت چپ آورده شده است (1). گونه های گیاهی به ترتیب الفبایی آمده اند (7). 

پرویز رجبی درگذشت

دکتر پرویز رجبی درگذشت

پرویز رجبی، جمعه 21 بهمن‌ماه در سن 72 سالگی در اثر بیماری سرطان در منزلش درگذشت. از  پرویز رجبی به عنوان تاریخ‌نویس، مترجم و نویسنده می‌توان آثاری همچون «هزاره‌های گمشده»، «سده‌های گم‌شده»، «ایران شناسی»، «تاریخ ایران در دوره ایلامی»، «تاریخ ایران در دوره سلوکیان و اشکانیان»، «کریم‌خان زند و زمان او»،  «جشن‌های ایرانی»، و «تخت جمشید بارگاه تاریخ » را نام برد. همچنین کتاب‌هایی مانند «از زبان داریوش»، «کویر ایران»، «مارکوپولو در ایران»، «شهریاری ایران» و «هنر جهان اسلام» از جمله آثاری هستند که توسط وی ترجمه شده است. دو مصاحبه جنجالی دکتر پرویز رجبی در تاریخ‌های 12 آبان ماه 1388 و 20 دی ماه 1388 با روزنامه اعتماد، با انتقاد بسیاری از پژوهشگران و دوستداران ایران رو به رو شد. از دیدگاه منتقدان، وی در این سخنان حقایق تاریخی را نادیده گرفته و با مغلطه‌های فراوان سعی در توجیه و تفسیر برداشت‌های نادرست خود از تاریخ ایران داشته است. برخی منتقدان از این روش جاری در آثار و مصاحبه‌های دکتر رجبی با عنوان «مکتب تاریخ زدایی رجبی» نام بردند. وی همچنین در برنامه «در قلمروی تاریخ» در صدای جمهوری اسلامی به عنوان کارشناس سخن می‌گفت. همکاری ناصر پورپیرار با رجبی در ویرایش کتاب «از زبان داریوش» نیز یکی از انتقاداتی بود که همواره درباره او مطرح می‌شد.