اصفهان را بیشتر بشناسیم: 5) منار چهل دختران

چهل دختران

مناره‌ای اسلامی در محله‌ای یهودی به نام یک مسیحی 

منار تاریخی چهل دختران، در شمال محله قدیمی یهودی نشین جوباره اصفهان در خیابان کمال و در نزدیکی منار تاریخی ساربان واقع است. منار چهل دختران که در دوران سلطان محمد ملکشاه سلجوقی به سال 501 هجری قمری به خواست سپهسالار ابوالفتح نهوجی ساخته شده است با طول پایه 8 ضلعی‌اش، 29 متر ارتفاع دارد و دارای تزئینات آجرکاری زیبا و دو کتیبه به خط کوفی و یک کتیبه به خط نسخ است. کتیبه آجری اول، به خط کوفی و دربرگیرنده پنج آیه نخست سوره طه است. کتیبه آجری دوم در پنج سطر شامل جملات مذهبی و اسامی خلفای راشدین است که در دوره های بعد به واسطه تعصب، بجز نام «علی بن ابی طالب»، اسامی بقیه را محو کرده اند. کتیبه آجری سوم به خط کوفی در شش سطر تاریخ پایان ساخت بنا را  501 هجری قمری و واقف آن را «ابی‌الفتح‌ بن ‌محمد بن ‌عبدالواحد نهوجی» معرفی می کند(نهوج از توابع شهرستان اردستان در استان اصفهان است).

از نگاه دوربین محمد سلطان الکتابی

ماه تابان بر فراز شاه‌کوه در اصفهان

در این عکس که دوست هنرمند محمد سلطان‌الکتابی برایمان فرستاده است، ماه بر فراز شاه‌کوه در جنوب اصفهان دیده می‌شود؛ گویی ماه به‌راستی شاه‌کوه را فتح نموده و عکاس هنرمند، این لحظه باشکوه را جاودانه کرده است. محمد سلطان‌الکتابی در یادداشتی کوتاه درباره این عکس می‌نویسد: شاه‌کوه یکی از کوه‌های بلند اطراف شهر اصفهان است که 2418 متر ارتفاع دارد. از آنجا که صعود به قله شاه‌کوه برای افراد ناآشنا و آموزش ندیده دشوار است و هر کسی از پس آن بر نمی‌آید، اصفهانی‌ها در گفت‌و‌گوهای روزانه خود هنگامی که کسی ادعا کند کار بزرگی کرده است در حالی که کار چندان مهمی هم انجام نداده است، به کنایه به او می گویند: "مِگه شاکو را فتح کرده‌ی؟". عکس را در اندازه بزرگ‌تر در ادامه ببینید: 

خانه های تاریخی اصفهان، 4) خانه ارسطویی

خانه‌های تاریخی اصفهان، بخش چهارم:

خانه تاریخی ارسطویی

مهدی فقیهی(میراث‌پژوه)

در کوچه‌ای به نام قصرمنشی واقع در ضلع شرقی خیابان نشاط و نزدیکی چهارراه هشت‌بهشت یادگاری از عهد صفوی برجای مانده که به نام خانه ارسطویی شهرت دارد. این خانه در دوران متأخر خصوصاً عصر قاجار دچار دخل و تصرف زیادی شده چنان که از ترکیب اولیه خود بسیار دور گشته است. دیوار جنوبی این بنا که هم جوار با کوچه  قصرمنشی می‌باشد به شکل ساده با ملاط کاهگل⁽¹⁾ اندود⁽²⁾ گشته و قسمت اعظم آن در زیر فروار⁽³⁾ فوقانی معبر که با قوس‌های⁽⁴⁾ نگهدارنده پنج و هفت⁽⁵⁾ و لنگه⁽⁶⁾ تاق‌های گهواره‌ای⁽⁷⁾ کوچه را به شکل ساباط⁽⁸⁾ زیبایی جلوه‌گر ساخته پنهان شده است. دیوار شرقی خانه که دری چوبی در سمت جنوبی خود دارد با چینش⁽⁹⁾ آجری و پَروَزبندی‌های⁽¹⁰⁾ چندگانه، این قسمت از خانه را از گذر⁽¹¹⁾ مجاور جدا می‌سازد. از فضای خارجی که بگذریم برای دسترسی به ارکان داخلی خانه باید از سردر ورودی جدیدی که پس از مرمت در ضلع جنوب غربی ایجاد کرده اند وارد بنا شویم. سردر مذکور با تاقی آهنگ⁽¹²⁾، اسپرها⁽¹³⁾ و دیوارهای آجرچینی به شیوه نیمانیم⁽¹⁴⁾ و پلکان و کف‌پوشی از سنگ سیاه پارسی⁽¹⁵⁾ از ساختار پیرامونش متمایز گشته است.

مردمک 6

ثبت ملی و جهانی

نسخه‌ای برای حفظ میراث معنوی نمی‌پیچد

                                                                                                           ‌معصومه شهباز 

 ایران با تمدن چند هزار ساله یکی از کشورهای غنی در حوزه میراث معنوی است؛میراثی گسترده از آیین‌ها و سنت‌ها تا دانش‌ها و هنرها که هنوز شمار دقیقی از آنها در دست نیست اما توجه کافی در راستای حفظ ،حراست و یا احیاء آنها نشده است. ایران تاکنون 78 میراث معنوی را به ثبت ملی رسانیده که این خود یکی از نخستین گام‌ها در راه جهانی‌شدن و در نتیجه تلاش برای حفاظت و احیاء این میراث است. از سال 2003 که برای شناسایی و حفظ میراث معنوی جهان زیر عنوان کنوانسیون میراث معنوی جهانی تصمیمات جدی گرفته شد 7 سال گذشته و ایران تاکنون توانسته دو اثر یکی نوروز (به‌صورت مشترک با 7 کشور دیگر) و  دیگری موسیقی ردیفی را در فهرست میراث معنوی جهان به ثبت برساند. تعزیه، ورزش زورخانه‌ای، مهارت‌های بافت فرش عشایر فارس، مهارت بافت فرش کاشان، موسیقی بخش‌هایی از خراسان نیز از آثار معنوی هستند که پرونده‌های آنها برای بررسی در راستای قرار گرفتن در فهرست میراث معنوی جهانی از سوی یونسکو تایید شده‌اند و دو پرونده دیگر یعنی خیمه‌شب‌بازی و پرده خوانی در دو سال آینده بررسی خواهند شد.

آرش‌کمان‌گیر اثر حمیدرضا یزدان‌خواه

آرش کمان‌گیر به روایت حمیدرضا یزدان‌خواه

دوست فرهیخته مهندس یاغش کاظمی، در پیام مهرآمیز شادباش جشن تیرگان، از دوست هنرمند «حمیدرضا یزدان‌خواه» (با نام هنری کشواد) آفریننده نگاره‌ای زیبا از آرش کمانگیر، یادکرده ‌است و نمونه‌ای از این اثر ماندگار و شناخته شده را فرستاده‌ است. مهندس کاظمی در یادداشتی کوتاه، این اثر و آفریننده آن را چنین معرفی کرده است: "حمید یزدانخواه" در دانشگاه هنر اصفهان، دانشجوی رشته فرش بود، و اینک در دانشگاهی دیگر، به تحصیل رشته مورد علاقه خود "نقاشی" مشغول است. زمانی که طرح اولیه "آرش کمان‌گیر" را به من نشان داد، از ذوق و ابتکاری که به خرج داده بود به وجد آمدم. او آرش کمانگیر را در همان لحظه پرشکوه که عزم بر انجام حماسه بزرگ خویش می نهد به تصویر کشیده است، درحالی‌ که فر ایزدی در کالبد "مرغ وارغن" او را تا بلندای البرز همراهی می‌کند (ایده اضافه‌ کردن این پرنده، از من بود). آرش کمانگیر او، همان مرد یزدان‌شناس جنگلی است که لباس فاخر بر تن ندارد ولی قلبی وسیع و سرشار از عشق به ایران کافی‌ست تا او را از فر کیان برخوردار سازد و ره یابد به درگاه اهورای دانا. من در این صفحه، روند شکل گیری طرح آرش کمانگیر را با تصویر آورده ام. طرح نهایی آرش کمان‌گیر را برای بسیاری از دوستان خود در اینترنت فرستادم؛ و اینک شادمانم که بسیاری از دوستداران ایران، از این طرح برای زیباسازی صفحان وب خود، بهره می‌برند: ("سازمان فرهنگی اشیهن" این تصویر را در صفحه ویژه "جشن تیرگان" خود آورده است.)

آرش و تیرگان: سروده استاد توران شهریاری

    آرش و تیرگان  

  

از دوره‌های دور که دوران رازهاست در هر زمان نشان ز نشیب و فرازهاست گاهی فروغ و پرتوی از چاره‌سازهاست گه نیز جای پای بهین پیشتازهاست آرش نژاده‌ای است دلاور از آن زمان او داد آب و رنگ حماسی به تیرگان   گاه پگاه بود روزی ز روزهای خوش تیرماه بود آغاز تیر روز زیبا و خاطره انگیز و دل‌فروز البرز پر صلابت و با فرّ و جاه بود همراه با سپیده دمان فروغ‌مند شد آشکار بر رخ خورشید نوش‌خند ماندست از آن طلوع رهایی به یادها فرمان مینوی اهورا به بادها کای باد تندسیر سبک‌تاز تیزرو زین کوه زی کرانه جیحون روانه شو تا تیر جان آرش فرخ تبار را بر ساقه تناور گردوبنی بلند نزدیک مرو، ساحل جیحون، کنار رود تا نیم‌روز گرم و دمان، آوری فرود

        

تخریب حمام تاریخی زعفرانی

حمام زعفرانی اصفهان در آستانه نابودی

ایران‌نامه‌-مهدی فقیهی: یکی از حمام‌های تاریخی و گمنام اصفهان که در دل بافت تاریخی محله جوباره و در انتهای کوچه منارسفید واقع شده، حمام زعفرانی است که قدمت آن به پیش از دوره قاجاریه می‌رسد، اما اکنون به حال خود رها شده است و در آستانه ویرانی قرار دارد. حمام زعفرانی و حمامی صاحب آن که تاکنون فراز و نشیب‌های بسیاری را به خود دیده و بی‌مهری‌های زیادی را تجربه کرده‌اند، پس از سال‌ها تلاش و استقامت به پایان کار خود رسیده‌اند. پای صحبت‌های حمامی پیر می‌نشینم. سفره دلش باز می‌شود و می‌گوید: از اولین مالکان حمام فردی بود به نام «استاد علی» که تا سال 1321 خورشیدی حمام را به شکل تقریباً سالم در اختیار داشت بعد از آن آقای «حسین مدرسه» مالک حمام شد ولی وی پس از چندی تلاش و کار بی وقفه و حفظ و حراست از ساختار زیبا و سنتی حمام، دار فانی را بدرود گفت که به دنبال آن مالکیت این حمام به دست وارثانش که یکی از آنها  فرزندش «اصغر مدرسه» بود، واگذار شد.

میراث طبیعی باداب سورت

چشمه‌های باداب سورت از نگاه دوربین مهرداد سپهر

مهرداد سپهر دوست و هنرمند عکاس اصفهانی، دلبسته طبیعت ایران است و هزاران قطعه عکسی که در سفرهای همیشگی‌اش به چهارگوشه ایران از جلوه‌های طبیعی این مرز و بوم برداشته،بهترین گواه آن است. مهرداد سپهر، به تازگی دیداری از میراث طبیعی چشمه‌های رنگین باداب سورت داشته و عکس‌های زیبایی را از این پدیده طبیعی نادر با خود به ارمغان آورده و با مهر فراوان برای انتشار به ایران‌نامه سپرده است. پدیده زیبا و دیدنی چشمه‌های آب معدنی باداب(آب‌گازدار) سورت که از شگفت‌انگیزترین شاهکارهای طبیعت ایران‌زمین است، در جنوب ساری و یک کیلومتری شرق روستای اُروست ((Orost در 68 کیلومتری شمال دامغان و 7 کیلومتری غرب روستای بادله واقع شده است. چشمه‌های چشم‌نواز باداب سورت دربرگیرنده دو چشمه با آب‌های متفاوت از نظر رنگ، بو و مزه هستند. یکی از این چشمه‌ها آبی بسیار شور دارد و مردم برای آب‌تنی و درمان دردهای عضلانی و برخی بیماری‌های پوستی به آن پناه می‌برند. چشمه دیگر نیز آبی به رنگ نارنجی و ترش مزه با رسوبات اکسید آهن دارد که طی هزاران سال در مسیر خود از فراز کوه به پایین، ده‌ها آبگیر کوچک و بزرگ در رنگ‌های نارنجی، زرد و قرمز زیبا ایجاد کرده‌ است. این چشمه‌ها پس از دماوند، به عنوان دومین اثر میراث طبیعی کشور ثبت ملی شده‌ اند و از نادرترین چشمه‌های رنگین در دنیا هستند، از این روی نیاز به مراقبت بیشتر دارند و نیز شناساندن جایگاه آن‌ها به دوستداران طبیعت ضروری به نظر می‌رسد. عکس های مهرداد سپهر را از چشمه‌های باداب سورت در ادامه ببینید:

جشن سازه‌های آبی شوشتر مردمی نبود

در جشن سازه‌های آبی شوشتر

میزبانان اصلی غایب بودند

فرهاد رهبری (مدیر انجمن بوم آب و آفتاب) 

سال گذشته در چنین روزهایی بود که پرونده ثبت جهانی مجموعه آبی تاریخی آبشارهای شوشتر مورد پذیرش سازمان یونسکو قرار گرفت و پس از تلاش و کوشش فراوان کارشناسان و دوست داران میراث فرهنگی بالاخره این مجموعه بی نظیر ، به سیاهه (لیست) میراث جهانی پیوست و به عنوان دهمین اثر جهانی ثبت شده ایران در این فهرست قرار گرفت، آن هم با شروطی و رفع برخی موانع و مشکلاتی که اگر رفع نشوند خطر خروج این اثر از فهرست میراث جهانی وجود دارد. پس از این اعلام، که شادمانی مردم را همراه داشت مسئولین فرهنگی استان و دیگر سازمان‌های مرتبط و همچنین میراث فرهنگی کشور اعلام نمودند جشن باشکوه و درخوری به عنوان "جشن ملی سازه‌های آبی شوشتر" برپا می‌دارند که مردم شوشتر و علاقه‌مندان میراث هم در آن حضور خواهند داشت. وعده‌های کاذبی که این شور و هیجان را علی رغم همه تدارک دیدن‌ها و آماده سازی‌ها به واقعیت نزدیک نکرد.