میله گل سرخ

ریشه‌ها و پیوندهای فرهنگی

جشن بهاری میله گل سرخ در مزار شریف

پژوهش و نگارش: شاهین سپنتا

برافراشتن درفش یا علم در میله گل سرخ مزارشریف

میله گل‌سرخ، یکی از آیین‌های بهاری مزارشریف در شمال افغانستان است که همه ساله همزمان با نوروز، آغاز می‌شود و تا 40 روز ادامه دارد. شیوه امروزین برگذاری این آیین، نمایی مذهبی دارد از این روی برخی آن را آیینی برخاسته از سنت‌های مذهبی می‌دانند. این نگارنده با بررسی آیین‌های مشابه در ایران زمین می‌کوشد تا به نمایی روشن‌تر از ریشه‌های تاریخی و فرهنگی «میله گل سرخ» دست یابد.

نگاهی به بلخ کهن و مزارشریف

شهر کهن بلخ در شمال افغانستان کنونی و در نزدیکی رود جیحون یا «آمودریا» قرارداشت.بلخ کهن، شهری آباد با دیوارهای بلند دفاعی، دروازه‌ها، برج‌ها، محله‌ها، بازارها، مدرسه‌ها، نیایشگاه‌ها و مزارهای مختلف بود.¹

برپایه روایات ایرانی، شهر بلخ را که زیبا (اوستایی: srira) لقب یافته بود، لهراسب بنا کرد و آن را تختگاه خود ساخت.²

به روایت بُندهش، بلخ چهارمین شهر زیبایی است که اورمزد آفریده است و از دیرباز درفشی نامدار داشته است:

«چهارم، بلخ بهترین سرزمین آفریده شد. نیکو به دیدار؛ مردم آنجا درفش کوشایی دارند. او را پتیاره سوراخ پیش آمد، خانه را سوراخ فراز گیرد، فرو ریزد.»³