آشنایی با استاد رسام ارژنگی

نگاهی به زندگی و آثار استاد رسام ارژنگی

بزرگ هنرمندِ نگارگر ِایرانی

رسام ارژنگی، از چهره‌های برجسته و ماندگار هنر نقاشی و مینیاتور در تاریخ معاصر ایران است که در سده اخیر در آسمان هنر ایران درخشیدن گرفت و آثاری بدیع و به‌یادماندنی از خود به یادگار نهاد، ولی افسوس که هرگز هنرش به گونه‌ای بایسته مطرح نشد و خودش کم و بیش در گمنامی ماند و به خصوص نسل امروز، کمتر نام و نشانی از وی در دست دارد. رسام ارژنگی، در خاندانی زاده و رشد کرد که هنرهایی همچون نگارگری، خوش‌نویسی، پیکرتراشی، طراحی نقوشِ قالی، شعر، نویسندگی، موسیقی، و بازیگری از نسلی به نسل دیگر سینه به سینه انتقال یافته است. جد بزرگ خاندان ارژنگی «میر حیدر» از هنرمندان خوشنویس در آغاز سده نهم خورشیدی است که در آشوب حمله مغول، همراه با گروهی از هنرمندان ایرانی دیگر توسط تیمور گورگانی از آذربایجان به سمرقند کوچانده شد ولی پس از مرگ تیمور به ایران بازگشت. میر حیدر، سه فرزند پسر داشت که کوچکترین آنها یعنی «میرک» را برای فراگرفتن هنر نقاشی نزد نقاش چیره دست آن دوران « میر سید احمد» سپرد. میرک و کمال الدین بهزاد،  دو شاگرد هنرمند میر سید احمد، پس از آموختن هنر نقاشی از استاد، چندی نیز به هرات که در آن روزگار مرکز تجمع هنرمندان و صنعتگران بود رفتند. یکی از آثار میرک در آن دوران مصور کردن ظفرنامه تیموری است. «میرک» نقاش بزرگ عهد صفوی چهارفرزند پسر داشت که با هنرهای پیکرتراشی، نقاشی، خوش‌نویسی و شعر آراسته بودند. 

واکنش شهرداری به گزارش ایران نامه

واکنش شهرداری اصفهان به گزارش ایران‌نامه

 درباره محوطه تاریخی تخت فولاد

پس از انتشار گزارش پیشین «ایران‌نامه» درباره ساخت و ساز در محوطه تاریخی تخت فولاد اصفهان و در نزدیکی تکیه میرفندرسکی که در هفته‌نامه «صدا» نیز بازتاب یافت، شهرداری منطقه 6 اصفهان به این گزارش واکنش مثبت نشان داد و خواستار پیگیری موضوع و رسیدگی به تخلف انجام گرفته در محوطه تاریخی تخت فولاد شد. در این مورد، روابط عمومی شهرداری منطقه 6 اصفهان با ارسال توضیحی اعلام نمود:  فضل الله محلوجی، شهردار منطقه 6 اصفهان در پاسخ به گزارشی در مورد ساخت و ساز در محوطه تاریخی تخت فولاد اصفهان اعلام نمود که با توجه به تخلف انجام شده، پرونده سریعا گزارش و به کمیسیون ماده 100 ارسال گردیده تا پس از بررسی و صدور رای، اقدام لازم در این خصوص به عمل آید.  در گزارش ایران‌نامه درباره ساخت و ساز در محوطه تاریخی تخت فولاد آمده بود: ساخت و ساز غیر اصولی در چند قدمی تکیه میرفندرسکی که آرامگاه شماری از شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی ایران است، محوطه تاریخی تخت فولاد اصفهان را تهدید می‌کند و متاسفانه اکنون با مجوز و تأیید شهرداری منطقه، درست چسبیده به تکیه میرفندرسکی بنایی سه طبقه در حال ساخت است که به نظر می‌رسد برای ساخت مجموعه‌ای این چنین، باید جا و مکانی مناسب‌تر در نظر گرفته می‌شد تا به ‌این گونه ارزش‌های تاریخی-معنوی این مکان خدشه‌دار نشود و زمینه برای تخریب‌ها و دخالت‌های جبران‌ناپذیر بعدی در محوطه تاریخی تخت فولاد فراهم نشود. 

نشست فعالان میراث فرهنگی در یزد

سازمان‌های غیردولتی میراث فرهنگی در یزد خواستار شدند:

تخریب میراث فرهنگی و طبیعی ایران را پایان دهید

ایران‌نامه-شاهین سپنتا: گردهمایی انجمن‌های دوستدار میراث فرهنگی و طبیعی ایران در یزد برگزار شد و با انتشار بیانیه‌ای به کار خود پایان داد. این گردهمایی به کوشش انجمن دوستداران و حافظان خشت خام یزد و انجمن چارسوق کویر اردکان و چند سازمان مردم‌نهاد دیگر استان یزد در روزهای 25 و 26 شهریور با حضور نمایندگان بیش از 20 سازمان غیردولتی دوستدار میراث فرهنگی از سراسر کشور برگزار شد. آسیب‌شناسی فعالیت انجمن‌های مردمی دوستدار میراث فرهنگی، ایجاد شبکه تشکل‌های غیردولتی فعال در پاسداشت میراث فرهنگی، برگزاری آیین گرامی‌داشت دکتر محمد‌کریم پیرنیا پدر معماری ایران، و بزرگداشت هزاره سرایش شاهنامه فردوسی از برنامه‌های این همایش بود. سازمان‌های مردمی شرکت‌کننده در این همایش، در بیانیه‌ پایانی ضمن ابراز نگرانی از تخریب روز افزون میراث فرهنگی و طبیعی کشور، هم‌میهنان را به کوشش برای پاسداشت میراث فرهنگی و طبیعی ایران فراخواندند و از نهادهای دولتی خواستار شدند تا در دفاع از این یادگارهای ارزشمند بیش از پیش بکوشند و با جدیت تمام از تخریب این آثار جلوگیری کنند. سازمان‌های مردم‌نهاد دوستدار میراث فرهنگی همچنین خواستار تسریع در ثبت جهانی بافت تاریخی یزد به عنوان بزرگترین مجموعه خشتی جهان شدند و در بخش دیگری از بیانیه خود ضمن دعوت هم‌میهنان به دیدار از منشور حقوق بشر کورش بزرگ در موزه ملی ایران، همگان را به برگزاری جشن سالگرد صدور منشور کورش بزرگ در هفتم آبان‌ماه «روز کوروش» فراخواندند. متن کامل بیانیه پایانی سازمان‌‌های غیر دولتی دوستدار میراث فرهنگی شرکت‌کننده در نشست یزد به شرح زیر است:

پاسخ باستان شناسان به خوشنویس

اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویان باستان شناسی:

سخنان خوشنویس درباره آرامگاه کوروش خیالبافی است و پایه علمی ندارد

به تازگی، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، احمد خوشنویس، در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفته است که یکی از اولین برنامه‌های کاری او جست‌وجو برای «یافتن بقایای جسد کوروش بزرگ» در پاسارگاد است. وی گفته است که کورش به دست قوم «هون» کشته شده و برای حمل پیکرش به پاسارگاد حتماً باید آن ­را مومیایی ­کرده باشند. همچنین گفته­ است که پلان آرامگاه کورش از آرامگاه­های مصری اقتباس شده و مقبره موجود در بالای آرامگاه یک «مقبره‌ی کاذب» است و «اگر احیانا جسدی از کوروش وجود داشته باشد، ممکن است در سردابه‌ای زیر این مقبره و حدود 35 متری عمق زمین باشد.» در پاسخ به این سخنان احمد خوشنویس، اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویان باستان شناسی با انتشار بیانیه‌ای به اشتباهات فاحش علمی در سخنان این مقام مسئول درباره یک «شخصیت تاریخی و محوطه میراث جهانی» که آشکارا با دستاوردهای دانش باستان­شناسی منافات دارد اشاره کرده و توضیحاتی کارشناسی را ارائه نموده است. در بیان‌نامه اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویان باستان شناسی که نسخه‌ای از آن برای انتشار به « ایران‌نامه» سپرده شده، آمده است:

استوانه کورش به ایران آمد

منشور حقوق بشر کورش بزرگ به خانه بازگشت

منشور حقوق بشر کوروش امروز صبح وارد ایران شد تا به مدت چهارماه به صورت امانت در موزه ایران باستان در پیش روی دیدارکنندگان و دوستداران فرهنگ و تمدن ایران قرار گیرد. به گزارش "مهر"، استوانه کورش فردا شنبه با حضور رئیس موزه بریتانیا و نمایندگانی از دو کشور ایران و انگلستان از محفظه ویژه خارج و پس از اعتبارسنجی برای نمایش همگانی آماده خواهد شد. این سند معتبر تاریخی ایرانیان که بیش از صد و سی سال است در بخش ایران باستان موزه بریتانیا نگهداری می‌شود، امروز توسط «جان کرتیس» مدیر بخش خاورمیانه موزه بریتانیا به صورت پلمپ شده و با حفاظت ویژه به موزه ملی ایران تحویل و در خزانه آن قرار گرفت. منشور حقوق بشر کوروش استوانه‌ای از جنس گِل رُس پخته با ۲۳ سانتیمتر طول و ۱۱ سانتیمتر عرض است که به فرمان کوروش بزرگ شاهنشاه هخامنشی ساخته شد و در سال ۱۲58خورشیدی هنگام کاوش‌های باستان‌شناسی در ویرانه‌های بابل در میان‌رودان، توسط هرمز رسام، باستان‌‌شناس بریتانیایی پیدا شد و از آن زمان تاکنون در بخش «ایران باستان» موزه بریتانیا در شهر لندن نگهداری می‌شود و تنها یکبار به هنگام جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی برای چند روز به ایران آورده شد و به نمایش در آمد. این استوانه که از آن با عنوان‌هایی همچون «نخستین منشور حقوق بشر» یا «منشور آزادی بشر» نام برده می‌شود دربرگیرنده فرمان کورش بزرگ هخامنشی به خط و زبان بابلی نو (اکدی) است که در سال 538 پیش از میلاد به هنگام آزاد سازی بابل صادر شده است و از رفتار انسانی کورش بزرگ با مردم به هنگام آزادسازی بابل و احترام به همه ابعاد حقوق بشر توسط او حکایت می‌کند. منشور حقوق بشر کورش در سال ۱۹۷۱ میلادی از سوی سازمان ملل به بسیاری از زبان‌های رسمی آن سازمان ترجمه و منتشر شد و نسخه ای از آن در مقر اصلی سازمان ملل در شهر نیویورک در محیط بین تالار اصلی شورای امنیت و تالار قیومیت نگهداری می‌شود. از چندی پیش که خبر احتمال ورود منشور حقوق بشر کورش به ایران منتشر شده بود، سازمان‌های دوستدار میرات فرهنگی از سراسر جهان ابراز نگرانی کردند که ممکن است مسئولان سازمان میراث فرهنگی ایران و موزه ایران باستان توانایی یا اراده کافی را برای حفاظت از این سند ارزشمند تاریخی در برابر آسیب‌های احتمالی نداشته باشند. اکنون با این که این ابراز نگرانی‌ها همچنان ادامه دارد، شنیده‌ها از شهرهای مختلف کشور حاکی است که گروه‌های علاقه‌مندان تصمیم دارند با تشکیل کاروان‌های کوچک و بزرگ برای دیدار از این سند ارزشمند تاریخی به تهران و موزه ایران باستان سفر کنند.

بقعه شاهزادگان

بقعه شهزادگان

 داستان‌گوی روزهایی تلخ از تاریخ ایران

ایران‌نامه–مهدی فقیهی: شاه عباس در اواخر سلطنت خود رفتار خشونت آمیز و بی رحمانه‌ای نسبت به اطرافیانش داشت چنان‌که درباریان و بزرگان کشور را بر آن داشت تا در صدد انتقال تاج و تخت به فرزند وی، صفی‌میرزا برآیند و به همین منظور نامه‌ای به صفی‌میرزا نوشتند و در آن، نسبت به دوران اخیر سلطنت شاه عباس اظهار نارضایتی نموده و آرزو کردند تا هر چه زودتر بتوانند شاهزاده جوان را بر تخت پادشاهی بنشانند. صفی‌میرزا که جوانی پاک و وفادار به پدر بود، نامه را به شاه عباس نشان داد و او را از توطئه درباریان آگاه نمود. شاه عباس نیز ظاهراً وفاداری فرزند خود را ستود ولی در باطن به او بدگمان شد. این بدبینی و ترس روز به روز بیشتر می‌شد چنان‌که شاه عباس شب‌ها چندین بار از خواب بر می خواست و بستر خود را تغییر می داد و در گفتگو با اطرافیان و افراد مورد اعتمادش می‌گفت: تا صفی‌میرزا زنده است خواب راحت به چشمانم راه نخواهد یافت.

منار ته برنجی

منارهای از میان رفته، همچنان مقصد گردشگری‌اند!

ایران‌نامه-شاهین سپنتا: نوشتاری خواندنی از دکتر جلیل دوستخواه در «ایران شناخت» درباره منارهای تاریخی اصفهان از جمله منار ته‌برنجی و همچنین یادداشتی از این نگارنده در مورد آن اثر تاریخی، انگیزه‌ای شد برای دوست پژوهنده گرامی «محمد جمشیدپور» تا در تارنگارش «نیکوسگال» مطلبی را از دیگر متون همچون «سفرنامه شاردن» درباره منار ته‌برنجی گردآورد. ولی نکته درخور توجه در این میان اشاره متن ترجمه‌ای از سفرنامه شاردن به محل منار ته‌برنجی، در محله‌ای به نام «سید احمدیان» و در کنار مسجدی به همین نام است.  اما در مورد مکان منار ته‌برنجی، به نظر می‌رسد که نمی‌توان مسجد محله سید احمدیان را چنان‌که در آن مطلب بر آن تاکید شده است، مکان منار ته‌برنجی دانست. در این مورد، زنده‌یاد دکتر لطف‌اله هنرفر، اصفهان‌شناس نامدار نوشته است: « ... از دو منار معروف خواجه علم و منار ته‌برنجی که اولی در مجاورت مقبره صاحب اسماعیل بن عباد در محله طوقچی و دومی در حوالی بقعه جعفریه فعلی در مسیر خیابان  هاتف اصفهان استقرار داشته‌اند در حال حاضر هیچ‌گونه اثری باقی‌ نمانده است... و چنان‌که مولف کتاب "نصف جهان فی تعریف اصفهان" محمد بن مهدی بن محمد رضا الاصفهانی اشاراتی به این دو اثر زیبای تاریخی اصفهان در کتاب خود دارد تا حدود یکصد سال پیش این دو بنا همچنان استوار و پایدار بوده است...».

زادروز دکتر جلیل دوستخواه

به فرخندگی 77 اُمین زادروز استاد نامدار فرهنگ و ادب فارسی

نگاهی به کارنامه‌ی‌ کارستان‌ ِ استاد دکتر جلیل دوستخواه

 ایران‌نامه - شاهین سپنتا: 15شهریورماه امسال، برابر با هفتاد و هفتمین زادرود استاد بزرگ اوستاشناس و شاهنامه پژوه دوران ما، دکتر جلیل دوستخواه اصفهانی است. دکتر دوستخواه، ایران‌شناس، پژوهنده، شاعر و مترجم نامدار ایرانی در سال 1312 در شهر تاریخ و فرهنگ «اصفهان» دیده به گیتی گشود. وی از روزگار نوجوانی تاکنون، همواره در تلاش برای آموختن و آموزاندن بوده است و حاصل سال‌ها کار پژوهشی پیوسته او انتشار ده‌ها کتاب، گفتار، نقد، گفت‌و‌شنود و سخنرانی‌ است که هریک به سهم خود راهگشای اهل دانش و پژوهش است. برخی از آثار او همچون «اوستا، کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی»بارها در داخل و خارج کشور بازنشر شده است و همچنان در شمار منابع اصلی و معتبر مورد نیاز اوستاپژوهان است و اکنون در آستانه زادروز دکتر دوستخواه، پانزدهمین چاپ این کتاب (در دو جلد با ۸∙۱۲ صفحه) بازنشر یافته است. دکتر دوستخواه سروده‌های شیوایی نیز به مناسبت‌های مختلف سروده است که از ذوق سرشار و عواطف شاعرانه، و استادی او در شعر و ادب فارسی نشان دارد. دکتر دوستخواه در این سال‌ها که به تعبیر خودش، به ناگزیر شهربَند دیار بیگانه ‌است، لحظه‌ای از یاد میهن و زادگاهش که «اصفهانِ من» می‌خواندش، غافل نیست و همچنان به پژوهش‌های ایران‌شناسی، فرهنگی و ادبی مشغول است و آثاری را در دست نگارش و نشر دارد. وی افزون بر پژوهش‌های فرهنگی و ادبی و همکاری با نهادهای فرهنگی ایرانیان در سراسر جهان، از سال 1384 تاکنون، شش سال است که با ایجاد پایگاه اینترنتی «ایران‌شناخت» و با کوششی شبانروزی، به انتشار هفته‌نامه (اکنون ماهنامه) الکترونیک، ویژه پژوهش در زبان، ادب، فرهنگ، هنر و تاریخ ایران، می‌پردازد و مجموعه‌‌ای خواندنی از خبر، گزارش‌، یادداشت، تصویر، نقد، و ... را از نویسندگان و پژوهشگران ایرانی از سراسر جهان منتشر می‌کند و در دست‌رس و دیدرس هر خواستار و جوینده‌ دانش می‌گذارد. با شادباش زادروز خجسته استاد گران‌مایه فرهنگ و ادب فارسی «دکتر جلیل دوستخواه» و آرزوی تندرستی همیشگی برای ایشان، در ادامه نگاهی خواهیم داشت به کارنامه پربار او که همچنان ناتمام است و هر روز برگ زرین دیگری برآن افزوده خواهد شد:

خانه های تاریخی اصفهان، 6) کوشک مشیر فاطمی

خانه‌های تاریخی اصفهان، بخش ششم:

کوشک تاریخی مشیرفاطمی

‌ایران‌نامه- مهدی فقیهی: در بخش شمالی شهر اصفهان، کمی بالاتر از میدان طوقچی و در ضلع غربی خیابان لاله، پارکی قرار دارد که باغ قوش‌خانه خوانده می‌شود. وجه تسمیه پارک مذکور به این خاطر است که در زمان پادشاهان صفوی باغ قوش‌خانه یکی از باغات معروف و مشهور آن زمان بوده و در آن پرندگان شکاری همچون باز و قوش نگهداری می‌شده است. در ضلع شمال شرقی همین باغ ساختمانی شبیه به کاروان‌سرا دیده می‌شود که در زمان صفوی مکانی برای میزبانی جهان‌گردان و سفرایی بوده که از کشورهای دیگر به اصفهان مسافرت می‌نمودند. در این مورد یکی از گردشگران فرانسوی به نام «ژان شاردن» در سفرنامه خود چنین می نویسد: "پس از محله سید احمدیان محله  طوقچی است که دارای هشتاد باب خانه و چهار بازار می‌باشد در یک‌صد و پنجاه قدمی آن، باغ سلطنتی است که به آن باغ قوش‌خانه می گویند و در آن عده انبوهی مرغان شکاری نگهداری می‌شود. جنب آن خانقاه حاج میرزا‌ خان است که برای مردم گوشه‌نشین و تارک دنیا ساخته شده است. در ایران دو نوع خانقاه وجود دارد یکی شخصی است که مردی گوشه گیر، خاص خود می‌سازد و دیگری عمومی است که منزویان در آن به‌سر می‌برند. در اطراف این خانقاه نیز چندین کاروان‌سراست که یکی از آنها نیمه تمام مانده و باید مخصوص زوار مشهد باشد که در آن به انتظار کاروان می‌مانند."