پژوهشی به قلم دکتر دهقانی

خلیج فارس و سیاست شاه عباس یکم صفوی

دکتر محمود دهقانی

در روزگار صفویان که بیش از دو سده  بر ایران فرمانروائی کردند، آرامش و امنیت و آبادانی بیشتر مدیون روزگار شاه عباس یکم بود. اوج شکوفائی هنر معماری و اقتصاد نیز، در همین دوره از تاریخ ذکر شده است. ایران پس از  رکودی طولانی دوباره در پی کسب سربلندی افتخار آمیز گذشته خود  برآمد و شاه عباس یکم گام های بزرگی برداشت. هر چند به دلیل بد گمانی از اطرافیان بویژه قزلباشان و نزدیکان به فرزندان خود هم رحم نکرد ، اما به گواه تاریخ در ساختن کشور و برقراری امنیت سرآمد شاهان صفوی بود. این مرد قد کوتاه شرقی که چهره ای گندمگون داشت سیاستمدار زیرکی بود  چرا که در بحرانی ترین روزگار سیاسی کشور که از یک سو با ازبک ها و از سوئی با امپراتوری عثمانی دست و پنجه نرم می کرد توانست از جو  سیاسی حاکم بر جهان آن روز بهره کافی بگیرد و دست به ساختن ارتشی نیرومند بزند. شاه عباس به خوبی دریافته بود که تا امنیتی پا بر جا و استوار در مرزهای کشور برقرار نکند پیشرفت و آبادانی در درون کشور امکان پذیر نخواهد شد. او در سرتا سر کشور با ساختن کاروانسرا راه ارتباطی میان شهرهای پر جمعیت را هرچه بیشتر گسترش داد. با ساختن پل ها و آب انبارها و دیگر نیازمندی ها سعی در بهتر کردن اوضاع زندگی مردم نمود. او به خوبی از درآمد های سرشار  ادارات اوقاف و نذر و نذورات امامزاده ها و مکان های مذهبی در راه آبادانی کشور استفاده کرد و تنها به مسجد و بقعه اکتفا نکرد بلکه  مدارس و حمام و آب انبار و بهداشت و پل و بوستان های بیشماری نیز ساخت.

بیانیه به مناسبت هفتم آبان ماه

بیانیه دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران

خواهان ثبت روز هفتم آبان‌ماه به نام «روز ایران» 

 در تقویم رسمی کشور هستیم

هفتم آبان‌ماه سال 539 پ.م. ــ برابر با سومین روز از ماه آراهسمنو از هفدهمین سال سلطنت نبونید ــ و هفده روز بعد از ورودِ بدون جنگ سپاهیان کوروش به رهبری اوگبارو، کوروش بزرگ طی مراسمی سنجیده و از پیش طراحی‌شده به بابل وارد شد و مورد استقبال مردم قرار گرفت؛ روزی که نقطه‌ی عطفی در تاریخ ایران و جهان است.

در بُعد ملی، کوروش بزرگ با فتح بابل توانست برای نخستین بار تمام قوم‌ها و تمدن‌های ساکن ایران‌زمین را در یک کشور یگانه گرد آورد. روزِ ورود کوروش به بابل همان مقطعی از تاریخ بود که کشور ایران، به معنای کنونی­اش، آفریده شد. هر چند تا پیش از آن، یک قلمرو جغرافیایی و فرهنگی مشخص و متمایز ــ که آن را به نام ایران‌زمین می‌خوانیم ــ وجود داشت که از فلات ایران و حاشیه­ی سرزمین‌های اطرافش تشکیل می‌شد. بابل از آن پس جزوی از تمدن ایرانی بود، به طوری که در متن‌های دوره‌ی اسلامی از آن با نام «دل ایرانشهر» یاد شده و حتا تا پیش از تلاش تعمدی و برنامه‌ریزی‌ شده‌ی حزب بعث برای زدودن زبان‌های فارسی و کردی از آن سامان تا چند دهه قبل، که با کشتار و اخراج ایرانی‌تباران از آن سرزمین همراه بود، این پیوستگی آشکارا دیده می‌شده است.

روز جهانی کورش در شیراز

نکوداشت روز جهانی کورش در شیراز

انجمن مهرگان شیراز، روز جهانی کورش را برگزار کرد. این برنامه که به مناسبت هفتم آبان ماه روز کورش در خانه هنرمندان شیراز برپا شده بود، با استقبال باشندگان روبرو شد.

به گزارش خبرنگار امرداد- سیاوش آریا، انجمن مهرگان برای هفتمین سال پی در پی، روز جهانی کورش را پاس‌داشت. این انجمن در سال‌های گذشته برای نخستین بار در ایران روز کورش را در پاسارگاد در کنار آرامگاه این شهریار هخامنشی برگزار کرده بود و پس از آن در پارسه، نقش رستم و خانه هنرمندان این روز بزرگ را پاس داشته است.

سرود ای ایران و نماهنگی از چکامه کورش سروده استاد هما ارژنگی، آغازگر برنامه بود.  در این همایش دبیر انجمن مهرگان شیراز درباره کورش و جایگاه فرمان تاریخی او که به نخستین منشور حقوق بشر نامور است به سخنرانی پرداخت. وی گفت: «پژوهش‌گران باختری بیش از همه جهانیان به شخصیت، رفتار و منش کورش پرداخته‌اند و آثار بسیاری را از خود به جای گذاشته و این نشان از ارجمندی این شاهنشاه ایرانی نزد آنان است. دوست و دشمن، او را ستایش کرده و در برابر او سر کرنش فرود آورده و به نیکی از او یاد کرده و هنوز هم چنین می‌کنند.»

دبیر انجمن مهرگان ادامه داد : «آغاز شاهنشاهی کورش و ورود او به بابل را نباید به عنوان یک رخداد معمولی یاد کرد بلکه باید در جایگاه یک دگرگونی ویژه و نقطه عطفی در تاریخ جهانیان بر شمرد و ارزیابی کرد که دورانی نوین را نه درتاریخ ایران و میان رودان که در تاریخ همه بشریت به وجود آورد.»
دبیر انجمن مهرگان، به این شبه که آیا کورش همان ذوالقرنینی است که در نسک‌های دینی آمده است و برخی از نویسندگان و پژوهش‌گران ازآن یاد می‌کنند، پرداخت و گفت : «ذوالقرنین هیچ پیوندی با کورش بزرگ ندارد و این دیدگاه عامیانه از دید باستان شناسی، هنر و حتا تاریخ قابل دفاع نیست. نخستین بار ابوالکلام آزاد نویسنده و سفیر فرهنگی هند، این نظریه را بیان کرد. جالب است بدانیم روان‌شاد استاد علی سامی از آزاد دعوت کرد که به شیراز آمده و از نزدیک پاسارگاد را ببیند اما وی بیمار شده و هیچ‌گاه نتوانست از نزدیک تندیس نامور به کورش در پاسارگاد را ببیند و بر پایه باورها و پندارهای خود ذوالقرنین را به کورش نسبت داد و کتابی را هم در این مورد چاپ کرد که دکتر باستانی پاریزی آن را برگردان کرد. اما این کتاب پر از اشتباه و ایراد تاریخی است و جنبه علمی ندارد و شوربختانه دیگران بدون پژوهش و تحقیق به پیروی از آن نسک‌های زیادی را روانه بازار کردند که بیشتر به افسانه می‌ماند تا تاریخ.»

این گردهمایی با اجرای  سخنرانی درباره شخصیت کورش و برنامه های ادبی و هنری شاد و سرشار از مهر میهن ادامه یافت و به پایان رسید.

همزمان با روز جهانی کورش بزرگ

کهسازه آرامگاه کورش در پردیس دانشگاه تهران برپا شد

کهسازه آرامگاه کورش بزرگ به مناسبت روز جهانی کورش در دانشگاه تهران برپاشد. به کوشش انجمن علمی دانشجویان دانشگاه تهران، ماکت آرامگاه کوروش در پردیس مرکزی دانشگاه تهران جای گرفت. این ماکت که به مناسبت روز گرامی داشت کورش بزرگ به این محل آورده شد، تا روز هفتم آبان در این مکان باقی خواهد ماند. هشت سال پیش، دانشجویان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این ماکت را ساختند که تا این زمان، در همان مرکز نگهداری می‌شد و در معرض دید نبود.

پیش از این و در اقدامی مشابه نیز گروهی از دانشجویان ایرانی در پراگ، ماکت آرامگاه کورش را با اندازه های اصلی در پایتخت جمهوری چک و در محوطه دانشگاه پراگ بر پا کرده بودند.

به فرخندگی روز جهانی کورش بزرگ

ترانه سرود "کورش بزرگ"

با صدای جمشید مشایخی و دانیال دادور اجرا شد

پیام جهانی کورش بزرگ الهام بخش بسیاری از هنرمندان بوده و هست. یکی از این آثار هنری شنیدنی که با الهام از منشور حقوق بشر کورش بزرگ به تازگی منتشر شده، قطعه حماسی «کورش بزرگ» نام دارد که با صدای دو تن از هنرمندان کشورمان بر اساس ترانه سرودی از بابک صحرای اجرا شده است. بخش آغازین و پایانی این اثر دکلمه ای زیباست با صدای گرم استاد جمشید مشایخی هنرمند سینما و متن ترانه سرود را دانیال دادور اجرا کرده است. این قطعه حماسی یکی از پرهزینه ترین تک آهنگ های موسیقی مجاز کشور است، که ملودی آن اثر مشترک دانیال دادور و نیکان ابراهیمی است و تنظیم آن را نیز نیکان انجام داده است.

قطعه «کوروش بزرگ» به صورت زنده ضبط شده و نوازنده های خوبی همچون رضا تاجبخش، فیروز ویسانلو، علی جعفری پویان، میثم مروستی و کریم قربانی در آن به نوازندگی پرداخته اند. ضبط این اثر دراستودیو پاپ و میکس و مسترینگ آن توسط ناصر فرهودی و میلاد فرهودی انجام شده است. برای تولید این قطعه حدود یک سال زمان صرف شده  است. این ترانه سرود را در اینجا بشنوید و متن آن را در ادامه بخوانید: 

آیین روز کورش در اصفهان

بزرگداشت روز جهانی کورش در اصفهان

  هفتم آبان ماه، روز جهانی کورش در اصفهان گرامی داشته شد. در گردهمایی دوستداران فرهنگ ایران در اصفهان، دکتر رضا عبدالهی به سخنرانی پرداخت.  این پژوهشگر گاهشماری‌های ایرانی در سخنان خود درباره اهمیت روز کورش گفت: «گرچه ممکن است به خاطر دشواری‌هایی که در کار تطبیق گاهشماری‌ها وجود دارد و با توجه به این که گاهشماری هخامنشی خورشیدی – مهی بوده است، نتوانیم با قطعیت، تاریخ معینی را برای برخی رویدادهای 2500 سال پیش مشخص کنیم اما نباید از اهمیت توجه به  تعیین یک روز نمادین به نام کورش بزرگ در تقویم خود غافل شویم.»

نویسنده کتاب «تاریخِ تاریخ در ایران، گاهشماری‌های ایرانی» در ادامه افزود:  «من معتقدم باید یک روز –حتی اگر نمادین هم باشد- به نام کورش در تقویم ما ثبت شود و الان چند سال است که مردم روی 7 آبان به اتفاق نظر رسیده اند که قابل احترام است.»

استاد تاریخ دانشگاه اصفهان در ادامه با اشاره به ویژگی های برجسته کشورداری کورش بزرگ و شیوه مردمداری او، با اشاره به اسناد دست اول آن دوران برخی از زوایای شخصیت کورش بزرگ را تشریح نمود.

بخش دیگری از سخنان دکتر عبدالهی، درباره بررسی‌های او روی لوح های گلین یافت شده در تخت جمشید که هم اکنون در دانشگاه شیکاگو نگهداری می شوند، بود. وی با استناد به این لوح ها، به بررسی ساختار اداری دوره هخامنشی پرداخت.

این گردهمایی که با سروده "کورش بزرگ" اثر استاد هما ارژنگی آغاز شده بود با اجرای سرود "ای ایران" توسط گروه موسیقی سنتی "آوا"  و همخوانی و قیام باشندگان پایان یافت. عکس ها در ادامه ... 

به مناسبت یادروز جهانی کورش

بختیاری ها کورش بزرگ را پدر مهربان خود می دانند

مهرناز شهباز

کوروش بزرگ هخامنشی یکی از نامورترین ابرمردان ایرانی است که ایرانیان با هر دین و آیین و از هر تیره او را دوست دارند.

 فرهنگ و تاریخ ایران و چهره های بزرگ تاریخ کشور و پهلوانان شاهنامه در دل مردم بختیاری نیز که از روزگار باستان دلبسته این آب و خاک بوده و هستند، جایگاهی ویژه داشته اند. در سال های پسین و پس از چاپخش هزاران کتاب و پژوهش درباره دوران هخامنشی و جایگاه بلند کورش بزرگ، این ابرمرد راستین تاریخ ایران نیز جای خود را در دل مرمان بختیاری باز نمود.  امروز کورش بزرگ نزد همه مردم ایران از چنان جایگاهی برخوردار است که همچنان می تواند پیوند دهنده همه تیره های ایرانی بوده و همبستگی ملی را پایدار سازد.

کوروش دوم که به کوروش بزرگ نامزد است، بنیان‌گذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که در بین سال‌های ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر گسترده‌ای پهناور از آسیا فرمان می راند. کوروش در استوانه خود که در بابل یافت شد، خودش را «فرزند کمبوجیه، شاه بزرگ انشان، نواده کوروش، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ چیش‌پیش، شاه بزرگ انشان، از خانواده‌ای که همیشه پادشاه بوده‌است» می شناساند.

 در بهار سال ۵۳۹ پیش از میلاد، کوروش آهنگ آزاد سازی بابل را داشت. به گواهی اسناد تاریخی و باور پژوهشگران، آزاد سازی بابل بدون جنگ بوده‌ است. هفده روز پس از آزاد سازی بابل، در روز ۲۹ اکتبر سال ۵۳۹ پیش از میلاد، خود کوروش وارد پایتخت شد. رویدادنامهٔ نبونید در این‌باره گزارش می‌دهد: «شاخه‌های سبز پیش پای او گسترانده شد. شهر پر از صلح و آرامش بود. کوروش برای سراسر سرزمین‌های بابل صلح را بشارت داده بود.»

ویژه نامه روز جهانی کورش

به مناسبت روز جهانی کورش 

ویژه نامه کورش بزرگ به پیوست امرداد منتشر شد

چکیده‌ و نقشه‌ی زندگی کورش بزرگ به‌پیوست شماره‌ی 298 هفته‌نامه‌ی امرداد چاپ شد. به گزارش خبرنگار امرداد- بهروز نمیرانیان، به‌خجستگی هفتم آبان، روز جهانی کورش بزرگ، ٨ رویه ویژه‌نامه‌ی این بزرگمرد تاریخ ایران به‌ همراه شماره‌ 298 امرداد، به‌چاپ رسیده‌است که دو رویه‌ی میانی آن به چکیده‌ و نقشه‌ی زندگی بنیان‌گذار شاهنشاهی ایران هخامنشی ویژه شده است.

در نقشه‌ی زندگی کورش بزرگ، افزون بر مسیر لشکرکشی‌ها، چکیده‌ای از رخدادهای مهم زندگی او نیز به‌چشم می‌خورد. 

تصویرسازی این نقشه را کورش وفاداری، پژوهش متن و جغرافیا را سورنا فیروزی و ویرایش گرافیکی را مهنوش دهنادی انجام داده‌اند.

 عنوان‌های به‌چاپ رسیده ‌در ویژه‌نامه‌ی کورش که پیوست امرداد شماره‌ی 298 است و از تاریخ شنبه 4 آبان‌ماه بر روی دکه‌های روزنامه‌فروشی جای گرفته‌اند عبارت است از :

• شور و هیجان از دیدن استوانه‌ی کورش ؛‌طنین فرمان آزادی کورش در آمریکا
• کورش از نگاه ویل دورانت
• عبدالمجید ارفعی در گفت‌وگو با امرداد ؛ داستان و یادگویه‌های برگردان استوانه‌ی کورش بزرگ
• باورهای مردمان بومی پاسارگاد درباره‌ی کورش
• کورش ازنگاه آلبر شاندورفرانسوی
• میرجلال‌الدین کزازی از کتاب «پدر ایران» می‌گوید : داستان زندگی کورش بزرگ از زبان کزازی
• لغزش اروپاییان در شناخت کورش بزرگ 
• گفت‌وگوی ویژه‌ی «امرداد» با لوریس چکناوریان، سازنده‌ی سمفونی کورش بزرگ
• کورش از نگاه کنت دوگوبینوی فرانسوی
• جستاری در شیوه‌ی شهریاری کورش بزرگ در نگاه فیلسوفان، کورش بزرگ در آیینه‌ی فرزانگی( نوشته‌ی دکتر علی علی‌بابایی)
• کورش بزرگ در متون کهن
• فرمان کورش بزرگ افتخار ایران‌زمین
• کورش از نگاه کریستین‌سن
• کتاب‌شناسی کورش بزرگ
• کورش بزرگ از نگاه سر پرسی سایکس 

به مناسبت یادروز کورش بزرگ

هفتم آبان ماه، یادروز کوروش بزرگ:

فرصتی برای بازنگری  

و بازاندیشی برای سرافرازی هرچه بیشتر ایران

دکتر داود هرمیداس باوند ( استاد حقوق و روابط بین الملل و سخنگوی جبهه ملی ایران)

در زمانی که نظام برده داری و طبقه بردگان جایگاه و نقش تعیین شده در دولت شهرها و امپراتوری های وقت داشتند و در تعارضات نظامی-سیاسی غالبا" سرنوشت جوامع مغلوب به نابودی  و یا اسارت جمعی رقم زده می شد و فاتحان اعمال این خشونت ها و برخوردهای غیرانسانی را به عنوان جزیی از مدیریت و اداره صحیح نظام امپراتوری یا دولت شهرها تلقی می نمودند و فراتر از آن با فخر تمام چنین اعمالی را برای آگاهی آیندگان در کتیبه های خود منقوش می ساختند، چنانکه در این رابطه "سناخریب" پادشاه آشور ( 705-682 قبل از میلاد) درباره حمله خود به کشور عیلام چنین می گوید: " من سی و چهار دژ و شهر عیلام را تسخیر نمودم ، اهالی آنها را اسیر کردم و شهرها را آتش زدم و به خاکستر تبدیل نمودم و دود آتش مانند دود یک قربانی بزرگ پهنای آسمان را فرا گرفت". در همین راستا "آشوربانیپال" دیگر پادشاه آشور (625 قبل از میلاد) پس از تسخیر کشور عیلام تنها به کشتار و غارت ساکنان عیلام بسنده نکرده، بلکه با شکافتن مقابر پادشاهان و قهرمانان عیلامی، استخوان های آنان را نیز به نینوا پایتخت آشور فرستاد و در کتیبه خود می گوید: "سرزمین شوشان و شهر ماداکنو و شهرهای دیگر را با خاک یکسان کردم  و در مدت یکماه و یک روز کشور عیلام را به تمامی عرض آن جاروب نمودم. من این کشور را از حشم و گوسپند و نیز از نغمه های موسیقی بی نصیب ساختم و به ددان، ماران و جانوران صحرا و آهوان اجازه دادم آن را فرا گیرند".