ریزش کاشی‌های گنبد مسجد جامع عباسی

بر پیشانی گنبد مسجد جامع عباسی چین و چروک افتاد

ایران‌نامه- شاهین سپنتا، معصومه شهباز: چین و چروک‌های پیشانی گنبد مسجد جامع عباسی روز به روز بیشتر می شود و این، نشان از بار سنگینی دارد که از روی غفلت بر شانه‌های این اثر تاریخی و کهنسال نهاده‌ایم. مسجد جامع عباسی یا مسجد شاه در ضلع جنوبی میدان نقش جهان اصفهان واقع است. کار ساخت این بنا در سال 990 هجری خورشیدی در زمان شاه عباس اول صفوی آغاز شد و در دوران جانشینان او به پایان رسید. گنبد فیروز‌ه‌ای مسجد جامع عباسی با وزنی در حدود 650 تن، یکی از ده‌ها ویژگی برجسته معماری این اثر تاریخی است. ارتفاع این گنبد دو پوش از کف گنبدخانه تا تیزه درونی آن 38 متر و تا تیزه بیرونی آن 52 متر است. شکل گنبد برونی به صورت دلنما و شکل گنبد درونی به صورت شلجمی است. پوشش بیرونی این گنبد دارای تزئینات عالی کاشی معرق است که به اعتقاد مهندس محمود رضا شایسته از 400 هزار قطعه کاشی معرق در سطحی حدود 1200 مترمربع تشکیل شده است. این گنبد بی نظیر تابه حال چندین بار مورد مرمت قرار گرفته است چون معمولا در حالت عادی گنبدهایی با این حجم هر 50 سال یکبار نیاز به مرمت کلی دارند. اما متاسفانه از آخرین باری که این گنبد مورد مرمت قرار گرفته است چندسالی بیش نمی‌گذرد که آثار چین خوردگی و شکاف در بدنه گنبد بروز نموده است. افزون بر گنبد، طبله کاشی ها بر روی منارها و محوطه داخلی نیز دیده می‌شود.

ساخت و ساز در محوطه تاریخی تخت فولاد

محوطه تاریخی تخت فولاد را

 ساخت و ساز غیر اصولی تهدید می کند

ایران‌نامه-مهدی فقیهی: ساخت و ساز غیر اصولی در چند قدمی تکیه میرفندرسکی که آرامگاه شماری از شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی ایران است، محوطه تاریخی تخت فولاد اصفهان را تهدید می‌کند. تخت فولاد اصفهان یکی از آرامستان‌های کهن ایران است که تنی چند از هنرمندان، شاعران، سخنوران، چهره‌های فرهنگی، حکیمان و عارفان در آن آرمیده‌اند. اهمیت این قبرستان تاریخی نه‌تنها در ایران بلکه در میان کشورهای اسلامی نیز به خوبی شناخته شده است چنان‌که بسیاری معتقدند پس از «بقیع» در مدینه منوره و « وادی السلام» در نجف اشرف، تخت فولاد یکی از شناخته ‌شده‌ترین و کهن‌ترین آرامستان‌های کشورهای اسلامی به شمار می‌آید. افزون بر این، تخت فولاد گنجینه‌ای کهن از سبک‌های گوناگون هنری و معماری است که مورد توجه همه دوستداران میراث فرهنگی است.  

جایگاه ایران در میان کشورهای جهان!

یادداشتی اندیشه برانگیز از محمد درویش در مهار بیابان‌زایی:

جدولی که افتخارآفرین نیست! هست؟

اخیراً سیاهه‌ای از نام کشورها بر اساس سال تأسیس آن‌ها بر روی ویکی‌پدیای انگلیسی با عنوان: List of countries by statehood قرار گرفته که در نگاه نخست می‌تواند برای هر ایرانی وطن دوستی، شوق آفرین و دلپذیر باشد. زیرا بر بنیاد این جدول، هیچ دولتی در جهان نمی‌تواند ادعا کند که قدمتی بیشتر از دولت ایرانی دارد؛ دولتی که عمرش به 3300 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. کافی است این قدمت را با یونان، به عنوان کهن‌ترین دولت اروپا مقایسه کنید که 2 هزار سال پس از ایران اعلام موجودیت کرده است و یا کشوری همچون فرانسه که قدمتش به سال 486 پس از میلاد می‌رسد. ماجرا حتا هنگامی تأمل‌برانگیزتر می‌شود که دریابیم تقریباً همه‌ کشورهایی که هم‌اکنون در جدول‌های توسعه انسانی رتبه‌هایی به مراتب بیشتر از ایران دارند، عمر حکومتی‌شان به یک دهم دولت ایران هم نمی‌رسد! با این پیش‌درآمد، می‌خواستم از شما بپرسم: آیا تماشای این جدول و دانستن جایگاه تاریخی مدنیت در سرزمینی که در آن زیست می‌کنید؛ حالتان را خوش می‌کند یا ناخوش؟ و چرا؟  راستی چرا آن قدمت نتوانست آن گونه که کشورهایی همچون کره، چین و ژاپن را به سرآمدگی در جهان رساند، برای ما، مصری‌ها، ارمنستانی‌ها و اتیوپی‌هایی ها هم شوکت و افتخار و آقایی در هزاره سوم به ارمغان آورد؟ ما کجای راه را اشتباه رفتیم دوستان؟

ایرانشهر منتشر شد

نخستین هفته‌نامه تارنمای ایرانشهر منتشر شد

نخستین هفته‌نامه تارنمای ایرانشهر با 19 جُستار ارزنده، خبر، گزارش، سروده و یادداشت در موضوعات مختلف ایران‌پژوهی منتشر شد. در این هفته‌نامه خواندنی اینترنتی مطالبی به قلم حمید احمدی، شروین وکیلی، مسعود لقمان، بهرام روشن ضمیر، حسین خطیبی نوری،مجید ساسانی،لیلا منصور، مسعود بربر، نوید خواسته، محمد مهدی مرادی، عقاب‌ علی‌احمدی و دیگر پژوهشگران در موضوعاتی چون «آرمان‌های انقلاب مشروطه»، «خانه پدری صادق هدایت ...»، «سرگذشت و تاریخچه علوم ارتباطات در ایران» منتشر شده است. هفته نامه ایرانشهر که هر آدینه ‌روزآمد می‌شود، دارای بخش‌های گوناگون است که هریک به شاخه‌ای از پژوهش‌های ایران‌شناسی می‌پردازد. برخی از این بخش‌ها عبارتند از: شاهنامه‌پژوهی، هنر، میراث ایران‌زمین،اندیشه ملی، نقد و بررسی کتاب، زبان‌پژوهی، تاریخ باستان، تاریخ معاصر، دین‌پژوهی، استوره‌شناسی، آیین‌های ایرانی، یاد بزرگان، هویت ملی، حوزه تمدن ایرانی، اقتصاد، اندیشه، تاریخ معاصر، محیط زیست، کودکان و نوجوانان، همایش‌ها و تازه‌ها. با آرزوی پیروزی و شادکامی برای همه ایرانشهریان، خواندن این نشریه اینترنتی پربار را به همه دوستداران ایران‌زمین و ایران‌‌پژوهان سفارش می‌کنم: http://iranshahr.org

اصفهان را بیشتر بشناسیم: 6) حمام رهنان

دیداری از حمام تاریخی رهنان

گرمابه تاریخی رهنان در شهر کوچکی به همین نام در شمال غرب اصفهان قرار گرفته که چند سال پیش به اصفهان پیوست و اکنون بخشی از منطقه 11 شهرداری اصفهان است. گرمابه تاریخی رهنان از آثار دوره زندیه است که در میانه چهار محله قدیمی رهنان ( زاگان، چهارشاه، طاحونه، ماشاده) و در کنار بازارچه و مسجد ذوقبلتین قرار دارد؛ به‌طوری که در گذشته امکان دسترسی اهالی هر چهار محله به این مکان‌های همگانی به خوبی فراهم بوده است. گرمابه رهنان، با 1467 متر مربع مساحت شامل دو حمام بزرگ و کوچک برای استفاده جداگانه اما همزمان زنان و مردان است، از این روی به «حمام دو قلو» معروف است. راه ورود به حمام یک هشتی کوچک و راهرویی پر پیچ و خم است که مانع خروج سریع هوای گرم داخل حمام به بیرون و ورود هوای سرد بیرون به داخل می‌شود. پس از آن راهرو، یک درگاه کوتاه به بینه‌ای بسیار بزرگ باز می‌شود. بینه زیبای حمام رهنان مربعی به ابعاد 20 در20 متر با تاقی گنبدی و ۱۶ ستون است که روی سکو و در کنار حوض میانی قرار دارند و شاید به نشانه کثرت یا تکرار تصویر آن‌ ستون‌ها در آب حوض‌های سکوی میانی، مردمان این جا را «حمام چهلستون» نیز نامیده‌اند.

تخریب غیر اصولی در بازار اصفهان

تخریب آلاچیق چارسوی باغ قلندرها در بازار اصفهان

ایران‌نامه‌- مهدی فقیهی: از میدان نقش جهان و از مسیر بازار بزرگ اصفهان، قدم زنان به سمت میدان عتیق حرکت می‌کردم تا در سایه دل‌انگیز تاق‌های همسان و زیبای بازار و بازدید از جاذبه‌های این فضای دل‌انگیز فارغ از هیاهو و شلوغی شهر به مقصد خود برسم. پس از مدتی پیاده‌روی درست در میانه بازار چارچی، به گرد و غبار غلیظی برخورد کردم که تمام فضای بازار را پوشانده بود به طوری که تا فاصله چند متری چیزی دیده نمی‌شد؛ نزدیک‌تر که شدم، دیدم که این همه خاک از تخریب و آوار ریزی آلاچیقی است که بر فراز چهارسوق باغ قلندرها بود. تخریب این آلاچیق علاوه بر مسدود نمودن مسیر بازار و راه عبور عابرین، فضای داخلی بازار را تا چند متر آلوده کرده بود. در اینجا باید پرسید آیا مراجع ذیربط از این تخریب اطلاع داشته اند و به صورت قانونی به منظور مرمت انجام شده است؟ و پرسش دیگر این که آیا این روش تخریب و آوارریزی آن هم در یک معبر تاریخی صحیح است و آیا نباید این حجم خاک و گرد مرده را به طریقه بهتری مثلا حمل با گونی یا دلو به پایین انتقال داد تا هم از آلودگی هوا و آزار مردم جلوگیری شود و هم راه عبور عابرین مسدود نشود؟

دومین گزارش از کاوش‌های تپه اشرف

 آثاری تازه از قرون اولیه اسلامی در تپه اشرف اصفهان به‌دست آمد

ایران‌نامه- مهرناز شهباز: در ادامه کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه اشرف اصفهان، آثار معماری از قرون اولیه اسلامی کشف شده که نشان می‌دهد قلعه دوران ساسانی در قرون اولیه اسلامی با تغییراتی مورد استفاده مجدد قرار گرفته است. دکتر علی‌رضا جعفری‌زند، سرپرست هیات باستان‌شناسی تپه اشرف اصفهان با بیان این خبر درباره یافته‌های جدید باستان‌شناسی در تپه اشرف گفت: «در ادامه کاوش‌ها به این نتایج رسیدیم که در دوره آل‌بویه در حدود قرن چهارم هجری در قلعه دوره ساسانی بازسازی‌هایی به صورت بسیار دقیق انجام شده است و برای مدتی از این قلعه استفاده شده است. سفال‌هایی که در اینجا به دست آمده و شیوه ساخت بازسازی‌ها، آجرهای به دست آمده دوره آل‌بویه در اینجا که مشابه آجرهای پل شهرستان و مسجد جامع اصفهان از آن دوره است و مغایرت این بخش‌های بازسازی شده با قسمت‌های مربوط به دوره ساسانی این موضوع را ثابت می‌کند که این قسمت‌ها در دوره آل‌بویه به بخش‌های دوره ساسانی افزوده شده است.»

مترو، تهدیدی برای شهر تاریخی اصفهان

متروی اصفهان در ُبن‌بست ناکارآمدی مدیران شهری

پس از گذشت یک سال از انحراف تونل شرقی خط شمالی- جنوبی متروی اصفهان در مجاورت سی و سه پل، هیچ تصمیم قطعی در خصوص رفع مشکلات مترو اصفهان گرفته نشده است. افزون بر این، ناتوانی در تعمیر TBM ، ریزش دیواره تونل در جلوی دستگاه TBM ، اختلافات سازمان قطار شهری و شرکت پیمانکار الموت، تغییر رئیس کارگاه میانی مترو و نارضایتی کارکنان موجب شده است که وضعیت پروژه متروی اصفهان همچنان سردرگم باقی بماند و مشکلات ناشی از طولانی شدن پروژه همچنان گریبان‌گیر مردم اصفهان باشد. در حال حاضر سازمان قطار شهری اصفهان به‌خاطر رهایی از بن بست موجود، تصمیم گرفته است که محل ایستگاه فعلی سی و سه پل را با 215 متر اختلاف به سمت جنوب شهر تغییر ‌دهد. این در حالی است که تاکنون حدود 5/1 میلیارد تومان برای ایستگاه فعلی هزینه شده که گویا قرار است برای جبران بخشی از هزینه‌ها ایستگاه فعلی به پاساژ تجاری تغییر کاربری دهد. این تغییر کاربری ایستگاه بر خلاف گفته مسئولان و طبق نظر کارشناسان مطالعات ترافیکی تمامی طرح‌های مطالعاتی این بخش از پروژه را بر هم خواهد زد و قطعا پس از راه اندازی مترو در این محل، شاهد ترافیک بسیار شدیدی در طول روز خواهیم بود. افزون بر همه این گرفتاری‌ها که پروژه زیان‌ده مترو برای اصفهان به ارمغان آورده، خطر عبور خط شمالی- جنوبی از  زیر خیابان چهارباغ و مجاورت سی و سه پل و همچنین خطر گذر خط شرقی – غربی از زیر میدان نقش جهان، آثار تاریخی اصفهان را به طور جدی تهدید می کند.

درخواست بازپس فرستادن گل نبشته های تخت جمشید

جمعی از دوستداران میراث فرهنگی از دولت آمریکا خواستار شدند:

گِل نبشته‌های تخت جمشید را به ایران بازپس دهید

به‌تازگی دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران، نامه‌‌ای به سفارت سوئیس - حافظ منافع آمریکا در ایران– درباره گل‌نبشته‌های ایرانی که نزد مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو به امانت سپرده شده، نوشته است. دوستداران میراث فرهنگی ایران، در این نامه با اشاره به اهمیت معنوی هزاران لوح‌ گلی تخت جمشید برای ملت ایران که در سال 1937 میلادی جهت انجام امور پژوهشی، به آمریکا منتقل شد، خواستار شده‌اند که دولت آمریکا الواح امانتی را که باید چند دهه پیش به ایران بازگردانده می‌شد، به ایران بازپس دهد. در ادامه این نامه با توجه به احکام صادره اخیر دادگاه‌های آمریکا در این مورد آمده است: "حکم دادگاه و چنین رویه قضایی قطعاً باعث رواج بی‌اعتمادی در میان ملت‌ها خواهد گردید که نهایتاً تبادلات فرهنگی را به خطر خواهد انداخت و دیگر نمی‌توانیم ادعا کنیم که پاسدار میراث جهانی هستیم. این مجموعه حکم یک محموله تجاری را ندارد که از طریق توقیف آن بتوان خسارت مال دیگری را تأمین نمود و چنانچه پس از تأیید حکم در مجموعه‌های خصوصی قرار گیرد، دیگر ارزش جهانی خود را از دست خواهد داد." متن کامل این نامه را در ادامه بخوانید: