نارنج سودار در کرمان

گزارش موردی مشاهده یک گونه نادرغیر بومی گیاهی

توت آمریکایی یا نارنج سودا در مشتاقیه کرمان

ایران نامه - شاهین سپنتا: کرمان، شهری در جنوب شرقی  ایران و مرکز استان کرمان است. یکی از بناهای تاریخی شهرکرمان گنبد مشتاقیه یا سه گنبدان ، مزار 3 تن از عرفای دوران قاجار است که در گذشته در جوار قبرستان کهنه و خارج از حصار شهر قرار داشته است.

در کنار ضلع شمالی بنای مشتاقیه در مجاور پیاده روی خیابان مشتاقیه، درختی تنومند و سایه گستر با میوه های متفاوت توجه رهگذران را به خود جلب می کند. افراد محلی میوه های گرد و توپ مانند این درخت را پس از این که به زمین می افتد جمع کرده و دستفروشان در بازار به عنوان درمان کننده گیاهی اگزمای پوستی می فروشند. محلی های کرمان این درخت را "سودا" نام گذاشته اند که برابر با همان واژه " اگزما" هست. اما در تهران و کرج به نام "توت آمریکایی" شناخته می شود.

 ساختار متفاوت و نادر میوه های غیرخوراکی این درخت در نگاه اول حکایت از این دارد که با یک گیاهی بومی ایران مواجه نیستیم. با بررسی های بیشتر روشن شد که این درخت با نام علمی  Maclura pomiferaمشهور به «ماکلورا» و یا «توت آمریکایی» با نام انگلیسی osage orange (نارنج اوسیج) شناخته می شود و همانطور که گفته شد افراد محلی در کرمان آن را «نارنج سودا» نامیده اند. نام علمی این درخت به افتخار "ماکلور" زمین شناس آمریکایی گذارده شده است  (osage نام یکی از قبیله های سرخپوست در آمریکاست) و خاستگاه اصلی آن ایالت تگزاس آمریکاست.