جراحی بینی روی زاینده رود!

حال زاینده رود خوب نیست!

ایران‌نامه- شاهین سپنتا: اگر سال های گذشته، در فصل پاییز، برای مصارف کشاورزی، مختصر آبی در زاینده رود رها می‌شد، امسال همان چند جرعه آب را هم از این مهم‌ترین رود منطقه مرکزی ایران و همه زیستمندانی که در پایین دست این رود زندگی می‌کنند، دریغ کردند.

چند سال پیش مسئولان علت بی‌آبی زاینده رود را خشکسالی بیان می‌کردند ولی حالا تقریبا همه می‌دانند که برداشت بی‌رویه آب از زاینده رود در بالادست  یا به سخن دیگر، بهره‌برداری نادرست از زاینده رود بر پایه مدیریت اشتباه دولت بر منابع طبیعی، علت اصلی خشکی زاینده رود است اما گویی در بین مسئولان هیچ اراده‌ای برای پایان دادن به این بحران وجود ندارد.

حال و هوای این روزهای زاینده رود به بیماری می‌ماند که دچار بی آبی شدید شده و با وضعیتی رنجور چون پوستی بر استخوان روی تخت بیمارستان افتاده، اما تیم پزشکی خود را برای عمل جراحی زیبایی بر روی بینی او آماده می‌کند.

این روزها در حالی که برای چندمین سال پیاپی اثری از زندگی در زاینده رود نیست و چهره این رود زاینده، پژمرده‌تر از همیشه است، تیم‌های مهندسی سرگرم تعریض پل بزرگمهر با هدف روان‌سازی رفت و آمد خودروها و عبور فاز دوم خط «بی.آر.تی» یا سامانه اتوبوس تندرو (Bus rapid transit)  هستند. 

'گزارشی از وضعیت نگران کننده بیشه ناژوان

ناژوان بمیرد، نفس اصفهان می‌گیرد! 

گزارش و عکس: معصومه شهباز

ناژوان در باغ‌شهر اصفهان فریاد غربت سر می‌دهد و سوداگران، اندیشه ساخت و ساز از سر می‌گذرانند. غافل از آن که اگر ناژوان جای خانه شود اصفهان دیگر جای زندگی نیست. اصفهان دومین شهر آلوده کشور است و حالا این بیشه که حکم ریه شهر را دارد بیم نابودی‌اش می‌رود.

به گزارش خبرگزاری میراث‌فرهنگی، بیشه ناژوان بعد از زاینده رود دومین میراث طبیعی باغ‌شهر اصفهان است که بعد از خشکیده شدن رگ حیاتی شهر، ساز نابودی‌اش کوک شده است. قطع درختان باغ‌ها و تبدیل زمین‌های آن به اراضی کشاورزی از یک سو و نبود آب کافی و نهایتا تبدیل شدن اراضی کشاورزی به زمین‌های بایر از سویی دیگر، کارکرد ناژوان را به عنوان ریه شهر اصفهان مختل کرده‌ است.

 روند نابودی ناژوان شتابناک شده و نجواهای ایجاد باغ‌ویلا به عنوان برنامه پیش‌بینی شده در محدوده ناژوان از سوی برخی از مدیران شهری شنیده می‌شود. انگیزه ایجاد باغ ویلا در نگاه اول حفظ باغ‎های ناژوان است اما تبعات آن زمانی رخ نمایی می‌کند که روند ساخت و ساز با انگیزه‌های تجاری سرعت گرفته و ناژوان را عریان از درخت کند. روندی که اگر آغاز شود ساختار ناژوان از حالت طبیعی خارج و نفس اصفهان می‌گیرد.

 با توجه به وضعیت قرار گرفتن ناژوان در مسیر بادهای غربی – جنوب غرب به شمال شرق و قرار گرفتن اکثر صنایع آلاینده در غرب اصفهان، این بیشه به عنوان فیلتر طبیعی برای شهر اصفهان عمل می‌کند. کارشناسان معتقد اند هرگونه دخل و تصرف و تغییر در ساختار طبیعی ناژوان موجب تشدید وضعیت بحرانی آلودگی شهر اصفهان شده و وضعیت خطرناکی برای کلان شهر اصفهان به وجود خواهد آورد.

تخریب دوباره توسط شهرداری اصفهان

جنازه سقاخانه صفوی بر دوش بازار امام علی!

حمله بلدوزرهای شهرداری در حریم مسجد جامع اصفهان ادامه دارد؛ این تخریب‌ها که با هدف ایجاد بازار امام علی انجام می‌شود چندی پیش حمام قاجاری را هم از هستی ساقط کرد. حالا نوبت به سقاخانه صفوی رسیده است، هرچند که سپر این اثر تاریخی در برابر بلدوزرها کاملا بی‌دفاع است.  به گزارش معصومه شهباز در خبرگزاری میراث‌فرهنگی، شهرداری اصفهان پروژه بازار امام علی را تا سقاخانه صفوی که در حریم مسجد جامع اصفهان قرار دارد پیش برده است. کارشناسان معتقدند این سقاخانه سد راه بازاری است که قرار است در حریم اثر جهانی مسجد جامع ساخته شود. درست در آستانه برگزاری مراسم پاسداشت ثبت جهانی مسجد جامع اصفهان، سقاخانه صفوی مورد تهدید قرار گرفت. این سقاخانه در حریم جنوبی مسجد جامع و دقیقا در مکانی قرار دارد که شهرداری ادامه حفاری‌ و شمع‌کوبی را منوط به حذف این اثر تاریخی می‌داند. پیش از این با تخریب حمام کرسی و خانه‌ تاریخی که در مجاورت آن قرار داشت، صدماتی به سقاخانه صفوی وارد شد. در این میان سازمان میراث‌فرهنگی بارها نسبت به حفظ این اثر هشدار داده بود اما عاقبت شهرداری این سازمان را متقاعد کرد تا سقاخانه‌‌ای که سد راه حفاری‌ها بود را برچیده و با ایجاد بازار ،مجددا آن را بدون جابه جایی احیا کند. مطابق با آنچه که ناظر سازمان میراث فرهنگی در عملیات میدان عتیق می‎گوید، پلان سقاخانه مزبور جهت احیاء مجدد نقشه برداری شده و پنجره گره‌چینی و ازاره‌های سنگی سقاخانه به محل مطبوع سازمان میراث فرهنگی منتقل شده‌اند .

چه کسانی مساجد را مرمت می کنند؟

بهشت فیروزه‌ای در نقش جهان

کتیبه‌هایی که مرمت آثار تاریخی را سفارش می کنند! 

ایران‌نامه- مهدی فقیهی: مسجد جامع عباسی از جمله آثاری است که  با برخورداری از معماری اصیل و بی مانند همواره به عنوان یکی از باشکوه‌ترین مساجد ایرانی عصر صفوی مطرح بوده است. بنای مذکور که با اسامی دیگری هم‌چون مسجد شاه، مهدیه و سلطانی نیز شناخته می‌شود، در زمان شاه عباس اول و توسط استاد معمار «علی اکبر اصفهانی» در فاصله سال‌های 1020 (ه.ق) تا سال 1025 (ه.ق) به سبک و سیاق چهار ایوانی، ساخته شد. در ابتدای ورود به مسجد، سردری را مشاهده می‌کنیم که با استفاده از آرایه‌ها و کتیبه‌های کاشی‌کاری تزئین‌شده، هر فرد صاحب ذوقی را به درون بنا فرامی‌خواند. در بخش‌های داخلی نیز مجموعه‌های مختلفی با معماری پرکار و دیدنی مشاهده می‌گردد که در زمان جانشینان شاه عباس اول خصوصاً شاه‌صفی، شاه عباس دوم و شاه سلیمان تا سال 1077 (ه.ق) به انجام رسیده‌اند. از بخش‌های مهم این اثر ماندگار گنبدخانه عظیم 54 متری و مناره‌های رفیع 48 متری است که به همراه صحن وسیع مرکزی، دو مدرسه جانبی سلیمانیه و ناصریه، ایوان‌های چهارسوی بنا و شبستان‌ها و رواق‌های فصلی همچنین محراب و منبر نفیسی از سنگ مرمر است که زینت‌بخش این اثر جاودانه شده‌اند.  آنچه که در این بنا  قابل ذکر و توجه می باشد وجود کتیبه‌های متعددی است که با مضامین مختلفی نظیر آیات قرآن، احادیث و برخی فرامین حکومتی با خط خوش اساتیدی چون عبدالباقی تبریزی، محمدرضا امامی، محمد صالح اصفهانی، علیرضا عباسی، ادیب محبی، محمد غنی و محمد شریف شیرازی به نگارش درآمده‌اند.

گزارشی از خاطره انگیز ترین خیابان ایران:

چهارباغ، سر دوراهی بودن یا نبودن! 

 

خاطره‌انگیزترین خیابان ایران چشم به راه زندگی دوباره است. مترو گلویش را تراشیده و انبوه بناهای نورسته هویتش را بر باد فنا داده‌است. اما حالا رهانیدن دلگشاترین چهارباغ ایران از دود و آهن امید بی نشان شده است. چهارباغ اصفهان اولین خیابان طراحی‌شده با فضاهای متناسب شهری در ایران است؛ جایی که حالا دیگر گردشگران، آن را با بناهایی چون مدرسه چهارباغ و بازارچه بلند در میان ردیفی از بوتیک‌ها و پاساژها می‌شناسند و روزنامه‌نگاران از این محور تاریخی به عنوان اولین قربانی عبور مترو یاد می‌کنند.

 به گزارش معصومه شهباز در  CHN، طرح احیای چهارباغ با دورنمای تبدیل به یک محور پیاده با گذشت چهل سال هنوز اجرا نشده و مسئولان شهری معتقدند که بعد از ساخت مترو و تسهیل در حمل و نقل، در گام‌های بعدی خیابان چهارباغ به محور پیاده تبدیل می‌شود. این در حالی است که پروژه مترو سال‌ها اصفهان را چون کلاف سردرگمی در هم پیچانده است. تونل مترو در سال 87، بدون تایید سازمان میراث فرهنگی و بر خلاف مصوبه شورای عالی ترافیک از زیر چهارباغ عبور داده شد و بعد ازآن، عبور مترو از این مسیر منوط به تایید دانشگاه علم و صنعت تهران شد.

بیمارستانی تاریخی در اصفهان

پس از 110 سال

اگر عیسی بن مریم برود

اثر عیسی بهادری را هم با خود می‌برد!

ایران‌نامه- شاهین سپنتا: در صورت اجرای طرح تخریب و نوسازی بیمارستان تاریخی عیسی‌بن‌مریم اصفهان یکی از آثار ارزشمند به یادگار مانده از هنرمند معاصر «عیسی بهادری» نیز برای همیشه از میان خواهد رفت.

این روزها، زمزمه بازسازی کامل بیمارستان عیسی بن مریم اصفهان به گوش می‌رسد و مدیران آن نوید می‌دهند که در آینده ای نه چندان دور آن را به بیمارستانی بزرگ‌تر و مدرن‌تر تبدیل خواهند نمود، اما دوستداران اصفهان بر این باورند که تخریب این بیمارستان، تنها تخریب یک بنای فرسوده نیست بلکه تخریب بخشی از هویت شهر تاریخی اصفهان خواهد بود.

یکی از جلوه‌های ارزشمند و یگانه این بیمارستان که شایسته است از دستبرد حوادث حفظ شود، تزئینات نمای بیرونی آن در نبش خیابان عباس آباد است. این تزئینات کاشی و آجر با ستون‌های سنگی، نمونه‌ای منحصر به فرد از هنر کاشی‌کاری تلفیقی با استفاده از طرح‌های سنتی و مدرن با ترکیب نمادهای ایران باستان و نمادهای مسیحی است که امضای استاد برجسته و هنرمند معاصر «عیسی بهادری» را بر خود دارد.

ساختمان «بیمارستان عیسی بن مریم» مربوط به اواخر دوران قاجار و اوایل دوره پهلوی در اصفهان، خیابان شمس آبادی، نبش خیابان عباس آباد، در تاریخ ۲۲ امردادماه ۱۳۸۴ خورشیدی با شمارهٔ  ثبت ۱۳۱۱۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

دکتر کار اسکاتلندی در سال  1282 خورشیدی به اصفهان آمد و با کمک دولت و افراد محلی اقدام به ساخت یک بیمارستان نمود که در آن زمان «بیمارستان مسیحی» و  امروزه به نام «بیمارستان عیسی بن مریم» شناخته می‌شود. برای این منظور، فردی به نام امین الشریعه، زمین بیمارستان را واقع در محله مستهلک در مجاور خیابان شمس آبادی و نبش خیابان عباس آباد برای انگلیسی‌ها خریداری کرد و از آن زمان ساخت این بیمارستان به دست آنها آغاز شد که ساختمان آن شامل یک بخش مردان، یک سالن کوچک و یک آشپزخانه و رختشوی خانه ساده بود. 

بیمارستان مسیحی، در سال 1284 خورشیدی با راه اندازی بخش زنان توسعه یافت. در آن زمان بیمارستان شامل  دو ساختمان دو طبقه در ضلع شمالی، دو سالن و دو اتاق کوچک بود و بقیه زمین به محیط سبز اختصاص داشت. کل مساحت بیمارستان تقریبا 11 هزار مترمربع و زیر بنای آن 7500 متر مربع  و بقیه فضای سبز  و دو خانه بود که به تدریج در اثر طرح های توسعه بیمارستان و ساخت و سازهای بعدی به شکل امروزی در آمد.

 مردم اصفهان، این بیمارستان را «مریضخانه انگلیسی‌ها» یا «مُرسلین انگلیس» می‌نامیدند که پس از انقلاب 1357 به «بیمارستان عیسی‌بن مریم» تغییر نام یافت و در سال‌های اخیر بخش‌هایی بر آن افزوده شد.

بر سردر قدیمی بیمارستان بر روی کاشی فیروزه‌ای رنگ در زیر نقش صلیب، نام آن «بیمارستان مسیحی» و سال ساخت آن 1282 خورشیدی برابر با 1904 قید شده است. 

پل ورزنه و پل اژیه

آخرین پل‌های تاریخی زاینده رود 

 

پل تاریخی ورزنه:

ورزنه، شهری از توابع بخش بن‌رود در شهرستان اصفهان است. این شهر در نزدیکی  تالاب بین‌المللی گاوخونی واقع ‌است. پل ورزنه آخرین پل تاریخی بر بستر زاینده‌رود است. برخی شالوده اولیه آن را به دوران دیلمیان و سلجوقیان نسبت داده و سازنده آن را شخصی بنام سیف‌الله اردکانی می‌دانند و برخی عقیده دارند که به دستور شاه سلیمان صفوی و با معماری «محمد شفیع ورزنه‌ای» وزیر دارالعباد یزد در سال  1065 خورشیدی ساخته شده است.

 در دهه 50 خورشیدی، بدنه، معبر و آب‌برهای پل ورزنه به صورت جزئی مورد مرمت قرار گرفته است. این پل از جنس سنگ، آجر و ساروج، با 10 دهانه و یازده پایه و ارتفاع آن 6 متر و طول 70 متر و عرض 7 متر می‌باشد. پل ورزنه در تاریخ 1357/07/07 به شماره 1434 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.  

پولکی و نبات اصفهان

نبات و پولکی ِ اصفهان

پژوهش و گزارش: شاهین سپنتا

نبات

نبات یکی از شیرینی‌های سنتی و محبوب ایرانی‌هاست. از دیرباز بهترین و اصیل‌ترین نوع نبات در ایران و به ویژه در اصفهان تولید ‌شده است. نبات ایران از پیشینه‌ای دیرینه برخوردار است که در آشنایی ایرانیان با «شکر» به عنوان ماده اصلی تشکیل دهنده آن، ریشه دارد.

به گواهی تاریخ، هندی‌ها و ایرانیان نخستین ملت‌هایی بودند که شکر را از نیشکر به دست آوردند.¹ مهارت تولید «نی‌انگبین» یا همان «شکر» نخستین بار در خوزستان ایران و همچنین در میان مردمان درّه گنگ هندوستان  پاگرفت و فراگیر شد² و در نیمه اول قرن هفتم میلادی تا چین نیز گسترش یافت³؛ بر این نکته بیرونی در آثارالباقیه نیز تاکید دارد و با اشاره به دیرینگی آشنایی ایرانیان با شکر یادآوری می‌کند که شکر برای نخستین‌بار توسط ایرانیان و در زمان جمشید از نیشکر به دست آمد.⁴

دیوارنگاره‌های چهلستون 3

نگاهی به پرده نقاشی

پذیرایی شاه تهماسب یکم از همایون پادشاه هند

پژوهش: شیرین کسرایی (کارشناس امور فرهنگی و راهنمای کاخ-موزه چهلستون)

 

تابلوی نقاشی بزم پذیرایی شاه تهماسب یکم از همایون پادشاه هند، یکی از دیدنی‌ترین آثار اصیل کاخ چهلستون است که با برخورداری از مضامین تاریخی و سیاسی ارزشمند، گوشه‌ای از روابط دیرینه بین دو کشور ایران و هند را که بر احترام متقابل بین دو ملت استوار است، نشان می‌دهد.

روش کار و ریزه‌کاری‌های این اثر ماندگار، نمایانگر این مطلب است که نگارگر این اثر ارزشمند، آن سعی وافر و دقت لازم را جهت آفرینش یکایک تصاویر از لحاظ آرایش لباس، کلاه، گیسو، صورت، زیور آلات ، و سازها به کار برده و سه نوع از آلات موسیقی آن زمان شامل سه تار، دف، ارغنون را در این تابلو ترسیم کرده است.

سبک نقاشی این اثر ارزشمند مینیاتور است که از زمان پایتختی شهر اصفهان رواج یافت و با ترکیب مکتب تبریز، هنرمندان ممتازی نظیر رضا عباسی و شاگردانش را به دنیای هنر معرفی کرد. ویژگی‌های این پرده نقاشی را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد که به شرح آن‌ها می‌پردازیم: