گزارشی از گوردخمه‌های بختیاری:

بردگوری‌ها در دیار بختیاری!

معصومه شهباز

در فرهنگ ایران باستان، به علت اعتقاد به مقدس بودن خاک از دفن کردن اجساد خودداری کرده و آنها را در محفظه‌هایی که بر پیکر صخره‌ها می‌تراشیده‌اند، قرار می‌دادند .در گویش بختیاری، این گور دخمه‌ها را «بَردگُوری» می‌خوانند. «بَرد» به معنای «سنگ»، و «گُور» تلفظ بختیاری واژه «گبر» است، هرچند که برخی براین باورند که منظور از آن «قبر» است. مردم بختیاری رو به آب‌های روان، که باور دارند آرمان‌های آن‌ها را برآورده می‌سازد، سینه گشاده شده زاگرس را به دیده احترام و احتیاط می‌نگرند. احتیاطی از جنس احترام که زاییده باورهای دیرینه آن‌ها در بارور کردن و جاودانه ساختن روح مردگانشان است. در فرهنگ ایران آب یکی از نمادهای جاودانگی است. از سویی آب بازتابنده نور خورشید بوده و از این روی نماد روشنایی هم به شمار می‌رود. در ایران باستان، حفر گوردخمه‌ها و یا آرامگاه‌ها رو به سوی آب‌های روان،نشان از جاودان کردن روح متوفی داشته که درون مایه آن احترام و تقدس به روشنایی است؛ چراکه در آیین میترا و آیین زرتشت، آتش و روشنایی جایگاه والایی داشته است و آن را پاک کننده کژی‌ها و فروغ راستی می‌پنداشته‌اند. از این روی، رودخانه بازفت، چشمه کوهرنگ و چشمه دیمه از سرچشمه‌های کارون بزرگ و زاینده رود در بازفت و میان رودان، بردگوری‌هایی چون کچوز، چری، نازی، دزداران و چال‌گوری را در پناه خود و در سینه صخره‌های تاراز و زردکوه بختیاری  جای داده است. آن سوتر هم در دیناران و پشت‌کوه چون تنگ قراب، لاخشک، سرمور و تنگ لشتر، در جوار چشمه سردآب و کرانه‌های رودخانه کارون بردگوری‌هایی در دامنه‌های تراشیده کوه‌های هفت چشمه و کلار، حفر شده‌اند.

بیانیه جبهه ملی ایران:

یاد و نام دکتر مصدق را گرامی می‌داریم

چهاردهم اسفند ماه 90 مصادف با چهل و پنجمین سالگرد درگذشت بزرگ‌مرد تاریخ و بنیانگذار جبهه ملی ایران، دکتر محمد مصدق است. او تمام عمر پربار و اثر گذارش را در راه آزادی و استقلال این سرزمین صرف نمود. او در طول زندگی پر افتخارش و در راه تحقق آمال و اندیشه های ملی و میهنی اش، بارها خود و خانواده اش را در معرض خطر و نابودی قرار داد ولی هیچ گاه از راه آزادیخواهی و استقلال طلبی باز نایستاد. او که پس از کودتای ننگین و بیگانه ساخته 28 امرداد 32 تا پایان عمر خود را در زندان به سربرد، در  روز 14 اسفند 1345 چشم از جهان فروبست. او نه تنها نمونه‌ای از آزادگی و وطن دوستی برای همه ایرانیان بلکه رهبری ضداستبداد و ضداستعمار برای همه ملل مشرق زمین بود . ما سالروز درگذشت این ابرمرد تاریخ میهنمان را گرامی می‌داریم و به روان پاک و تابناکش درود می‌فرستیم .

تهران – 14 اسفند 1390

ادیب برومند -  مهندس عباس امیرانتظام – بانو فرشید افشار – دکتر لقا اردلان – دکتر داوود هرمیداس باوند – دکتر علی رشیدی - دکتر خسرو سعیدی - حسین شاه‌حسینی – مهندس حسین عزت‌زاده – سرلشکر بازنشسته ناصر فربد - اصغر فنی‌پور - دکتر مهدی مویدزاده – منوچهر ملک‌قاسمی – دکتر حسین مـوسـویان.

کتاب شناخت: حسن‌آباد جرقویه

کتاب "حسن آباد جرقویه" منتشر شد 

دوست فرهیخته مهندس یاغش کاظمی در تارنگار خود «از این اوستا»، خبر انتشار کتاب  «حسن‌آباد جرقویه» را منتشر نموده است. حسن‌آبادِ جرقویه علیا" در 115 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان واقع است؛ روستایی نسبتاً بزرگ که در سال 1373 شهر شد، در منطقه ای با قدمت تاریخی و تمدنی غنی.

وی در تشریح چگونگی شکل گرفتن کتاب نوشته است: در تاریخ 19 شهریورماهِ 1387 جناب آقای سید حسن فاطمی، در اقدامی ‌ابتکاری وبلاگی با عنوانِ  "حسن آباد جرقویه" با همت و همراهیِ اهالی ِ "حسن آباد" راه‌اندازی نمودند، که گزیده مطالب و گفتارهایِ پژوهشی ِ آن پس از گذشتِ سه سال از راه اندازی، در کتابی با همین عنوان جمع آوری و به طبع رسیده است.

این کتاب مشتمل بر دوازده فصل است که در آن، اسناد و تصاویری از گذشته‌ی "حسن آباد"، شناختِ فرهیختگان و سرشناسان حال و گذشته، مردم شناسی و زبان ِ کهن، و  قابلیت‌هایِ منطقه، مورد مداقه و توجه قرار گرفته است. فصل ِ سوّم ِ این کتاب، مختص ِ مطالعاتِ تاریخی و پیشینه شناسیِ منطقه است. یکی از مقالاتِ مهندس یاغش کاظمی نیز تحتِ عنوانِ "آتشـگاهِ دستگرد" در این فصل -صفحاتِ 116 تا 135- بازنشر یافته است.

وی در این مقاله، ضمن ِ معرفی ِ بنای ِ یک "چارتاقی" که نزدِ اهالی، مشهور به "آتشـگاه" است، و ساختمان ِ مجاورش - موسوم به  "جاپا حضرت"- ، به شرحی تطبیقی از آیین‌های ِ نوروزی ِ برگزار شده در آن با آیین‌هایِ نوروزی ِ "مسجد آدینه"ی روستایِ جواهردهِ رامسـر پرداخته، و تشابهاتِ ساختاری آن را با نمونه‌هایی از بناهایِ "چارتاقی" ِ عهدِ ساسانی برشمرده، و نهایتاً مدلی از کارکرد و کاربریِ اولیه بنا پیشنهاد نموده است. برای دانلود این مقاله می‌توانید از تارنگار « از این اوستا» دیدن کنید.

کتاب شناخت: تاریخ کورش هخامنشی

تاریخ کورش هخامنشی،

پژوهشی تازه از دکتر شروین وکیلی منتشر شد

علی‌رضا افشاری 

به‌گفته‌ی نویسنده، در پیش‌درآمد کتاب، تاریخ کورش هخامنشی شرحی است بر زندگی نخستین شاه کشورِ متحدِ ایران که با هدف گشودن رازِ ماندگاری نام او و تحلیل دلایل اثرگذاری شگرف‌اش نوشته شده است؛ اثرگذاری‌ای که دامنه‌اش به حوزه‌ی سیاست و تاریخ اجتماعی محدود نمی‌شود، بلکه تا قلمرو فرهنگ و باورهای عمومی نیز بسط می‌یابد. آشکار است برای دست‌یابی به چنین تحلیلی باید در حد امکان نقادانه به تمام منابع معتبر موجود در مورد کوروش بزرگ نگریست تا در گام نخست تصویری در حد امکان عینی و دقیق از او به دست آید. سپس، این تصویر تحلیل شود تا جایگاه و کارکرد آن به عنوان سرمشقی فرهنگی و الگویی برای «منِ آرمانی» و ابرقهرمانان ایرانی مورد کنکاش قرار گیرد.این کتاب دیباچه‌ای است بر بازخوانیِ تاریخ و فرهنگ ایران با رویکردِ پاسخ‌دهی به نیاز بزرگ امروزِ ما و دیگران؛ بهسازی فرهنگی و بازسازی انسان. از این‌رو، نیازمند ریزنگری بیشتری است چرا که، علاوه بر نکته‌ی یادشده، به دلایلی که خواهم شمرد آغازگر نگاهی علمی و بومی به تاریخ و فرهنگ‌مان است. به نظر می‌رسد کتاب تاریخ کوروش هخامنشی از زوایای زیر دارای اهمیت است:

آش اسفندی

آش اسفندی و جشن اسفندگان

شاهین سپنتا

هنگامی که سخن از «میراث فرهنگی» به میان می‌آید، آنچه که بیشتر افراد به آن می‌اندیشند، ساختمان‌ها و پل‌های تاریخی است. برخی هم اشیاء تاریخی، کتاب‌های خطی، لباس‌های محلی و میراث ناملموس را به این فهرست می‌افزایند. اما یکی از نمودهای ارزشمند میراث فرهنگی که جایگاه ویژه‌ای نزد همه ملت‌ها دارد ولی کمتر به آن پرداخته می‌شود «خوراک های محلی یا سنتی» هستند. هنگام پخت، روش پخت، ترکیبات، نحوه مصرف، آداب و باورهای مربوط به هر غذای محلی، نکاتی هستند که در راستای حفظ آنها قابل توجه هستند. بنابراین غذاهای محلی می‌توانند و باید در شمار میراث ارزشمند فرهنگی مردم و حتی از جاذبه‌های گردشگری یک منطقه به شمار آیند. متاسفانه چون کمتر به این موارد پرداخته شده است، در گذر زندگی شهری و تغییر آداب و رسوم و ذائقه مردم، بسیاری از غذاهای محلی ما فراموش شده‌اند و جای خود را به غذاهای فرنگی داده‌اند.

تائید مجدد خبر قطع درخت چنار کهنسال نیاسر

خبر قطع چنار کهنسال مسجد امام حسن عسکری نیاسر تائید شد

پس از انتشار خبر مربوط به قطع چنار کهنسال مسجد امام حسن عسکری نیاسر در پایگاه آگاهی‌رسانی ایران نامه و بازتاب گسترده این خبر در رسانه‌های درون مرز و برون مرز، یکی از یادداشت‌نویسان در سایت خود مدعی شده است: «با پیگیری‌هایی که نگارنده از طریق منابع محلی انجام داد، متوجه شد که خبر از اصل و اساس دروغ بوده است و چنار مشهور کهنسال نیاسر بر جای خود ایستاده است». این فرد همه رسانه‌های خبری و تحلیلی منتشر کننده این خبر را به «دروغ‌پردازی» و «انتشار خبر نادرست» و « مقدمه‌چینی‌ای برای تخریب‌های جدید» متهم نموده است.

پس از انتشار مطلب یادداشت‌نویس مذکور که زیر نام سایت «پژوهش‌های ایرانی» فعالیت می‌کند، اداره میراث فرهنگی استان اصفهان با انتشار گزارشی بر روی پایگاه اطلاع رسانی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، ضمن تائید خبر قطع درخت چنار کهنسال نیاسر افزود: «به گزارش اداره امور فرهنگی، روابط عمومی و امور اجتماعی اداره کل استان، متاسفانه چندی پیش چنار کهنسال مزبور با همکاری هیئت امنای مسجد و جمعی از اهالی محل قطع گردید و از میان برداشته شد. لذا بر همین اساس و بر حسب این که محور تاریخی یاد شده با شماره 18106 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، پایگاه میراث فرهنگی شهرستان نیاسر با هماهنگی واحد حقوقی اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان اقدام به پیگیری موضوع و تنظیم شکوایه‌ای بر علیه متخلفان و عاملین این موضوع کرده تا زین پس از تکرار چنین رویدادهایی جلوگیری شود.»

در مورد این موضوع، خبرنگار ایران‌نامه نیز ضروری می‌داند نکاتی را به اطلاع خوانندگان برساند:

1-   خبر قطع چنار مسجد امام حسن عسکری نیاسر، که از منابع محلی و گزارش‌های مردمی دریافت شد، پیش از انتشار، از طریق منابع رسمی همچون پایگاه میراث فرهنگی نیاسر، حراست اداره میراث فرهنگی، شهرداری نیاسر و اداره امور فرهنگی، روابط عمومی و امور اجتماعی اداره کل میراث فرهنگی استان تائید شد و سپس در اختیار مطبوعات استان قرار گرفت و همزمان در ایران‌نامه نیز منتشر شد.

2-   متن گزارش دربرگیرنده عکس‌هایی واضح و گویا بود که درخت چنار مسجد را پیش از قطع شدن و پس از قطع شدن و تخریب دیوار نشان می‌داد. این تصاویر نیز به تائید مراجع رسمی فوق رسیده بود.

3-   در متن گزارش و تصاویر منتشر شده به روشنی هویداست که چنار مورد اشاره در گزارش ایران‌نامه، چنار کهنسال مسجد امام حسن عسکری بوده است و نویسنده به اصطلاح «پژوهش‌های ایرانی» با مغلطه‌نویسی سعی در انحراف اذهان عمومی نموده و کوشیده است تا چنار مشهور «پای چارتاقی» را با «چنار مسجد امام حسن عسکری» یکی فرض نموده و وانمود کند که متن گزارش نادرست است.

4-   در متن گزارش ایران‌نامه، افزون بر چنار کهنسال مسجد امام حسن عسکری، توضیحاتی نیز درباره «چنار پای چارتاقی» و وضعیت فعلی آن و همچنین چنار محله روداب نیاسر آمده و این امر جای شک و شبهه ای باقی نمی‌گذارد که متن خبر درباره چنار کهنسال مسجد امام حسن عسکری بوده و ارتباطی به دو چنار دیگر ندارد.

5-   در متن گزارش ایران‌نامه، به مراسم قربانی در پای چنار و در کنار حوض بزرگی که از آب چشمه مشروب می‌شود، اشاره شده و آن گونه که یادداشت‌نویس مذکور سعی در القاء آن به خوانندگان مطالبش دارد، در متن گزارش ایران‌نامه هیچ تاکیدی بر این که قربانی «برای چنار» انجام می‌شده، وجود ندارد.

6-   نویسنده «پژوهش‌های ایرانی» پیش‌تر نیز اخبار و گزارش‌های نادرستی را درباره کاربری چارتاقی نیاسر منتشر نموده و مدعی شده بود که این بنا و بناهای مشابه کاربری تقویمی دارند و یا سرستون‌های ساسانی اصفهان را پایه ستون فرض نموده بود که کذب بودن این ادعاها بارها توسط کارشناسان اعلام شده بود. وی به تازگی نیز در مطالبی شگفت‌آور مدعی شده است:  رسانه‌هایی که به آگاهی‌رسانی در زمینه میراث فرهنگی و طبیعی می‌پردازند «رسانه‌های دروغ‌پرداز» هستند و «عموم مخاطبان این رسانه‌ها نیز نه سواد و اطلاعاتی دارند و نه اصولاً علاقه و شناختی...».

            

  این هم تصویر چنار پای چارتاقی که هنوز پابرجاست و ربطی به چنار مسجد که قطع شد، ندارد

تازه ترین گزارش از وضعیت بحرانی تپه اشرف

کاوش‌های باستان شناسی در تپه اشرف متوقف شد!

ایران‌نامه- شاهین سپنتا: کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه اشرف اصفهان پس از به پایان رسیدن فصل چهارم کاوش‌ها متوقف شد. هیات باستان‌شناسی تپه اشرف که کار کاوش‌های باستان‌شناسی بر روی تپه تاریخی اشرف را از تیرماه 1389 آغاز کرده بود و چهار فصل کاوش بر روی این تپه تاریخی را با موفقیت به پایان برده بود پس از اتمام فصل چهارم کاوش در آذرماه سال جاری به دلیل عدم تخصیص بودجه و ناهماهنگی در اداره میراث فرهنگی اصفهان از ادامه کار بازماند. شهرداری منطقه چهار اصفهان نیز که متعهد به دیوارکشی و محصور نمودن محدوده تپه شده بود، کار دیوارکشی و نصب نرده فلزی بر روی آن را به صورت نیمه‌کاره رها نموده است و به همین خاطر با وجود یگان حفاظت میراث فرهنگی، در ساعات شب افراد بزهکار به محدوده تپه تاریخی وارد شده و به سرقت قطعات داربست فلزی مبادرت ورزیده و لطماتی به دستاوردهای باستان‌شناسی وارد می‌سازند. پس از توقف کاوش‌های باستان‌شناسی و نیمه‌کاره رهاشدن حصارکشی اطراف تپه اشرف، شهرداری منطقه چهار اصفهان نه تنها اقدامی برای جمع‌آوری نخاله‌های ساختمانی که از مدت‌ها پیش در محدوده تپه اشرف انباشته شده، نمی‌نماید بلکه مقادیری نخاله ساختمانی نیز طی روزهای گذشته توسط عوامل شهرداری در محل تپه اشرف تخلیه شده است و اداره میراث فرهنگی اصفهان نیز نه تنها تلاشی برای جمع آوری این نخاله‌ها نداشته است بلکه جهت جمع آوری لوازم و تجهیزات گروه کاوش که بر روی تپه مستقر شده، اعلام آمادگی نموده است.

نوروز تا نوروز منتشر شد

نوروز تا نوروز

هفت جشن بزرگ ایرانی در سروده‌های هما ارژنگی، منتشر شد

 لوح فشرده «نوروز تا نوروز»، حاصل تلاش تازه‌ای‌  استاد هما ارژنگی نویسنده، شاعر و مترجم معاصر است، که به دوستداران فرهنگ دیرپای ایران‌زمین پیشکش شده است. بانو ارژنگی، در این لوح فشرده که دربرگیرنده سروده‌های این چکامه‌سرا به دو گونه شنیداری و نماهنگ (ویدیو کلیپ) می‌باشد، شنوده را همگام با جشن‌های باستانی نوروز، تیرگان، مهرگان، یلدا، سده، اسفندگان و چهارشنبه‌سوری در پهنه تاریخ و آیین‌های این سرزمین کهن، به پیش می‌برد. در این لوح ارزنده، چکامه‌ها با آوای شور‌آفرین سراینده و با هنر نگاره‌گذاری دُخت شایسته وی، بانو  نگین کبیری (وساز)، جان گرفته‌اند. از آثار بانو ارژنگی که پیش از این منتشر شده‌اند، می‌توان به سه دفتر از سروده‌هایش با نام‌های «پرواز عاشقان»، «گل هزار پر» و «راز پرواز» اشاره داشت. وی به ترجمه کتاب نیز می‌پردازد که از آن میان می‌توان به کتاب‌های «آوای شاهانه ساراها» در دو جلد، «سپاه گمشده کمبوجیه»، «جریان بخشاینده دارما» اشاره کرد. افزون بر این، وی کتاب زندگی 22 ساله برادرش فرهاد ارژنگی هنرمند درگذشته معاصر را در سال 1340 نوشته و همچنین آثار موسیقی این شادروان را در کتابی با عنوان «نقش فرهاد» در سال 1390 منتشر نموده است. بانو هما ارژنگی، در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از سروده‌هایش را با صدای خود در شش لوح فشرده (سی دی) به دوستداران فرهنگ و ادب ایران زمین ارمغان کرده است. این شش مجموعه، عبارتند از: «فلات آریان»، «سرو کاشمر»، «کوچه‌های عاشقی»، «راز نرگس» و «گل هزار پر». تازه‌ترین مجموعه از سروده‌های وی، «نوروز تا نوروز» نام دارد که دربرگیرندهِ چکامه‌هایی است که او برای هفت جشن بزرگ ایرانی سروده و با صدای شاعر به دو گونهِ شنیداری و نماهنگ منتشر شده است. 

هدیه نجومی به مسیحیان اصفهان!

ساعت آفتابی ِ سیاره­ ‌ایدر میدان جلفای اصفهان نصب شد

 ساعت آفتابی مدل سیاره‌ ای که توسط رصدخانه دانشگاه کاشان طراحی شده است، در میدان جلفای اصفهان نصب شد. ساعت‌های آفتابی گرچه در بازه زمانی چند هزار ساله برای تشخیص زمان در  فرهنگ‌های گوناگون بشری مورد استفاده قرار می­‌گرفته است. اما با گسترش فناوری ساعت‌های عقربه‌ای و دیجیتال از رونق اصلی افتاد. با این وجود در بسیاری از جوامع هنوز نه تنها به عنوان نماد نجومی بلکه به عنوان عنصر زیبایی شناختی و گاه نماد اصالت و قدمت فرهنگی استفاده می‌شود. در جامعه ما نیز در چند سال اخیر روند ساخت انواع مختلف ساعت آفتابی در گوشه و کنار ایران­زمین گسترش یافته است. به گزارش رصدخانه دانشگاه کاشان، ساعت آفتابی اصفهان با مدل سیاره­ای و قطر خارجی 130 سانتیمتر و قطر داخلی 100 سانتیمتر طراحی شده است. این ساعت آفتابی برای مختصات جغرافیایی میدان جلفای اصفهان یعنی طول جغرافیایی 51 درجه و 39 دقیقه و 27 ثانیه شرقی و عرض جغرافیایی 32 درجه و 38 دقیقه و 11 ثانیه شمالی طراحی شده است. میدان جلفا که در محله جلفای اصفهان و در مجاورت خیابان نظر واقع است، در بین سه کلیسای  معروف اصفهان یعنی کلیسای وانک، کلیسای حضرت مریم و کلیسای بیت‌اللحم­ قرار گرفته است. این ساعت آفتابی در میان یک حوض ساخته شده است.