نوروز: توران شهریاری

درودی به نوروز جشن بهار

 سروده نوروزی استاد توران شهریاری 

به نوروز این جشن شادی و مهر می عشق در جام دل ریخته است چو باشد در استوره آغاز آن زمین و زمان را ز نو جان دهد هم آن را به جمشید منسوب کرد گهی بوده در شیب و گه در فراز فراروی بیگانه سر خم نکرد سرافراز بر پای خود ایستاد بود جشنی از دوره باستان

درودی به گرمی مهر سپهر که در سینه‌ها شوری انگیخته است گشوده نشد بر کسی راز آن غرور و هویّت به ایران دهد به شهنامه فردوسی پاکمرد بجا مانده از روزگاری دراز ولی هیچگه چهره در هم نکرد چو البرز در پیش هر رویداد که آنست جشن زمین و زمان

بدون شرح

 رقص ماهی‌ها در نقش جهان ! 

 

یادداشت نوروزی

حال و هوای بهار دلکش در اصفهان زیبا

ایران‌نامه – معصومه شهباز: گرچه زاینده‌رود باز هم تشنه به نظر می‌رسد و بسترش از میان اندک آب جاری گشته از زردکوه بختیاری نمایان است و یا پل‌های تاریخی و یگانه خواجو و سی و سه پل رنجور بر فراز این رود ایستاده‌اند اما وقتی در کرانه زنده‌رود چشم دوخته بر عبور بی امان و هیجان مردم شهر در روزهای واپسین سال 89 به تماشا نشینی و بخواهی به دور از دغدغه آب و گل و یا مشقت‌های زندگی، دل به امید و زندگی بسپاری و بهار را با چشم دل میزبانی کنی، بوی بهار و نوروز از گوشه کنار شهر به مشام جان می رسد؛ روح را نوازش و آواز زندگی سر می‌دهد. پا به پای لغزیدن آب در پیچ و خم رگ حیاتی شهر، مردان و زنان و کودکان هر کدام با اندیشه‌ای رو به مقصدی روان هستند. به نظر می‌رسد سهراب چهل سالگی را رد کرده، او عکاسی است که بیست سال از مردم در کنار سی و سه پل و زاینده رود چه خشک، چه پر آب عکس گرفته؛ حال و هوای مردمی که هر روز با آنها سر و کار دارد را خوب می شناسد؛ او صدای آمدن بهار را از تند شدن راه رفتن و تکاپوی مردم شهر می‌شنود و می‌گوید بوی بهار را با تمام وجود حس می کند. سهراب ظاهری خسته داشت؛ موهای جو گندمی و دندان‌هایی که می‌توانستی بشماری اما در پس این چهره امید بود که گه‌گاه از لابه‌لای صحبت هایش پر می‌کشید؛ از زندگی‌اش راضی به نظر می‌رسید.  

پیشینه هزاران ساله ماهی قرمز در ایران

پیشینه آشنایی ایرانیان با ماهی قرمز

شاهین سپنتا

چند سال است که در آستانه نوروز برخی از افراد در ستیز با آیین‌های شاد نوروزی، خواستار برپانشدن جشن چهارشنبه سوری، و برچیدن سفره هفت‌سین و حذف سبزه و ماهی قرمز سفره هفت‌سین و خرافه خواندن «سیزده‌به‌در» هستند و برای دست‌یابی به این خواسته‌ها از انتشار هرگونه خبر جعلی یا گزارش نادرست نیز فروگذار نمی‌کنند. اینان در ستیز با ماهی قرمز، یک سال احتمال بیماریزا بودن ماهی قرمز و سال دیگر جوان بودن این سنت و سال بعد وارداتی بودن آن از چین را مطرح کردند که همه این موارد از سوی پژوهشگران و صاحب‌نظران کاملا رد شده است. چنان که گفته شد یکی از این اظهارنظرهای اشتباه، عدم سابقه تاریخی آشنایی ایرانیان با ماهی قرمز و ورود این گونه جانوری در صد سال پیش از چین به ایران است. اما بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که ایرانیان بیش از 2500 سال پیش با ماهی قرمز آشنایی داشته‌اند.  ماهی قرمز (/ زرماهی، طلا‌ماهی، ماهی سرخ، ماهی طلایی، ماهی گلی، ماهی حوض) یا Gold fish  با نام علمیCarassius auratus auratus  گونه‌ای ماهی از سردهٔ  کپورچه‌هاست. گرچه این کپورچه‌های زیبا را در زبان فارسی «ماهی قرمز» و در زبان انگلیسی «گلدفیش» یا «‌طلاماهی» می‌نامند، اما به رنگ‌های گوناگونی همچون طلایی، قرمز نارنجی، نقره‌ای، خاکستری، قهوه‌ای و سفید و سیاه در فرم‌ها و اندازه‌‌های متنوع پرورش داده شده‌اند که بیشتر جنبه تزئینی دارند.

جشن چهارشنبه سوری: سروده هما ارژنگی

جشن چهار شنبه سوری

این سروده زیبای بانو هما ارژنگی را با صدای شاعر در اینجا بشنوید 

جشن آتش، جشن شادی، جشن نور / گاه آتش‌بازی و شام سُرور

آتش زرتشت و نور ایزدی / پرتوی از بارگاه سرمدی

از  اهورایی که شادی آفرید/ در پناهش مهر و نیکی شد پدید

رمز آتش پاکی و  روشن‌گری / سرخی و گرما و شادی پروری

یادگاری از کهن آیین ما / روزگاران خوش و شیرین ما

آری امشب جشن سور و آتش است /  جشن رقص شعله‌های سرکش است

هموطن ای یار هم‌پیمان من / ز نده کن این جشن و آیین کهن

خیز و از آتش تو سرخی وام گیر / کا م دل از گردش ایام گیر

باید امشب از غم و زدی گذشت / همچو شاخی در بهاران سبز گشت

کم‌کمک چاوو شی شاد بهار /  دامن‌افشان می‌رسد ازکوهسار

چشم تا بر هم زنی عید آمده / روز خوب جشن جمشید آمده

فروهرها میهمانت می‌شوند / همنشین مهربانت می‌شوند

ای درخت سرفراز آریا /  ای به درد مام میهن آشنا

هر کجای این جهان داری سرا  / گوش کن با جان و دل پند مرا

ما همه از  یک تبار و ریشه‌ایم / پیروان نیکی اندیشه‌ایم

مهد ایران ریشه و ما شاخسار / بهر ماندن  ریشه باید استوار

ورنه در توفان‌سرای روزگار / شاخه‌ساران را  نمی‌ماند قرار

لیک اگر روزی من و  تو ما شویم / جنگلی سبز و گشن می‌پروریم 

مهر میهن در سرشت و جان ما / تا ابد پاینده باد ایران ما

ماهی‌های رنگی بر سفره هفت سین

ماهی‌های رنگی، سفره‌های هفت سین را رنگارنگ‌تر کرده‌اند

ایران‌نامه - شاهین سپنتا: در آخرین روزهای سال، اگر به کوچه و خیابان سر بزنید، ماهی‌های کوچک رنگی را خواهید دید که در جنب و جوش‌اند و در کنار گلدان‌های رنگارنگ که در یک ردیف صف کشیده‌اند و سبزه‌هایی که به نشانه شادی، روبان سرخ بر کمر بسته اند، پیک سبز بهارند و آمدن نوروز را نوید می‌دهند. گرچه چند سال است که ماهی‌های سفره هفت سین، آماج ناسزاهای مخالفانشان قرار دارند اما دوستداران این پیک‌های زیبای نوروزی به جای تن دادن به نظرهای غیرعلمی مخالفان، کوشیده‌اند تا گونه‌های مقاوم‌تر ماهی را برای سفره هفت‌سین معرفی کنند و شرایط حمل و عرضه آن‌ها را نیز اصلاح کنند و همزمان با توزیع آن‌ها در سطح شهر، مردم را آموزش دهند تا از مرگ نابهنگام این میهمانان کوچک سفره هفت‌سین جلوگیری شود و هر سال به عنوان نمادی از سرزندگی و شادابی بر سفره هفت‌سین بنشینند. این ماهی‌های رنگی سفره هفت سین، فایتر یا رزمجو نام دارند. چند سال است که موضوع جایگزینی این ماهی‌های رنگی به جای «گلدفیش» یا ماهی‌قرمز از سوی آبزی‌پروران و دوستداران حیوانات مطرح شده است و امسال برای نخستین‌بار، شمار زیادی از این نوع ماهی در شهرهای مختلف کشور توزیع شده اند و گزارش‌های رسیده از استقبال بسیار خوب مردم از این ماهی‌های رنگی حکایت می‌کند.

به فرخندگی جشن اسفندگان

اسفندگان، فرخنده روز بانوی ایرانی

    بانو هما ارژنگی

ای زن ایرانی تو را می‌ستایم؛ تو را که با قامت افراشته اساتیری بر بلندای ستیغ شکوه و پایداری ایستاده‌ای و دست‌هایت بر ابرهای نقره‌گون می‌سایند. ای زن ایرانی، ای جاودانه سپند، ای نمای دلداری و دلاوری، تو چونان جویباری همیشه در همه جا و همه گاه پویا و پرتوان به پیش می‌روی. سیمای باشکوهت در کنار آن‌ همه گُردانی که در بلندای دوران در شاهراه فر و شکوه تاخته‌اند و پیشانی بلندت که در زیر تیغ خورشید می‌درخشد و نگاه فروزانت که چونان خنجری سینۀ بدخواه را می‌شکافد در آینه جانم جلوه‌گر است. ای زن ایرانی، ای رودابه رستم زا، ای گردآفرید سلحشور، آرتمیس ای دریا سالار  نامدار، زربانو ای فرزند دلاور رستم رویین‌تن که پهلوانانی چونان زال و آذربرزین و تخوار را از چنگ دشمن رهانیده‌ای، یوتاب ای زن نامدار که در کنار برادرت آریوبرزن با اسکندر و سپاهیانش نبردکرده و سالیان دراز با مهر و دادبر خطۀ آتروپان فرمان رانده‌ای و یا تو کاساندان همسر کورش بزرگ‌مرد دوران که در کنارش بر بیست و هشت سرزمین بر آیین راستی و نیکی بوده ای، امروز به یادبودتان زنجیری پیوسته از دلاوری و مهر و فروتنی و پاکی فراهم می آورم و بر گردن یکایک شیر زنان و دوشیزگان این مرز و بوم می آویزم و ندای آزادگی را که از گلوگاهشان به سوی آسمان‌ها ره‌می‌گشاید به فروهر پاکتان پیشکش می‌کنم. روز زن بر زنان دلاور و آزادۀ ایران زمین خجسته باد. 

فایل شنیداری

پنجم اسفندماه روز جشن اسفندگان است

دکتر تورج پارسی: 

اسفندگان را نباید با والنتاین یکی گرفت

جشن اسفندگان مى‌باید در همان روز پنجم اسفند بر گزار بشود نه روز 29 بهمن و روز والنتاین را نمى‌توان و نباید با سپندارمذگان یکى گرفت. دکتر تورج پارسی، ایران شناس، در یادداشتی که به مناسبت جشن اسفندگان در تارنمای "نجات پاسارگاد" منتشر شد، با تاکید بر این مطلب افزود: «در سال‌شمار ما، ماه سی روز بوده و هر روز هم نامى داشته براى نمونه روز پنجم هر ماه به سپندارمذ نامور بوده که در ماه اسفند این روز را به نام زنان جشن مى‌گرفتند. به همین دلیل هم جشن سپندارمذ مى‌باید در همان روز پنجم اسفند برگزار بشود نه روز 29 بهمن.  امید دارد که جشن‌ها که داراى اصول نجومى هستند دستخوش آشفتگى بیش از این نشده و در برگزاری‌شان که بسیار پسندیده است، اصول نجومى آنها رعایت بشود». دکتر پارسی با اشاره به اصلاح گاهشماری ایرانی و افزودن روز سی و یکم به شش ماه نخست سال، زمان دقیق جشن اسفندگان را پنج اسفندماه سال خورشیدی دانست و افزود: «نیک آگاهیم که در جهت اصلاح سال شمار اوستایی شش ماه آغازین سال را سى و یک روز و ماه اسفند را بیست و نه روز، و پنج ماه دویمین سال یعنى از مهر تا اسفند را سى روز حساب کردند ... که ترجیح شایسته و خردمندانه و داراى پایه درست است پس سپندارمذگان نیز روز پنجم ماه اسپند است که شایسته است به عنوان روز ملی زن در تقویم رسمی کشور ثبت شود».

اسفندگان روز زن ایرانی است

دکتر اردشیر خورشیدیان: 

جشن اسفندگان با ولنتاین همسان نیست

روز سپندارمذ از ماه اسفند، روز گرامیداشت زنان است و نباید آن را با جشن باختری ولنتاین همسان دانست. به گزارش آناهیتا اهورایی خبریار امرداد نیوز، موبد دکتر اردشیر خورشیدیان، فرنشین انجمن موبدان تهران، در آیین بزرگداشت جشن اسفندگان روز زن ایرانی، با بیان این سخن افزود: «جشن سپندارمذگان روزی است که زنان بر تخت می نشستند و مردان به زنان پیشکشی می دادند. به همین شوند، این روز را «مزدگیران» نیز گویند. دادن مزد مینوی و ابراز مهر به زنان در این روز، شوند این نامگذاری است. اما روز عشق ایرانی، جشن مهرگان است. جشنی که مهرورزی و پیمان بستن را به یادها می‌آورد چون در فرهنگ ایرانی زرتشتی، مهرورزی بدون پیمان، سپندینه نیست». اردشیر خورشیدیان با اشاره به آیین نوزوتی موبدیاران زن، که برای نخستین بار انجام شد، گفت: «آیین زرتشتی بر نُه اصل استوار گشته و انجمن موبدان بنا بر اصل پنجم، برابری زن و مرد و اصل هفتم، فرشگرد و تازه گردانیدن جهان، آیین موبدیاری هشت تن از زنان شایسته زرتشتی را برگزار می‌کند چرا که ما بر این باوریم که زنان نیز یاری‌گر فرهنگ و کیش خود هستند».