واژه گزینی فارسی 1

یادداشت هایی در واژه گزینی زبان فارسی (1)

شاهین سپنتا

نگارنده در این یادداشت ها کوشیده است تا جایگزین فارسی واژه های sms (اس ام اس)، mms(ام ام اس)، Stand-up comedy (استندآپ کمدی) ، photograph( فتوگراف)، Selfie (سلفی)، mannequin (مانکن)، توافق و تحریم را پیشنهاد دهد:

نقد فیلم محمد رسول الله

یادداشتی کوتاه بر فیلم محمد رسول الله به کارگردانی مجید مجیدی

شاهین سپنتا

 دیروز، زمان یافتم تا به تماشای فیلم محمد رسول الله بروم و هنگامی که به تماشای فیلم نشستم، برخلاف انتظار، دو سوم صندلی های سینما خالی بود.

داستان این فیلم برای کسی که تاریخ صدر اسلام را می داند آشناست ولی برای مخاطب غیر مسلمان گنگ است. داستان فیلم دارای فراز و فرود جذابی نبود و یک حالت روایی یکنواختی دارد که گاه کار را به کسالت می کشاند و مثل وصله کردن چند روایت تاریخی یا شبه تاریخی به همدیگر است.

کتاب شناخت: فرهنگ ریشه شناسی فارسی

فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی منتشر شد

 ایران نامه- شاهین سپنتا: فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی، نوشته «پاول هُرن» و «هاینریش هوبشمان» با برگردان و ویرایش دکتر جلال خالقی مطلق منتشر شد.

فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی، تازه‌ ترین کار دکتر جلال خالقی مطلق است که به کوشش انتشارات مهرافروز در اصفهان و با 577 رویه منتشر شده است.

 پاول هرن، در دههٔ پایانی قرن نوزدهم فرهنگ نامه‌ای در ریشه‌شناسی زبان فارسی منتشر کرد. هاینریش هوبشمان اندکی سپس‌تر پیوستی بر این فرهنگنامه نوشت و بسیاری از کاستی‌هایش را درست کرد.

جلال خالقی مطلق، سال ها پیش به درخواست پرویز ناتل خانلری به ویرایش کارِ هرن و هوبشمان پرداخت و نخستین دفتر از این کار را با نام « اساس اشتقاق فارسی » ( آ- خ) در سال 1356 به کوشش بنیاد فرهنگ ایران چاپ کرد.

 این کار ناتمام ماند تا به تازگی نسخه ویراسته ای دربرگیرنده حدود یک هزار واژه با افزوده‌های فراوان به کوشش خالقی مطلق در یک جلد با نام «فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی » (آ- ی) به چاپ رسید.

 در نسخه تازه،  بخش بزرگی از تلفظ ‌های اشتباه در کتاب هُرن و هوبشمان ویرایش شده است و گواه های فارسی و پهلوی از سوی خالقی مطلق برای واژه ها بر پایه شاهنامه نسخه ویراسته خودش ارائه شده است.

نشانی انتشارات و کتابفروشی مهر افروز:  اصفهان، دروازه دولت، ارگ جهان نما - طبقه ب یک

تلفن: [phone] 

برای تهیه کتاب در تهران:  کتابفروشی توس 66461007-021 و  پخش فرهنگ:  66482150-021

تازه ترین گزارش از سرنوشت تپه اشرف

تپه اشرف زیر خاک می رود!

 

ایران نامه- هاجر مرادی: تپه اشرف یکی از آثار تاریخی، متعلق به 5 دوره تاریخی اشکانی، ساسانی، دوره انتقالی ساسانی به اسلامی، قرن چهارم و پنجم هجری و قرن 12 هجری است. با وجود چنین سابقه تاریخی تا دهه 1330 در آن کشاورزی انجام می‌شده است.

  تپه اشرف یکی از آثار تاریخی، متعلق به 5 دوره تاریخی اشکانی، ساسانی، دوره انتقالی ساسانی به اسلامی، قرن چهارم و پنجم هجری و قرن 12 هجری است. با وجود چنین سابقه تاریخی تا دهه 1330 در آن کشاورزی انجام می‌شده است. اکنون پس از انجام چند فصل کاوش در این محوطه، عرصه این تپه و مکان‌هایی که به گفته برخی کارشناسان باید در آن‌ها کاوش انجام شود، از سوی شهرداری در حال تبدیل شدن به فضای سبز است و در این صورت اگر آثاری ارزشمند در دل خود داشته باشد، از بین خواهد رفت.علیرضا جعفری زند، سرپرست هیأت پنجمین فصل کاوش تپه اشرف درباره اهمیت این تپه می‌گوید: چهار فصل گذشته کاوش در سال‌های 89 تا 90 در تپه اشرف اصفهان در مساحت 7 هکتار انجام شده که توانستیم طی این کاوش‌ها آثار فرهنگی نیز کشف کنیم.

بیم و امیدها برای تپه تاریخی اشرف + عکس

پنجمین فصل کاوش تپه تاریخی اشرف آغاز شد 

ایران نامه- شاهین سپنتا: پنجمین فصل کاوش های باستان شناسی در تپه اشرف اصفهان پس از چهار سال توقف و با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور آغاز شده و تا چند روز دیگر ادامه خواهد داشت.

بررسی روش ساخت کاخ اشرف که بقایای آن در کاوش های پیشین به دست آمد، یکی از اهداف فصل پنجم کاوش در تپه اشرف می باشد.

در فاصله فصل چهارم تا پنچم کاوش، چند واحد مسکونی در حریم درجه یک تپه اشرف با موافقت میراث فرهنگی اصفهان، توسط شهرداری تملک، تخریب و آزاد سازی شد و اکنون عملیات پارک سازی در آن جریان دارد این در حالی است که محل این واحد ها بخشی از محوطه تپه به شمار رفته و باید به جای پارک سازی فرصت گمانه زنی و کاوش در آن فراهم می شد.

همچنین گفته می شود که شهرداری منطقه، تصمیم دارد نرده های حفاظتی محوطه تپه اشرف را به بهانه "نازیبا کردن" چشم انداز خیابان مشتاق برچیند که در صورت عملی شدن این تصمیم احتمال تردد افراد متخلف و موتوریسکلت ها در تپه دو چندان خواهد شد.

 شهرداری منطقه در حالی تصمیم به برچیده شدن نرده های حفاظتی تپه تاریخی اشرف به بهانه نازیبا شدن خیابان دارد که  دیوارهای مخروبه و زمین های رهاشده درست روبروی تپه اشرف و در ابتدای بلوار لاله و یا دیوارهای فروریخته و تخریب شده  باغ های خیابان مشتاق در کنار خیابان و در دل بوستان حاشیه زاینده رود، چشم اندازی نازیبا را در برابر دیدگان شهروندان  گشوده است. شهرداری همچنین هیچ کوششی برای جمع آوری زباله هایی که در حاشیه تپه روی هم تلنبار شده است،  نمی کند.

یادبود استاد پورصفا

استاد پورصفا نقاش نامدار اصفهانی درگذشت

پورصفا (آبرنگ) اثر استاد نادر مهذب نیا

ایران نامه: استاد عباسعلی پورصفا، نقاش نامدار اصفهان  10 خردادماه 94 در سن 94 سالگی به علت عارضه ریوی ناشی از کهولت در بیمارستان کاشانی اصفهان درگذشت. پیکر این هنرمند اصفهانی سه شنبه 12 خردادماه ساعت 8 و نیم بامداد از روبروی هنرستان هنرهای زیبای اصفهان تشییع و در قطعه نام آوران آرامستان باغ رضوان اصفهان به خاک سپرده می شود. 

عباسعلی پورصفا در سال 1300 خورشیدی در اصفهان دیده به گیتی گشود. وی دوره دبستان و دبیرستان را در مدرسه علمیه گذراند و در سال 1316 خورشیدی به هنرستان صنعتی رفت. 

در سال 1318 «هنرستان هنرهای زیبا» از «هنرستان صنعتی» تفکیک شد، و در هنرستان تازه گشایش یافته هنرهای زیبا، رشته های مینیاتور، استیل قلمزنی، زری بافی، کاشیکاری، منبت کاری، مینا کاری ، قالی بافی، نقاشی و طبیعت سازی به سرپرستی مرحوم استاد عیسی بهادری تدریس می شد. 

عباسعلی پورصفا در هنرستان هنرهای زیبا در رشته نقاشی و طبیعت سازی درس به تحصیل مشغول شد. نخستین استادش، «عیسی بهادری» بود و پس از ایشان «محمد معیدی» دورنماسازی با رنگ و روغن را از روی مدل به پورصفا تعلیم داد. پورصفا صورت سازی را بدون تعلیم آموخت. 

استاد پورصفا با مرحوم ابوعطا و استاد رستم شیرازی و بزرگان دیگری هم دوره بوده است. او پس از به پایان رساندن دوره هنرستان به دانشگاه تهران رفت و در رشته نقاشی مشغول به تحصیل شد اما به علت اصرار آقای بهادری و پدر و مادرش قبل از پایان دوره دانشگاه به اصفهان بازگشت و در سال 1322 به سمت استاد هنرستان هنرهای زیبا استخدام شد.

استاد پورصفا دارای نشان درجه یک هنری است. او تابلوهای ابنیه در نقاشی ایران و نیز نقش چهره را به صورت نقطه چین برای بافت فرش پایه گذاری کرده است و در طول 31 سال، هنرجویان بسیاری پرورش داده و در ده‌ها نمایشگاه داخلی و خارجی شرکت داشته است. آثار بسیاری از او به سبک واقع گرا و بناهای تاریخی در موزه های داخلی و خارجی نگهداری می شود.

پورصفا بیش از 40 سال به خلق آثار ارزشمند نقاشی در سبک های مختلف طراحی، سیاه قلم، پاستل، آبرنگ، رنگ روغن، و صورت سازی پرداخت.

استاد عباسعلی پورصفا در سال 1391 خورشیدی « تندیس دوستدار اصفهان» را به مناسبت روز اصفهان، یکم آذرماه، و به پاس یک عمر تلاش و کوشش در راه پاسداشت هنر نصف جهان از انجمن دوستداران اصفهان دریافت نمود.

استاد پورصفا در مراسم روز اصفهان، یکم آذر 1391. عکس: لیلا آقایی

نغمه اصفهان با صدای شهریار بلوچستانی

نغمه اصفهان، پس از 70 سال فراموشی به گوش رسید! 

نماهنگ نغمه اصفهان با صدای شهریار بلوچستانی را در اینجا بشنوید و ببینید

سال هاست که تصنیف جاودانه "به اصفهان رو " با صدای تاج و سروده بهار در وصف "تبعیدگاهش" ، یگانه اثر ماندگاری است که دوستداران این شهر تاریخی زیر لب زمزمه می کنند. اما کمتر کسی به یاد دارد که همزمان با آن، "سرود اصفهان" کار مشترک حسین گل گلاب و روح الله خالقی، ساخته و اجرا شد و اکنون پس از گذشته 70 سال این اثر با صدای شهریار بلوچستانی زنده شده است.

سنجد نماد چیست؟

سنجد در هفت سین نماد چیست؟

شاهین سپنتا

 

سنجد یکی از اجزای اصلی سفره هفت سین ایرانیان است. اما درباره تاریخچه و انگیزه نهادن آن بر سفره هفت سین آگاهی چندانی در دست نیست.

برخی از پژوهشگران که درباره نوروز و فلسفه هفت سین پژوهش کرده اند، فلسفه نهادن سنجد بر سفره هفت سین را چنین نوشته اند(5):

«... سنجد را بر این باور بر سفره می نهند تا هرکس با خویشتن عهد کند که آغاز سال، هرکاری را سنجیده انجام دهد. قرار دادن سنجد بر سفره هفت سین، نشانه گرایش به عقل است و احترام به تفکر و ترویج خردمندی...»

باورمندان به این  دیدگاه، جز اشاره به این نظر که واژه سنجد ریشه در مصدر «سنجیدن» دارد، دلیل دیگری ارائه نمی کنند. اما با بررسی بیشتر ریشه های کهن این واژه، دیدگاه بالا رنگ می بازد.

هفت سین ایرانی...

پاسخ های کوتاه به پرسش های متداول درباره هفت سین

شاهین سپنتا

 1-تاریخچه هفت سین به چه زمانی بازمی گردد؟

 آیین گستردن سفره‌ هفت‌سین و خوراکی‌های گوناگونی که بر آن می‌نهند، نشانی از سنت گستردن سفره در «بزم مهر» در میان پیروان کیش مهر است.

امروزه در پیروی از همان سنت، در بیشتر مناطق ایران، به نشانه هفت امشاسپند (هفت صفت خداوند) هفت خوراکی با منشاء گیاهی بر سفره هفت سین می‌نهند.

هفت امشاسپند عبارتند از: اندیشه نیک (بهمن)، بهترین راستی (اردیبهشت)، شهریاری اهورایی (شهریور)، فروتنی و بردباری و زایندگی (اسفند)، کمال و رسایی (خرداد) و جاودانی (امرداد) و اهورا مزدا (خداوند جان و خرد).