جشن سده از نگاهی دیگر

 نگاهی دیگر به فلسفه برگزاری  و نام‌گذاری جشن سده

شاهین سپنتا

در این یادداشت، نگارنده فلسفه نام‌گذاری جشن سده را با نگاهی متفاوت بازگو می‌کند.
در منابع مختلف، چند انگیزه برای نام‌گذاری جشن سده یاد می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
1- جشن پایان یک دوره سد روزه که از یکم آبان‌ماه در ابتدای زمستان بزرگ پنج‌ماهه کهن آغاز می‌شود.
2- سده را به معنی برآمدن، و منسوب به برآمدن خورشید دانسته‌اند.
3-  روزی که هوشنگ پیشدادی با صد تن از یارانش به آتش دست یافت.  اما از دیدگاه نگارنده، نام‌گذاری جشن سده از الگویی کهن در نامگذاری دوره‌های زمانی سالانه پیروی می‌کند.
در گاهشماری ایرانی بجز جشن‌های ماهانه که شیوه تعیین آنها بر اساس هم‌نامی روز و ماه است و بنیان اوستایی دارند مثل مهرگان و تیرگان و غیره، جشن‌های فصلی یا دوره‌ای که بنیان طبیعی دارند، نام خود را از یک دوره چند روزه با مدت زمان مشخص بر گرفته‌اند. این جشن‌ها عبارتند از:
1- جشن چله تابستان، در آغاز یک دوره چهل روز از یکم تیرماه تا 10 امردادماه.
2- جشن چله زمستان، در آغاز یک دوره چهل روزه از یکم دی‌ماه تا 10 بهمن‌ماه.
3- جشن سده، در آغاز یک دوره سدروزه از 10 بهمن‌ماه تا 15 اردیبهشت‌ماه.
ویژگی یکسان و روشمند میان همه این جشن‌ها این است که همگی در "آغاز" یک دوره چند روزه برگزار می‌شوند، نه در پایان آن.
چله تابستان در آغاز دوره 40 روزه تابستانه، چله زمستان در آغاز دوره 40 روزه زمستانه و سده در آغاز دوره 100 روزه سالانه برگزار می‌شوند.

جشن های ایرانی جش سده فلسفه جشن سده جشن آتش هوشنگ پیشدادی پیدایش آتش