دو راهی آذر و اردیبهشت
روز اصفهان بر کدام پاشنه می چرخد؟
ایران نامه – مهرناز شهباز: از پیشنهاد روز اصفهان ده سال می گذرد و پنج سال است که سازمان های مردم نهاد و دانشگاه های شهر به فرخندگی یکم آذر، روز اصفهان را جشن می گیرند و با همایش های متعدد به مسائل پیرامون این شهر می پردازند. انتخاب روز یکم آذرماه به عنوان روز اصفهان پیشنهاد اصفهان شناسان است و بیان نامه آن امضاء چهره های فرهنگی و دانشگاهی را دارد. مرتضی سقاییان نژاد، شهردار اصفهان و چندی از اعضای شورای شهر با امضای خود این روز را تایید کردند اما به فاصله یک ماه پس از تایید این روز ، در شورای شهر اصفهان، روز دوم اردیبهشت، روز تولد شیخ بهایی را روز اصفهان نامیدند.
اصفهان شهری با آوازه فرهنگ و هنر و معماری است و به این پشتوانه سالهاست نام پایتخت فرهنگی را به خود اختصاص داده، اصفهان شناسان زیادی در این بوم به واکاوی فرهنگ و هنر و معماری این شهر پرداخته اند و کتاب های زیادی در زمینه اصفهان شناسی منتشر کرده اند. زنده یاد استاد محمد مهریار نویسنده کتاب فرهنگ جامع نام ها و آبادی های کهن اصفهان و زنده یاد دکتر لطف الله هنرفرنویسنده کتاب گنجینه آثار تاریخی اصفهان از بزرگان اصفهان شناسی این شهرند. بر اساس پیشنهاد هنرفر، نگاره تاریخی منقوش بر کاشیکاریهای سردر بازار قیصریه اصفهان به عنوان نماد اصفهان گزینش شد. این نگاره اقتباس از صورت فلکی برج قوس یا آذر ماه است.
از نظر اصفهان شناسان تا نظر شورای شهرهر ساله اما در شهر اصفهان در دو روز و دو هفته یکی در آذرماه و دیگری در اردیبهشت ماه به نکوداشت روز اصفهان پرداخته می شود. یکی به روایت سازمان های مردم نهاد است و دیگری از سوی شهرداری اصفهان نامگذاری شده. روز یکم آذرماه و هفته اصفان با بودجه های مردمی در دانشگاه ها و ثمن ها برگزار می شود در حالی که روز و هفته اصفهان در اردیبهشت ماه از سوی شهرداری برگزار و بودجه آن از این نهاد مهیا می شود.
شاهین سپنتا، کنشگر مدنی در این باره که چرا در اصفهان در رابطه با روز اصفهان همگرایی وجود ندارد می گوید: باید در انتخاب روز اصفهان به نظر اهل فن و کارشناسان این حوزه مراجعه شود، کسانی که سال های زیاد برای اصفهان شناسی کوشیده اند و مطالعات زیادی در فرهنگ و جغرافیای اصفهان دارند.
او ادامه می دهد: اصفهان شناسان نظر کارشناسی شان را به طور رسمی اعلام کردند اما شورای شهر بدون توجه به نظر اصفهان شناسان روز سوم اردیبهشت، روز تولد شیخ بهایی را تصویب کرد.
چهل نفر از اصفهان شناسان و همین طور دکتر محمد علی چلونگر، رییس مرکز اصفهان شناسی که هرکدام صاحب تالیفات اصفهان شناسی اند روز یکم آذر ماه را به عنوان روز اصفهان برگزیده اند. سپنتا با بیان این مطلب می افزاید: شهرداری و شورای شهر اصفهان به نظر چهره های اصفهان شناسی بی توجهی کرد و علارغم امضای بیان نامه روز یکم آذر، توسط شهردار اصفهان و چندی از اعضای شورای شهر، به فاصله چند روز، دوم اردیبهشت را روز اصفهان نامیدند.
روز اصفهان ، روز فرصت ها و تهدیدها
او پراختن به مسائل اصفهان را لازمه برگزاری هرکدام از روزها چه در آذر و چه در اردیبهشت می داند و می گوید: اصفهان از پتانسیل بالقوه ای برای برگزاری جشنواره های متعدد، شهرآوردهای بزرگ ورزشی و نمایشگاه های بین المللی برخوردار است اما متاسفانه این شهر با این آوازه فاقد تالارها و استادیوم های نمایشی است. در حال حاضر اصفهان موزه های بزرگ در حد استانداردهای بین المللی ندارد و ناوگان حمل و نقل شهری اش فرسوده و از رده خارج است.
او با اشاره به تناقض طراحی مبلمان شهری با بافت تاریخی این شهر و هم چنین وضعیت زاینده رود به عنوان محور گردشگری اصفهان می گوید: در برگزاری نکوداشت های اصفهان در هر روزی که باشد باید به مسائل ، تهدیدها و فرصت های اصفهان پرداخت و از کارشناسان حوه های گوناگون هم اندیشی گرفت.
در سال 83 پس از پیشنهاد گزینش روزی برای اصفهان از سوی دکتر شاهین سپنتا، از کنشگران مدنی این شهر، سازمان های مردم نهادی چون انجمن طبیعت یاران و انجمن مثنوی پژوهان از این پیشنهاد استقبال کردند و با انتشار فراخوان در مطبوعات اصفهان، چهرههای فرهنگی و هنری، فرهیختگان، اصفهانشناسان و استادان دانشگاهها فراخوانده شدند تا پیشنهادهای خود را برای گزینش روزی برای اصفهان با ذکر مستندات و با توجه به ریشههای تاریخی و فرهنگی آن به دبیرخانه «هماندیشی برای نامگذاری روز نکوداشت اصفهان» بفرستند.
یکم آذر، روز نکوداشت اصفهان
در اردیبهشت سال 84بود که همه پیشنهادهای رسیده به دبیرخانه بررسی و به داوری گذاشته شد و اصفهانشناسان به رای اکثریت، روز «یکم آذرماه» هر سال را به عنوان «روز نکوداشت اصفهان» گزینش و تصویب کردند.بنا بر کتب تاریخی احداث باروی حفاظتی یا حصار بزرگ اصفهان به منظور امنیت شهر تاریخی اصفهان در آذرماه و در دوران دیلمیان و در زمان حسن رکنالدوله دیلمی (366 - 322 هجری قمری) صورت گرفته و بر پایه نظر تاریخ شناسان برپایی این باروی امنیتی به عنوان نقطه عطفی در تاریخ اصفهان شناخته میشود، در آن زمان برپایی باروی بزرگ اصفهان بر بنیان زایچه این شهر در آذرماه (برج قوس یا کمان) صورت گرفت، بدین روی یادروز این رویداد تاریخی از نظر اصفهان شناسان برای نامگذاری روز اصفهان شایستهتر بود و روز یکم آذرماه مطابق با 22 نوامبربه عنوان روز نکوداشت اصفهان برگزیده شد.
زایچه اصفهان را می توان بر سردر بازار تاریخی قیصریه در میدان نقش جهان دید. بر پیشانی بازار شاهی نقش جهان، زایچه اصفهان شیری انسان نماست که کمان به دست، تیری را به سوی دمش که چون اژدهایی درآمده روانه ساخته است.