کتاب شناخت: خانه های اصفهان

خانه های اصفهان به زیور طبع آراسته شد

ایران‌نامه- شاهین سپنتا: کتاب نفیس خانه های اصفهان که زیر نظر دکتر داراب دیبا، فیلیپ ریوالت و سرژ سانتلی و با مقدمه هانری استیرلن نوشته شده توسط دکتر مریم قاسمی سیچانی استادیار دانشگاه خوراسگان و همکارانش دکتر پروانه خیابانی و دکتر محمد مسعود به فارسی ترجمه شد.

به گزارش هنرنیوز، کتاب "خانه های اصفهان" با یک پیش گفتار و ۹ فصل به موضوعات مختلفی درباره خانه های تاریخی اصفهان می پردازد که توسط افرادی همچون سیمون آیوازیان، داراب دیبا، احمد علی فرزین، عبدالله جبل عاملی، احمد منتظر، حشمت الله متدین، پی یر پینون، گلناز رادی آذرخشی، فیلیپ ریوالد، محمد جواد ثقفی و سرژ سانتلی نوشته شده است. 

عنوان های پیش گفتار و فصل های نه گانه کتاب عبارتند از: پیوستگی معماری از خانه شهری تا مسجد دارای حیاط مرکزی، رشد شهر، خانه های اصفهان از نظر گردشگران قدیم، از باغ شهر تا باغ خانه، معنا و کارکردهای مختلف خانه، اجزای تشکیل دهنده خانه، گرایش به هندسه در خانه‌های سنتی اصفهان، طبیعت در خانه، تزئینات در خانه‌های اصفهان، سازه و مصالح خانه.

در این کتاب، خانه شیخ بهایی، خانه استپانیان، خانه راجمن، خانه افلاکی، خانه حسن الحسینی، خانه خلیل پور، خانه قزوینی ها، خانه حقیقی، خانه دارویی، خانه خوشنویس، خانه میرزا علی فانی، خانه امین التجار، خانه دکتر اعلم، خانه سارو، خانه جلالی، خانه سلطان سنجر، خانه علافچیان، خانه همایی، خانه سرهنگ وثیق، خانه شیخ‌الاسلام، خانه داوید، خانه سوکیاس، خانه زوولیان همراه با عکس ها و پلان های رنگی معرفی شده اند. 

مطالب این کتاب که توسط دو گروه نویسنده ایرانی و فرانسوی نوشته شده، از آن لحاظ جالب و خواندنی است که به صورت همزمان با دو نگاه از «درون» و از «برون» به موضوع خانه های تاریخی اصفهان می پردازد. 

از مترجم این کتاب، پیش تر نیز ترجمه کتاب «خانه های ارامنه جلفای نو اصفهان» منتشر شده و کتاب «خانه های اصفهان، گذر از دیروز تا امروز» در دست نشر می باشد. 

دکتر داراب دیبا در مقدمه ای که بر ترجمه فارسی کتاب خانه های اصفهان نگاشته، تاکید نموده: « کتاب خانه‌های اصفهان حاصل پژوهش و همکاری دانشکده های معماری پاریس و تهران در طول چهار سال است و علاوه بر تحقیق و تحلیل و بررسی مطلب، بخشی از آن نیز به برداشت های دقیق و رولوه خانه ها اختصاص یافته است. مدارک موجود برخی از خانه ها مجددا در محل، تطبیق و تصحیح گردید و نقشه خانه های فاقد مدرک، توسط گروهی سی نفره به همراه متخصصین میان رشته ای، برداشت و ترسیم شد و ترسیم نقشه ها همه روزه با تحلیل های همه جانبه گروهی در ساختمان چهل ستون نقد شد و با دیدگاه های فنی و تحلیل فضایی، نکات بسیار، بررسی و تشریح گردید.»

دکتر مریم قاسمی، عضو هیات مدیره انجمن دوستداران اصفهان و مترجم کتاب خانه های اصفهان نیز در مقدمه یادآور شده است: «

یکی از جلوه های شاخص معماری اصفهان، خانه های تاریخی است که کمتر به آنها توجه شده و اغلب بر اثر تحولات دوره معاصر نظیر تسلط ماشین بر زندگی شهر، تغییر شیوه زندگی، مشکل مالکیت، نبود حمایت های قانونی، شناخت ناکافی از خانه ها و ... تخریب شده اند و یا در معرض تخریب قرار دارند؛ بدین ترتیب که از چند هزار خانه تاریخی ارزشمند شهر اصفهان، در اوایل قرن اخیر، امروزه چند صد باب بیشتر نمانده که اغلب آنها نیز خالی از سکنه است. با توجه به وضع موجود، پیش بینی می شود در آینده ای نه چندان دور، شاهد تخریب اکثر نمونه های باقی مانده باشیم.»

در مقدمه کتاب به قلم داراب دیبا و سرژ سانتلی درباره وضعیت فعلی خانه های تاریخی اصفهان آمده است: «امروزه بر اثر مشکلات اقتصادی، رشد سریع جمعیت، بورس بازی زمین، اولویت های سیاسی، اقتصادی و تاثیر فرهنگ بیگانه، اصفهان همچون دیگر شهرهای کشورهای اسلامی در حال از دست دادن میراث منحصر به فرد شهرسازی و معماری خود است. نوگرایی در محله های قدیمی، گاه با خیابان کشی های گسترده برای تردد اتومبیل و گاه با احداث ساختمان های بلند و بزرگ همراه است. میزان این تغییرات در محله های قدیمی بسیار گسترده است و باعث شده بسیاری از این محله ها از بین بروند و با مجموعه های جدید مسکونی اعم از خانه های ویلایی و آپارتمان ها جایگزین شوند. خانه های میراث نیز از این روند فراگیر در امان نبوده اند و اگر اقدامات سریعی برای حفاظت محله های تاریخی انجام نشود، به زودی شاهد نابودی خانه هایی از این دست خواهیم بود. قابل ذکر است که نگهداری و حفاظت از این بناها و محله ها مستلزم صرف هزینه های بسیار زیاد است و بودجه دولتی اختصاص داده شده به سازمان میراث فرهنگی کشور برای این امر کافی نیست.»

در حال حاضر حدود چهار هزار بنای تاریخی در اصفهان شناسایی شده است، تعداد خانه های تاریخی ارزشمند اصفهان حدود هفت صد خانه است. از این تعداد، حدود پنجاه خانه توسط سازمان میراث فرهنگی و دیگر نهادها خریداری و احیاء شده، حدود یک صد خانه متروکه است و در پانصد و پنجاه خانه دیگر زندگی جریان دارد. 

کتاب خانه های اصفهان، در ۲۶۴ صفحه گلاسه همراه با تصاویر و نقشه های رنگی توسط انتشارات دانشگاه آزاد خوراسگان با همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان، و انتشارات گلدسته و یاری بخش فرهنگی سفارت فرانسه در تهران، دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، و دانشکده معماری "بل ویل" پاریس، و دانشگاه "ناتر ده" پاریس، و مرکز مطالعات عالی ویژه شهرها، معماری و میراث مغرب و خاورمیانه، و ماهنامه دانش نما منتشر شده است.