اصفهان می تواند شهر خانه‌موزه ها باشد!

خانه‌موزه‌ها، خانه‌های فرهنگ و هنر اصفهان هستند

در حالی که خانه‌های تاریخی بسیاری در شهرهای مختلف به خاطر بی‌توجهی مالکان خصوصی یا دولتی در حال فرو ریختن و یا تخریب و تبدیل به ساختمان‌های نوساز هستند، شهرداری‌ها و سایر نهادهای دولتی سالیانه مبالغ سنگینی صرف ساخت بناهایی به عنوان کتابخانه، فرهنگ‌سرا، خانه فرهنگ، و دیگر اماکن حتی در میان بافت‌های تاریخی شهرها می‌کنند. این در حالی است که به پیشنهاد کارشناسان، با هزینه نه‌چندان گزاف، می‌توان خانه‌های تاریخی را مرمت و آنها را به عنوان مکان‌های فرهنگی و آموزشی همچون خانه‌موزه مورد استفاده قرار داد. این کار ضمن حفظ ارزش‌های تاریخی، و فرهنگی و معماری این خانه‌ها، محیطی دلپذیر، خاطره انگیز و هماهنگ با بافت تاریخی پیرامون را برای کاربران فراهم آورده و امکان صرفه جویی در هزینه‌های عمرانی نهادهای شهری را نیز ممکن می‌سازد.

به گزارش هنرنیوز، عضو هیات علمی دانشگاه خوراسگان با اشاره به اهمیت ایجاد خانه‌موزه‌ها در اصفهان و دیگر شهرهای کشور گفت: «خانه‌های بسیاری از بزرگان هنر و ادبیات، معماری و صنعت و دیگر رشته‌ها در شهرهای مختلف از جمله اصفهان هست که برای ایجاد خانه‌موزه مناسب هستند. یکی از این خانه‌های تاریخی، خانه استاد نائب اسدالله اصفهانی یکی از بزرگترین استادان برجسته هنر نی نوازی ایران است که در خیابان چهارباغ خواجو واقع است و در وضعیت بسیار بدی قرار دارد و هر لحظه احتمال دارد که دیوارهایش فرو بریزد و اگر چنین شود چه کسی در این شهر مسئول است؟»

دکتر مریم قاسمی سیچانی که در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان سخن می‌گفت با توجه به نمونه‌های موفق ایجاد چنین خانه موزه‌هایی در جهان، افزود: « این در حالی است که برای نمونه در شهر "بن" آلمان، خانه بتهوون موسیقی‌دان آلمانی با همه اسباب و وسایلی که در آن بوده حفظ شده و تبدیل به جاذبه گردشگری برای کسانی که می‌خواهند با زندگی هنری و هنر موسیقی او آشنا شوند، شده است و توضیحات لازم در این مورد به ۱۵ زبان زنده دنیا برای بازدید کنندگان ارائه می‌شود و همگان با دوران کودکی، شخصیت، دوستان، و همچنین نقش او در هنر موسیقی با مشاهده و شنیدن آثارش بیشتر آشنا می‌شوند.»

قاسمی به اهمیت خانه‌موزه‌ها در انتقال مفاهیم آموزشی به دانش‌آموزان و دانشجویان اشاره نمود و گفت: « در دنیای امروز ثابت شده است که انتقال مفاهیم آموزشی تنها از راه کتاب‌های درسی امکان پذیر نیست؛ پس برای آشنایی دانش آموزان با اندیشه و هنر مشاهیر، بهترین شیوه این است که آنها را به طور مستقیم در محیطی ببریم که بتوانند از نزدیک با شیوه زندگی هنرمند یا اندیشمند آشنا شوند و این روش تاثیرپذیری بیشتری خواهد داشت.»

وی با اشاره به تاریخچه ایجاد انجمن بین‌المللی خانه‌موزه‌های تاریخی گفت: « در سال ١۹۹٧میلادی، شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) در شهر "جنوا" در ایتالیا، کنفرانسی با عنوان "تاریخ زندگی: خانه‌موزه‌های تاریخی" برگزار نمود. در این کنفرانس برای نخستین بار، ماهیت و ارزش خانه‌موزه‌ها مورد بحث قرار گرفت و ایجاد انجمنی بین‌المللی برای خانه‌موزه‌های تاریخی، پیشنهاد شد. یک سال پس از آن انجمنی وابسته به شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) به نام "انجمن بین‌المللی خانه‌موزه‌های تاریخی" با نام اختصاری DemHist گشایش یافت.»

سردبیر مجله بافت و بنا در ادامه افزود: «از دید این انجمن، همه کاخ ها و خانه‌های مربوط به همه دوران ها، چه قدیمی و چه معاصر، را می توان به عنوان خانه‌موزه شناخت و بر اساس ویژگی‌هایشان آنها را به ۱۱ گروه دسته‌بندی نمود.»

قاسمی یازده گروه خانه‌های تاریخی را طبق دسته‌بندی این انجمن چنین برشمرد: «خانه‌های شخصیت‌ها، خانه‌های زیبا، خانه‌های مجموعه، خانه‌های رویدادهای تاریخی، خانه‌های جوامع محلّی، خانه‌های اجدادی، خانه‌های قدرت، خانه‌های روحانیت، خانه‌های عوام، خانه‌های روزگار، و خانه‌ها برای موزه‌ها.»

وی ادامه داد: طبق این دسته‌بندی، خانه‌های شخصیت‌ها نخستین گروه از خانه‌موزه‌ها هستند که با هدف حفظ آثار و اندیشه‌های این شخصیت‌ها حفظ می‌شوند. در این‌خانه‌موزه‌ها سه عنصر مالک خانه، ساختار ساختمان و مجموعه آثار و وسایل مورد توجه قرار می‌گیرند.»

مترجم کتاب «خانه‌های ارامنه جلفای نو اصفهان» در ادامه افزود: «چنان که گفته شد یکی از نمونه‌های موفق خانه‌موزه شخصیت‌ها، خانه بتهون در آلمان است. نمونه دیگر "خانه چارلز دیکنز" رمان‌نویس انگلیسی در شهر لندن است. در این خانه کتابخانه او یکی از فضاهایی است که حفظ شده و همچنین فیلم زندگی او برای بازدیدکنندگان پخش می شود و آثار او در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد و حتی بازدیدکنندگان می‌توانند شخصیت‌های اصلی داستان‌های او را در محیط خانه مشاهده کنند.»

قاسمی با اشاره به نمونه‌های موفق خانه شخصیت‌ها در ایران گفت: «خانه استاد شهریار که دست نوشته‌ها و وسایل او در آنجا نگهداری می‌شود، خانه مشروطه که آثاری از سرداران نهضت مشروطه مثل ستارخان و باقرخان در آنجا به نمایش درآمده و خانه نیمایوشیج به عنوان یک مکان فرهنگی، نمونه‌هایی از خانه شخصیت‌ها هستند که حفظ شده‌اند.»

عضو انجمن دوستداران اصفهان، به معرفی نمونه‌هایی از خانه شخصیت‌ها در اصفهان پرداخت و گفت: «خانه کشیش جلفا و نویسنده کتاب کلیسای ارامنه با همه آثار و وسایل او در اصفهان نگهداری شده،و نمونه دیگر خانه شهید بهشتی است که در سال‌های اخیر حفظ شده است.»

وی در ادامه افزود:« اما متاسفانه خانه تاریخی استاد حاج‌مصورالملکی، هنرمند معاصر کشورمان، با این که یکی از خانه‌های تاریخی ارزشمند اصفهان است و به خوبی حفظ شده، اما استفاده مناسبی از آن نمی‌شود و به خانه‌موزه تبدیل نشده است. همچنین خانه تاریخی امیرقلی امینی، نویسنده، روزنامه نگار و فعال مدنی اصفهان نیز آن گونه که شایسته است، به عنوان خانه‌موزه مورد استفاده قرار نگرفته است.»

عضو شورای نویسندگان ماهنامه دانش نما، در ادامه با توجه به اهمیت خانه تاریخی بهشتیان در اصفهان گفت: «یکی از شخصیت‌های شناخته شده اصفهان، زنده‌یاد استاد عباس بهشتیان، نویسنده دوستدار اصفهان و مردی وطن دوست بود که حاضر شد با به خطر انداختن جانش، پل‌های تاریخی اصفهان را از خطر تخریب به خاطر تردد خودروها نجات دهد. در حال حاضر، با این که خانه تاریخی او توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شده و کار مرمت آن آغاز شده اما مدتی است که به صورت نیمه‌کاره رها شده است و جای آن دارد که هرچه زودتر مرمت شود.»

قاسمی ابراز امیدواری کرد که خانه‌های شخصیت‌‌هایی مثل استاد بهشتیان پس از مرمت به خانه‌موزه تبدیل شوند و به عنوان خانه دوستداران اصفهان مورد استفاده قرار گیرند.  

         

                                                    خانه امیر قلی امینی 

         

                                                خانه نایب اسدالله اصفهانی 

         

                                                         خانه بهشتیان

گزارش:  شاهین سپنتا