سروده‌ هما ارژنگی: مهرگان

مهرگان

سروده شورانگیز بانو هما ارژنگی را با صدای سراینده در اینجا بشنوید

 

چو مهر می دمد از بام  قله البرز،

و نور می چکد از شاخه‌های زرین بال،

شکوه و حشمت این قبله گاه جان افروز،

دوباره می کشدم تا فراخنای خیال ...

به مهرگان که همه گاه یاری و مهر است،

گیاه و آب و هوا از امید سرشارند،

غرور خاک، به رگ های تاک می جوشد،

و آسمان و زمین  رای آشتی دارند،

به عزم  پویه، به صحرای یاد می تازم ...

به جشن مهر در این دشت بی‌کران بینم،

سپاه ژنده دلیران مُلک ایران را

که بر سَمند غرور آفرین آزادی،

عنان گشاده بپویند راه یزدان را ...

دیوار درب امام فرو ریخت!

خاک‌برداری به بنایی تاریخی از دوره ترکمانان آسیب رساند

ایران‌نامه : در جنوب خیابان ابن‌سینای اصفهان، مجموعه‌ای نفیس، برجای مانده از دوران ترکمانان قراقویونلو دیده می‌شود که به واسه وجود آرامگاه دو امامزاده در آن به نام «درب امام» شناخته می‌شود. افزون بر جنبه مذهبی، اهمیت و اعتبار این مجموعه به ارزش‌های تاریخی و معماری آن نیز می‌باشد. واقع شدن در بافت تاریخی شهر و وجود بخش‌هایی همچون صحن شمالی و شرقی، غرفه ها و تاق نماهای زیبا، تزئینات عالی گچ‌بری، نقاشی، رسمی‌بندی و گره‌چینی داخل بقعه و مقبره و دو گنبد کاشی‌کاری‌شده مینایی‌رنگ، لزوم حفظ و نگاهداری این بنای تاریخی را دو چندان می کند. اما متأسفانه این مجموعه مذهبی که روزانه تعداد زیادی از علاقمندان را میزبانی می کند، در سال های اخیر دچار آسیب‌های زیادی شده و تنها بخش‌هایی از آن نیز به شکل ناشیانه‌ای مرمت شده است. در حیاط شرقی این مجموعه، ساختمانی مسکونی، دیوار به دیوار صحن اصلی ساخته شده که از زیبایی و وجاهت این بنا می کاهد، ایجاد آشپزخانه به بخش‌هایی از بنا آسیب رسانده و همچنین قسمت‌هایی از گنبد آن دچار آسیب و ریزش شده است. به تازگی نیز به هنگام عملیات خاک برداری برای ساخت بنایی جدید به جای حمام قدیمی درب امام ، بخشی از دیوار جنوبی این صحن فرو ریخت.  

مهرگان روز پیمان

مهرگان روز ملی پیمان

مهندس کورش زعیم

مهرگان جشن بزرگ ملی ایرانیان، روز دادگری و راستی، و روز چیرگی سرشت نیک و درست ایرانی بر ستم‌گری و چیرگی دروغ و بیگانه‌اندیشی است. مهرگان روز پاسداری پیمان‌های اجتماعی و روز هشدار به پیمان‌شکنان است که در فرهنگ ایرانی، پیمان چه با راستی بسته شده باشد و چه با دروغ، آن یک پیمان است. مهرگان روز پاسداری از استقرار قانون بر پایه رای مردم و هشدار به قانون‌شکنان است. دو سال پیش در چنین روزی پیشنهاد کردم که این روز مهر و وفای به پیمان را به نام "روز ملی پاسداری پیمان" گرامی داریم. یک ملت از پیمان مردمان به یکدیگر به‌وجود می آید، و وفای به این پیمان است که ملت‌ها را پایدار نگه می‌دارد؛ و وفای دولت‌مردان و نمایندگان مردم به پیمان خود که خدمتگذار ملت باشند. این وفای به پیمان با ملت است که آنان را بر سر کار نگه می دارد. شکسن پیمان با ملت، سرانجامی بسیار سخت دارد، چه در زندگی چه در تاریخ. در روز فرخنده مهرگان بود که فرشتگان به یاری کاوه آهنگر شتافتند تا مردمان ایران زمین را از گزند ضحاک پیمان شکن ستم‌گر، که مغز جوانان برومند ایرانی را خوراک مارهای برآمده از شانه‌هایش می‌کرد، برهانند. ما ایرانیان، در هر کجای جهان که باشیم، این روز خجسته را جشن می گیریم و پاک‌شویی تن و روان می‌کنیم. پاک‌شویی می‌کنیم تا خود را از هرگونه آلودگی ناایرانی چون دروغ و حسد و آز و کینه و خشونت‌گرایی بزداییم. امروز بار دیگر با یکدیگر هم‌‌پیمان می‌شویم که سه شعار ایرانی پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک را راهنمای زندگی خود کنیم. هم‌پیمان می‌شویم تا دروغ و فساد را از میهن خود برانیم و راستی و درستی و شایسته‌سالاری را جانشین نماییم. هم‌پیمان می‌شویم که در این راه هرگز در برابر زور و زر و تهدید و فساد تسلیم نشویم. هم پیمان می‌شویم که هیچ فریب خورده بیگانه اندیش را که علیه یکپارچگی و منافع ملت و میهنمان اقدام می‌کند نپذیریم؛ و هم‌پیمان می‌شویم که بخواهیم فقط ایرانی باشیم چنان‌که همه مردم جهان آرزو کنند ایرانی باشند. ما همه با هم پیمان می‌بندیم که تا حق آزاد و آزاده زیستن را که آیین زندگی ما ایرانیان است بازپس نگیریم آرام ننشینیم.  کورش زعیم . 14 مهر 1390 . 

دکتر خورشیدیان: مهرگان روز مهرورزی و پیمان

فرنشین انجمن موبدان تهران در جشن مهرگان:

مهرگان روز عشق و مهرورزی و تحکیم دوستی‌ها

مهر در فرهنگ زرتشتی با مهربانی مترادف است. ایزد مهر که در وجود همه ما انسان‌ها به ودیعه گذارده شده است، خواستار و پاسدار برابری حقوق همه انسان‌ها و نهادینه شدن عدل و داد در سرتاسر گیتی می‌باشد. مردم نیز با بخشش یک شاخه گل یا برگی سبز یا هدیه‌ای مناسب  و با پراکندن سخنان زیبا و اندیشه‌برانگیز  و مثبت و سازنده، به یکدیگر مهر می‌ورزند و مهربانی می گسترانند و عطر عشق می‌پراکنند. به گزارش تارنمای امرداد (پایگاه خبری زرتشتیان) موبد اردشیر خورشیدیان، فرنشین انجمن موبدان تهران در جشن مهرگان امسال (١٣٩٠) که در مارکار تهران‌پارس برگزار شد، با بیان این مطلب گفت: «...بی تردید هرملتی حق دارد که برپایه موازین فرهنگی خود، روزی ویژه را تعیین و آن‌را سخت گرامی دارد. برپایه پرسشی که از سوی هم میهنان شده بود، چون جشن مهرگان، روز مهربانی کردن و پایبندی به همه اصول عشق ورزی می باشد، بنا به مصوبه انجمن موبدان تهران "روز عشق و مهرورزی و تحکیم دوستی‌ها"،  روز مهر از ماه مهر و جشن فرخنده مهرگان تعیین شد. امید که همه ایرانیان از هر دین و مذهب و فرقه و ملیتی که هستیم، به فرهنگ پربار نیاکانی و باورهای مشترک پشت این آیین‌های نیکو و سرشار از دانش و خرد کهن، بیش از پیش بازگشته و ضمن پاسداری از همه ارزش‌های نیک و انسانی موجود در باور و فرهنگ خویش، این روز بزرگ و جشن ملی را جایگزین جشن والنتاین کنیم.  و امید بیشتر این که روز به روز از عشق های دروغین، توام با تزویر و ناراستی و عدم احساس مسئولیت در برابر معشوق، کاسته گشته، و عشق راستین و مهر اهورایی، در دل‌ها بیدارتر و ما بین مردمان گیتی به ویژه افراد جامعه بهدینان، بیش از پیش پراکنده گردد. » متن کامل سخنرانی موبد اردشیر خورشیدیان را در ادامه بخوانید: 

تخریبی دیگر در اصفهان...

خانه تاریخی زهتاب در اصفهان تخریب شد

ایران‌نامه: خانه تاریخی زهتاب بازمانده از اواخر دوران قاجار که در فهرست آثار تاریخی نیز ثبت شده بود، تخریب شد. این خانه تاریخی در شهر اصفهان، خیابان ابن سینا، محله شهشهان، کوچه بصیری قرار داشت که به دست عوامل ناشناس و در بی‌خبری سازمان میراث فرهنگی تخریب شد و به طور کامل گودبرداری شد تا هیچ اثری از این بنا باقی نمانده و ساختمانی چندین طبقه توسط سوداگران به جای آن ساخته شود. از ویژگی‌های هنری و معماری این خانه ویران شده که تا این اواخر کاربری مسکونی داشت، می‌توان از کاشی‌کاری معقلی در جبهه شرقی نام برد که با توجه به قرارگیری در محله تاریخی شهشهان و همجواری با خانه تاریخی شهشهان، اهمیتی دو چندان یافته بود.  محله شهشهان واقع در بافت تاریخی اصفهان، از نواحی منطقه دردشت این شهر است که از قرن چهارم و پنجم هجری آباد بوده است. محله شهشهان تا پیش از قتل «علاء الدین محمد» معروش به «شهشهان» از عرفای دوره تیموری به امر شاهرخ تیموری، محله حسینیان نامیده می‌شد. خانه تاریخی زهتاب با مساحتی در حدود 300 مترمربع با یک حیاط مرکزی دارای دو درگاه ورودی در ضلع شرقی بود که توسط دالانی به حیاط مرکزی متصل می‌شد. ورودی شمال شرقی، راهروی ارتباطی تالار بوده که در دوره‌های بعد به ورودی خانه تبدیل شده بود. ضلع شرقی خانه با پوشش اردی قاب و تنکه پوشیده شده بود و نوار کاشی‌کاری معقلی با رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای و نقوش هندسی زینت بخش نمای این جبهه از خانه بود. جبهه شمالی خانه نیز شامل تالار هفت‌دری و دو فضای جانبی بود. متقارن ضلع شرقی، اتاقی با سقف تاق و تویزه قرار داشت. گفتنی است که چندی پیش نیز بخش‌هایی از خانه تاریخی نواب که در همین خیابان ابن سینا قرار دارد تخریب شد و به آتش کشیده شد. با این همه روشن نیست که چرا تاکنون نهادهای شهری و از جمله شهرداری منطقه نه تنها برای جلوگیری از تکرار چنین مواردی اقدامات پیشگیرانه نداشته‌اند بلکه به بهانه نوسازی بافت فرسوده دست تخریب‌کنندگان میراث فرهنگی را نیز باز گذاشته‌اند!

خانه بازار دوز خوراک موریانه ها !

بخش‌هایی از خانه تاریخی  بازار دوز به تلی از خاک تبدیل شد

ایران‌نامه – مهدی فقیهی: خانه بازار دوز، از خانه‌های تاریخی دوران قاجار که در اصفهان، خیابان چهارباغ، کوچه صراف‌ها واقع شده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است به دلیل ناتوانی مالک در پرداخت هزینه‌های مرمت و بی‌توجهی دستگاه‌های دولتی در فراهم آوردن امکانات مرمت این خانه، با همه ارزش‌های هنری و معماری‌اش روی به ویرانی همیشگی می‌رود. خانه‌های زیبای دیروزی که با سلائق و سبک‌های گوناگون ساخته می‌شدند با سپری شدن ده‌ها سال هنوز به عنوان هسته اولیه و اصلی تشکیل دهنده شهر جایگاهی مناسب جهت آسودن چند ساعته صاحبانشان شناخته می‌شدند. باغ‌خانه‌های وسیع و زیبایی که با برخورداری از شیوه‌های معماری بومی و بر مبنای علائق و دلبستگی‌های پیشینیان طراحی شده و فضاهای روح‌بخش وسیع آنها هر کدام به نسبت اهمیت خویش از آرایه‌ها و تزئیناتی خاص بهره داشتند. مسکن‌هایی که علاوه بر تأمین سرپناهی مناسب جهت ساکنان خویش، معماری و تفکر ایرانی را نیز به آیندگان می‌آموختند. اما دریغ و افسوس که در دوره معاصر خصوصاً در یک سده اخیر با رشد بی‌رویه صنعت و الگوبرداری کورکورانه از معماری غربی نه تنها این آثار بدیع و نفیس پایدار نماند بلکه به دلیل عدم آگاهی و تجربه و محدودیت محیطی، بی‌پروا تخریب و نابود گشته و جای خود را به بناهای سر به فلک کشیده طبقاتی بخشیدند. نمونه‌ای از این ابنیه ارزشمند که به شکل غم انگیزی در هم شکسته و ویران شده است، خانه بازار دوز نام دارد.

کتاب شناخت

فرهنگ مصور الگوهای تخریب سنگ منتشر شد

ایران‌نامه: فرهنگ مصور الگوهای تخریب سنگ، با همکاری مهدی رازانی و غلامرضا وطنخواه به فارسی ترجمه و از سوی انتشارات جهاد دانشگاهی در هشتاد صفحه منتشر شد و در دسترس دوستداران میراث فرهنگی و دانشجویان مرمت آثار تاریخی قرار گرفت. کاربرد متنوع و گسترده سنگ­ برای استفاده‌های هنری باعث خلق آثار و اشیاء فرهنگی و یادمان­های بسیاری در سراسر جهان گشته و در دوره‌های مختلف، سنگ کاربرد فرهنگی و هنری‌­اش را با تغییراتی حفظ کرده است. وجود آثار ارزشمند و فراوان از دوره­‌های پیشاتاریخی و تاریخی ساخته شده با ساخت‌مایه سنگی در ایران با تنوع بسیار در ساخت و تزئین بناها، صخره نگاری­ها، مجسمه‌ها و... اهمیت رویکرد علمی نسبت به شناسایی دقیق و در پی آن اعمال اقداماتِ عملی یا پیشگیرانه را با توجه به تهدید ها و آسیب‌های روز افزون ضروری و اجتناب ناپذیر کرده است. بر این پایه، فرهنگ مصور الگوهای تخریب سنگ به­ عنوان یک خودآموز، به همت سی و پنج کارشناس خبره از نوزده کشور جهان زیر نظر کمیته علمی بین­المللیِ سنگِ ایکوموس (شورای بین المللی بناها و محوطه­ها) در طی هشت سال پژوهش و بررسی­دقیق با بهره‌گیری از واژه ­نامه­های موجود تهیه شد. هدف ایکوموس از تدارک این فرهنگ ابهام‌زدایی و ترویج یکنواخت‌سازی اصطلاحات مربوط به آسیب‌­های سنگ‌­ها برای متخصصان جهت مباحث و نوشته‌های علمی بوده است. فرهنگ مصور الگوهای تخریب سنگ، با تعریف هفتاد­ و پنج واژه و اصطلاح با صد و هفده تصویرِ گویا، به تفکیک و تشریح مهم‌ترین آسیب‌های ظاهری سنگ‌­ها اختصاص دارد.

بردشیرهای بختیاری در حال انقراض!

شیرهای سنگی بخت برگشته در دیار بختیاری!

ایران‌نامه - معصومه شهباز: در گذر از چهار محال بختیاری تا خوزستان، آنجا که پیچ و خم جاده‌ها مسافران را مهمان روستاها و مسکن مردم ایل بختیاری می کند، شیرهای سنگی کوچک و بزرگ با غرور و عظمت بی‌بدیلی  که نشان از دلاوری و قهرمانی در میان این مردمان دارد، یکی یکی رخ‌نمایی می‌کنند. شیر در فرهنگ ایران نمادی از آیین مهر و همچنین نشانه قدرت و شجاعت بوده و از دیرباز همواره به عنوان نماد ملی این کهن مرز و بوم جایگاه ویژه‌ای داشته است. شیرسنگی که به گویش مردم بختیاری «بردشیر» خوانده می‌شود با توجه به این اندیشه کهن و به پاسداشت مقام نام‌آوران و پهلوانان بختیاری از سنگ‌ کوه‌های زاگرس تراشیده و بر مزار درگذشتگان نصب می‌شد، شیری که بر پهلویش نقش  شمشیر، اسب، تنفگ و بر گرده‌اش مشخصات متوفی را داشت. اما اکنون، نه‌ تنها این رسم متداول نیست بلکه از شمار بردشیرهایی هم که از سال‌ها پیش در گورستان‌های بختیاری  موطن داشته‌اند، کم شده است. قلمرو شیرهای سنگی در استان‌های چهارمحال بختیاری و خوزستان در اثر بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی و ناآگاهی بعضی افراد نسبت به اهمیت این میراث، در معرض تهدید جدی قرار گرفته و تاکنون هیچ اقدامی در راستای شناسایی، ساماندهی و شناسنامه‌دار کردن آنها صورت نگرفته است.

ساخت هتل در حریم آتشگاه از دیدگاه کارشناسان

ساخت هتل در حریم آتشگاه اصفهان

تجاوز به حریم قانون

گفت و گو با کارشناسان: حسین رایتی مقدم، علیرضا جعفری زند و شهرام زارع 

 

آتشگاه اصفهان، عکس: حسین شیرزادی

ایران‌نامه - معصومه شهباز: طبق نقشه و ضوابط حریم آتشگاه اصفهان، مصوب کمیته حرائم سازمان میراث فرهنگی به تارخ 6/9/1378  حریم درجه یک آتشگاه  باید به صورت باغات و زمین کشاورزی باقی‌مانده و هرگونه ساخت و ساز و احداث بنا در آن ممنوع است. در این مصوبه آمده است: «در صورتی که جهت استفاده از وسائل کشاورزی و نیاز کشاورزان به انبار و غیره نیاز وجود داشته باشد ساختن انبار، محل وسائل کشاورزی  و ماشین‌آلات، و استراحت‌گاه با تایید و نظارت سازمان میراث فرهنگی کشور در محدوده حریم درجه یک قابل اجرا خواهد بود.» اما همه این‌ها در حالی است که ساخت یک هتل با ارتفاع 14و نیم متر با استناد به کمیسیون ماده 5 در محدوده حریم درجه یک آتشگاه اصفهان در حال شروع و دور زدن قوانین حریم آثار تاریخی است، کمیسیونی که در سال 84 به این ساخت و ساز مجوز داده و اعضای جدید این کمیسیون در سال 90 بار دیگر بر اشتباه  مسئولان در سال‌های گذشته دامن زده و حق خریدار زمین در حریم درجه یک را بر حق ملت از میراث فرهنگی و ملی کشورشان ترجیح دادند. باید گفت مصلحت اندیشی‌های امروزین تصمیم گیران شهر اصفهان نشان داد که تا چه اندازه دانش و آگاهی در مورد مسائل میراث فرهنگی نازل است. بگفته کارشناسان و باستان‌شناسان و با استناد به نقشه حریم آتشگاه، ساخت و ساز در حریم درجه یک اساسا غیر قانونی است. سازمان میراث فرهنگی با اعمال فشار و نظر ارگان‌های دیگر، عاقبت کوتاه آمد و از اقدام حقوقی خود در مقابل کمیسیون ماده  5 گذشت. این سازمان در نهایت با تمام مخالفت‌هایش به  ساخت هتل در غالب کاروان‌سرا با ارتفاع محدود بسنده  کرد  و طرح این هتل را که شامل یک حیاط مرکزی با ارتفاع بنای 3 متر در جبهه  اول و 12 متر در جبهه آخر بوده  را مورد تایید قرار داده است.