جشن سازه‌های آبی شوشتر مردمی نبود

در جشن سازه‌های آبی شوشتر

میزبانان اصلی غایب بودند

فرهاد رهبری (مدیر انجمن بوم آب و آفتاب) 

سال گذشته در چنین روزهایی بود که پرونده ثبت جهانی مجموعه آبی تاریخی آبشارهای شوشتر مورد پذیرش سازمان یونسکو قرار گرفت و پس از تلاش و کوشش فراوان کارشناسان و دوست داران میراث فرهنگی بالاخره این مجموعه بی نظیر ، به سیاهه (لیست) میراث جهانی پیوست و به عنوان دهمین اثر جهانی ثبت شده ایران در این فهرست قرار گرفت، آن هم با شروطی و رفع برخی موانع و مشکلاتی که اگر رفع نشوند خطر خروج این اثر از فهرست میراث جهانی وجود دارد. پس از این اعلام، که شادمانی مردم را همراه داشت مسئولین فرهنگی استان و دیگر سازمان‌های مرتبط و همچنین میراث فرهنگی کشور اعلام نمودند جشن باشکوه و درخوری به عنوان "جشن ملی سازه‌های آبی شوشتر" برپا می‌دارند که مردم شوشتر و علاقه‌مندان میراث هم در آن حضور خواهند داشت. وعده‌های کاذبی که این شور و هیجان را علی رغم همه تدارک دیدن‌ها و آماده سازی‌ها به واقعیت نزدیک نکرد.

سازمان میراث فرهنگی هم به چاپ پوستر و اطلاع رسانی برگزاری جشن سازهای آبی پرداخت اما این جشن بدون هیچ توجیه و توضیح خاصی به تعویق افتاد و پس از چند بار اعلام برگزاری در سال گذشته و وعده‌های پی‌در‌پی و عدم برگزاری آن بالاخره طلسم شکسته شد و ناگهان در روزهای پایانی خردادماه از سوی سازمان میراث فرهنگی اعلام شد: جشن سازه های آبی در اوایل تیرماه و در روزهای سوم، چهارم یا پنجم تیرماه برگزار خواهد شد.  

اما در نهایت در روز 31 خردادماه به یک‌باره اعلام شد این جشن در دوم تیرماه (دو روز بعد) با حضور دکتر محمود احمدی نژاد برگزار می‌گردد. همه منتظر بودند که به جشن خودشان دعوت بشوند اما این انتظار هیچ سودی نداشت.

نکته حائز اهمیت این که اداره کل میراث فرهنگی خوزستان تا دو روز قبل از برگزاری جشن، دقیقاً نمی‌دانست یا نمی‌خواست بگوید که جشن چه روزی برگزار می شود؟! تا دو روز پیش از برگزاری این مراسم هیچ‌گونه تبلیغاتی اعم از پارچه نویسی و نصب بَنر در سطح شهر شوشتر و همچنین مرکز استان خوزستان (اهواز) به چشم نمی خورد. مسئولین و اداره کل میراث فرهنگی از انجام برنامه‌های گوناگون چند روزه در حاشیه این جشن خبر دادند که از جمله آنها برگزاری شب‌های فرهنگی در شوشتر، نور افشانی، برپایی نمایشگاه صنایع دستی بود چرا که به گفته مسئولین قرار بود جشن باشکوه و درخوری برای مردم لایق خوزستان برگزار گردد و اما سرانجام...

مجموعه‌ای که تا این پایه در جهان بی مانند است که ثبت جهانی می شود و از شهر، استان و کشور می گذرد و جنبه فرا ملی و جهانی پیدا می کند آیا سزاوار برگزاری مراسمی به این شکل و صورت می باشد؟ آیا ارزش این رخداد به راستی بزرگ در این هیاهوی برگزاری مسابقات فوتبال کمتر از بازی‌های جام جهانی است. به راستی نباید تبلیغاتی در خور توجه در سطح ملی و فراملی برای آن صورت می گرفت؟

باید گفت جای بسیاری افراد در این مراسم خالی بود. انجمن‌ها، مطبوعات محلی استان، دوستداران واقعی میراث، کارشناسان و علاقه مندانی که در تهیه و مقدمات ثبت آن کوشش نمودند از همه مهم‌تر مردم خوب شوشتر غایب اصلی این جشن بودند.

در این میان انجمن‌های فعال دوستدار حوزه میراث استان به مشارکت گرفته نشدند، حتی به آنها اطلاع رسانی نگردید و عملاً انجمن‌ها را بی اهمیت جلوه داده و از آنها عبور کردند. در حالی که انجمن‌ها به‌عنوان دلسوزترین پایگاه ها در میان مردم و حلقه پیوند میان مردم و مسئولین می‌باشند و عملاً با حذف انجمن‌ها توهینی نابخشودنی به دوستداران و علاقمندان به تاریخ و فرهنگ که حلقه اتصال میان مرم و مسئولین هستند، صورت گرفت.

در این میان گله‌مندی انجمن دوستداران میراث شهرستان شوشتر از این برخورد، عدم اطلاع رسانی به موقع و در نظر نگرفتن جایگاهی برای این دلسوزان و پی‌گیران واقعی حوزه میراث در شوشتر برای شرکت در محل برگزاری به اصطلاح جشن و عدم صدور کارت ورود برای آنان.

رئیس جمهوری اسلامی ایران هم در بخشی از سخنانش ملت ایران را در طول تاریخ حق طلب، یگانه‌پرست و عدالت خواه خواند. دکتر محمود احمدی نژاد در این مراسم چند ساعتی را در سالن اجتماعات محل سخنرانی حضور داشت، به سخنرانی پرداخت و پس از پایان سخنانش بدون این‌که از سازه های آبی دیدن کند و با مردم دیدار نماید سفر خود را به شهرستان شوشتر پایان داد.

شاید بتوان نام این به اصطلاح جشن که برگزار گردید را مراسمی دولتی برای بهره برداری دولتمردان نامید. البته ناکارآمدی و بسته عمل کردن ریاست جدید اداره کل میراث فرهنگی خوزستان در این میان مزید بر علت است، البته ایشان پیش از قبول پست بسیار مهم و حساس میراث فرهنگی استان هیچ‌گونه فعالیت و حتی شناختی نسبت به مقوله میراث نداشته و فردی ناآشنا با میراث فرهنگی محسوب می شود حالا چگونه و با چه انگیزه ای این پست خطیر و سنگینی را که همانا پاسداری از میراث فرهنگی می‌باشد بر عهده گرفته بر ما پوشیده است.

برگزاری مراسمی به این ضعیفی، مشتی بود بر دهان میراث فرهنگی، کوشندگان در راه ثبت این اثر ملی و جهانی، دوستداران میراث فرهنگی، توهینی به مردم شوشتر ،همه مردم ایران و دوستداران راستین تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم. البته باید گفت غنای میراث فرهنگی‌مان تا به آن اندازه بالا و پربار است که هرکس و هر مجموعه‌ای خواه فردی، خواه گروهی در راه اعتلا و پاسداشت آن بکوشند افتخاری‌ست برای خود آنها، از آن‌سو هر فرد یا گروهی به هر مقدار به تخریب، ظاهرسازی یا شعار زدگی بپردازند تنها بدنامی از خود برجای خواهد گذاشت و همچون ذره‌ای کوچک در این غنای عظیم گم خواهد شد و از بار غنی و ارزشی که این میراث برای ایران‌دوستان و همه ی علاقمندان به تاریخ، فرهنگ و تمدن ملل گوناگون در سراسر دنیا دارد، چیزی کم نمی نماید.

همان‌گونه که می دانیم و بر همگان آشکار است ایرانیان به آب به‌عنوان عنصری پاک و حیات بخش ارزش می‌گذارند. در حالی که امروزه آب را از بالا دست رودها می بندیم، به‌گونه‌ای که حتی در بسیاری از مواقع آبی وارد آبشارها نمی شود، فاضلاب شهری و کارخانه ها، زباله ها و پسماندها را به رودها و آب پاک می ریزیم، به روی رودها سد می‌بندیم، آب را ایستا می کنیم، دشت‌ها، تالا‌ب‌ها و آبگیرهای پایین دست را می‌خشکانیم و با این کار به تولید و حرکت گرد و غبار زیان آور و مخل سلامت کمک می کنیم، جمعیت را کنترل نمی کنیم و...

بعد سخن از اندیشه می رانیم، شعار زدگی پیشه می کنیم و پُز کارهای ارزشمندی را که پیشینیان بادرایت نموده‌اند، سر می‌دهیم و شعار کارهای بزرگ‌تر نه در محدوده کشور خود بلکه در گستره جهان می دهیم.

بیش از ارزش این سازه‌های بسیار ارزشمند، اندیشه ساختی بوده که در پشت آنها به‌نظر از نگاه‌ها پنهان است. دست ایرانی که به یاری اندیشه راست و درست ایرانی آمده و این سازه های بسیار مهندسی، دقیق و بی نظیر را آفریده که نه تنها از لحاظ معماری مهندسی بلکه از نظر کاربرد وسیع و چند منظوره، شکوه و پابرجایی ویژه اش و بی مانند بودنش درخور توجه است. اما امروز فقط شعارها، قول‌ها و ... شنیده می شود.

حرف‌ها زده شد و گذشت اما مجموعه آبشارها با گذشت بیش از 2000 سال همچنان در پیچ و خم زمان و گذر قرن‌ها، حکومت‌ها، قدرت‌ها، دولت‌ها، سلسله‌های مختلف را به چشم دیده اما همچنان پابرجا هستند و آب از میان این سازه‌ها روان می شود هر چند که با بستن آب و ایجاد سدهای بی‌شمار و بی توجهی‌های کامل ما رو به فرسودگی می روند اما هنوز شکوه اندیشه سبز ایرانی را با افتخار به آنها که به‌راستی آ‌‌ن‌را می بینند و با همه  وجود حسش می کنند، منتقل می نماید.

کوتاه سخن آن‌که، گفتن این‌گونه گفتارها بدون پشتوانه و عمل از سوی برخی مسئولین و دولت‌مردان درمورد آبشارهای تاریخی شوشتر شاید به‌نظر خودشان افتخار آمیز باشد اما برای مردم با فرهنگ شوشتر که سال‌ها و قرن‌ها با این سازه‌های ارزشمند زندگی کرده اند، زمین‌هایشان را با مهندسی بسیار دقیق سازه ها آبیاری نموده اند و گندم‌هایشان را با آسیاب‌هایش آسیاب نموده اند، با زندگی‌شان عجین بوده و این مجموعه که از آن خودشان است اکنون افتخارش برای همه  مردم ایران و جهانیان می باشند و اکنون که این بی توجهی‌های آشکار دیده می‌شود و از آن‌سوی به قول میراث جشنی با شکوه به گفته رئیس جمهور اسلامی ایران تمدن و آثار جهانی و متعلق به همه دنیاست این تناقص نه تنها از چشم مردم با فرهنگ و فرهنگ دوست شوشتر و تمام مردم خوزستان دور نمی ماند، بلکه ممکن است توهینی به اندیشه و فکر مردم تمدن ساز و دلاور پرور خطه خوزستان به‌شمار آید.

امید به روزی که عمل به همراه خردگرایی جایش را به هیجان گذرا و شعار زدگی بسپارد و شیرینی آن به راستی به کام همه مردم بویژه مردم شوشتر باشد و منتظر نمانیم تا سازمان‌های جهانی (همچون یونسکو) این چنین آثار افتخار آفرینی را ثبت کنند تا بخواهیم به اصطلاح تنها پُز آن‌را بدهیم. بلکه این میراث گران‌بها را مراقبت و ارزش نهیم تا خود را به راستی دوست‌دار راستین تاریخ، فرهنگ و دانش ایران بشماریم.