مردمک4

صنایع دستی اصفهان را به اوج برگردانیم

                                                                                معصومه‌شهباز

از 15 اردیبهشت‌ماه، آخرین روز مهلت تعیین شده از سوی سازمان میراث فرهنگی به فروشندگان میدان نقش جهان برای پاکسازی فروشگاه‌هایشان از صنایع دستی خارجی، 15 روز گذشته است. پیش‌تر بنا به درخواست برخی از فروشندگان میدان نقش جهان، این مهلت به مدت 10 روز نیز تمدید شده بود. اکنون که همه مهلت‌ها به پایان رسیده، انتظار می‌رفت میدان نقش‌جهان از وجود صنایع دستی پاکستانی، چینی و ترکی پاک شود و جای آن‌ها را صنایع دستی مرغوب اصفهان بگیرد اما چنین نشد. پس اکنون پرسش این است که آیا به‌راستی تعیین ضرب‌‌الاجل‌هایی از این دست برای چندمین‌بار از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی اصفهان را از خطر نابودی نجات خواهد داد و بازار آن را احیاء و رونق خواهد بخشید؟ آیا استادکاران، هنرمندان و فروشندگان صنایع دستی همچنان توان ارائه آثار مرغوب را به گردشگران داخلی و خارجی خواهند داشت؟

از دیدگاه هنرمندان و فروشندگان هنرهای دستی دو علت بیش از همه ادامه حیات این هنرها را تهدید می‌کند: نخست عدم حمایت کافی از تولیدکنندگان صنایع دستی و دیگری بی‌رونق بودن صنعت گردشگری در ایران. این دو عامل در کنار هم باعث کساد بازار صنایع دستی ایرانی و روی آوردن فروشندگان به عرضه صنایع‌دستی نامرغوب و خارجی شده است. به این ترتیب، به نظر می‌رسد که جمع‌آوری صنایع‌دستی خارجی از میدان نقش جهان، برای نجات هنرهای دستی اصفهان کافی نیست و برای درمان این زخم کهنه باید چاره‌ای دیگر اندیشید. یکی از عوامل اصلی بی‌رونقی بازار صنایع دستی که در نظر گرفته نمی‌شود، وضعیت اقتصادی نامطلوب خانوارها و بالا بودن هزینه‌های زندگی  نسبت به درآمد است که در عمل امکان خرید صنایع‌دستی گران‌بها را به گردشگر داخلی نمی‌دهد؛ پس خودبه‌خود بازار به سمت ارائه صنایع‌دستی ارزان قیمت نامرغوب داخلی یا نمونه‌های ارزان‌تر خارجی می‌رود که بدون هیچ محدودیتی از مرزهای کشور وارد می‌شوند و در کانون‌های مهم گردشگری ما همچون میدان نقش جهان عرضه می‌شوند و البته نباید فراموش کرد که به دلایل مختلف صنعت گردشگری در ایران نیز در حال حاضر دچار رکود است و جذابیت چندانی برای گردشگر خارجی ندارد و این به معضلی جدی برای فروشندگان صنایع دستی تبدیل شده است. 

در این هنگامه، بجاست که وزارت بازرگانی در همکاری با سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در جهت حمایت از تولیدات هنرهای دستی داخلی قاطعانه وارد عمل شود و از ورود بی‌رویه صنایع‌دستی خارجی به کشور جلوگیری کند. چرا که نمی‌توان انتظار داشت با ورود اجناس مشابه ولی ارزان قیمت پاکستانی، چینی و ترکی بازار صنایع دستی در اصفهان پویا بماند و در صورت ادامه این روند نتیجه همان خواهد شد که در 6 سال گذشته شاهد آن بوده‌ایم: تسخیر میدان نقش‌جهان و دیگر بازارهای عرضه هنرهای دستی ایران توسط اجناس وارداتی و تلاش بی‌ثمر برای برچیدن این بساط از سوی دستگاه‌هایی که خود بزرگترین نقش را در ایجاد این معضل داشته‌اند.