سرودها و ترانه های ایران زمین: 25) نفت ایران

آرمان ملی شدن نفت ایران در ترانه‌های مردم لرستان

موسیقی لرستان با دو بخش کلی موسیقی‌های آوازی و موسیقی‌های سازی از گونگونی و پیشینه‌ای کهن برخوردار است. موسیقی سازی لرستان با استفاده از سازهای بومی و توسط نوازندگان محلی اجرا می شود. مقام‌های این نوع موسیقی شامل ترانه‌های شادی، سوگواری، مذهبی، حماسی، دلتنگی و عاشقانه، فصول، کار و طنز است. سرنا، دهل، کمانچه (تال)، تنبک (تمک)، دوزله و بلور از جمله سازهای لری هستند. موسیقی آوازی یا کلامی نیز بیشتر در مراسم عروسی، سوگواری و فعالیت‌های روزمره زندگی عشایر و روستاییان و توسط زنان و گاه مردان اجرا می‌شود. در موسیقی لرستان به آواهای حماسی نیز پرداخته شده است و زنده یاد استاد «علیرضا حسین‌خانی» از مشهورترین افرادی که به اجرای قطعات حماسی پرداخته است. ترانه «نفت ایران»، از ترانه‌های قدیمی و مشهور قوم لر است که نشان از همبستگی همه اقوام ایرانی دارد و در زمان ملی شدن صنعت نفت در دهه 1330 خورشیدی توسط هنرمند پرآوازه لرستان «علیرضا حسین‌خانی» سروده شده است. آهنگ این ترانه بر اساس عرف موسیقی لری در دستگاه ماهور ساخته شده است. آنچه در اینجا خواهید شنید نزدیک‌ترین اجرا به اجرای نخستین این ترانه در دهه 30 است که توسط هنرمندان موسیقی لری فضل‌الله صفاری، سبزعلی درویش، قدرت‌الله سهرابی و به کوشش بهمن کاظمی و موسسه مطالعات ملی اجرا شده است. متن لری با ترجمه فارسی ترانه «نفت ایران» را می توانید در ادامه بخوانید:

سرودها و ترانه های ایران زمین: 23) شهر خالی

بازآ تا بر در حافظ  سراندازیم، گل بیفشانیم و می  در ساغر اندازیم!

زبان فارسی با همه زیبایی‌هایش پیونددهنده همه فارسی‌زبانان در همه جای دنیاست؛ پیونددهنده همه آن‌هایی که اندیشه‌های خود را در پیاله واژگان دل انگیز فارسی می ریزند و  از  ساغرش باده عشق می‌نوشند. «نگاره خالوا»، خواننده جوان و خوش لهجه تاجیک و « امیرجان صبوری»، خواننده خوش‌آوای افغان، در ترانه شورانگیز «شهر خالی ...» از تنهایی و سوز دل همه عاشقان در همه سرزمین‌های فارسی زبان می‌خوانند و از آرزوی روزگار پیوند می‌گویند که کاروان رفته بازآید و دلبران ناز ناز آیند تا مطرب و آهنگ و ساز آید. در این ترانه امیرجان و نگاره جان هریک با نوایی، از سازهای بشکسته و درد مشترک عاشقان می‌خوانند و از جام ها می‌گویند که دیگر جوشی ندارند و از عشق که آغوشی ندارد ولی آرزو می‌کنند که با گل افشانان، نگار دلنواز آید تا بر در حافظ سراندازیم و گل بیفشانیم و می در ساغر اندازیم. این ترانه را با صدای امیرجان در این نشانی و با صدای نگاره جان در این نشانی بشنوید و متن آن را در ادامه بخوانید:

سرودها و ترانه های ایران زمین: 23) ایران ایران

در روح و جان محمد نوری، مهر میهن موج می‌زد

محمد نوری هنرمرد پرآوازه ایرانی که با صدای دلنشین، خوش‌طنین و گرم در ترانه‌های ماندگارش از مهر میهن و عشق ایران برای نسل دیروز و امروز ایران می‌خواند، درگذشت. یکی از ترانه‌های محبوب محمد نوری «جان‌مریم» است؛ اما تاثیرگذارترین آثارش ترانه‌سرودهای شورانگیز ملی و میهنی اوست. «ایران، ایران»، «سرزمین خورشید»، «ای دیار خوب من»، «ای وطن»، «سرزمین محبوب من»، و «سفر برای وطن» شماری از ترانه‌های میهنی به یادگار مانده از محمد نوری است. ترانه‌سرود پرشور «‌ایران،ایران» سروده زنده‌یاد «تورج نگهبان» و ساخته «محمد سریر» در آلبوم «دلاویزترین»، یکی از دلاویزترین و ماندگارترین آثار زنده‌یاد محمد نوری است که در این نشانی می‌توانید بشنوید و متن آن را در ادامه بخوانید:

سرودها و ترانه های ایران زمین: 22) وطن

وطن، عشق تو افتخارم !

فرید صلواتی روزنامه‌نگار جوان و پرشور اصفهانی است که همواره با قلم و کلامش از آرزوی آزادی و آبادی وطن می‌گوید. نگاه متفاوت فرید به ریشه بسیاری از گرفتاری‌های میهن و ملت را در تازه‌ترین آلبوم‌اش با نام «قناری حصاری» می‌توان دریافت. فرید در یکی دیگر از آثارش با نام «وطن» از لاله‌زار میهن یاد می‌کند. فرید و سارا، در این سرود بارها از عشق خود به وطن می‌گویند و به آن افتخار می‌کنند. فرید می‌گوید: "سرود «وطن» را برای وطنی خوانده‌ام که سال‌هاست، درفش کاویانش بر زمین مانده است." کار تنظیم آهنگ این سرود را «هومن همامی» برعهده داشته است که اقتباسی از موسیقی فیلم سینمایی z ساخته آهنگساز بزرگ یونانی میکیس تئودوراکیس (Mikis Theodorakis) است. این سرود میهنی را از این نشانی می‌توانید بردارید و بشنوید. 

سرودها و ترانه های ایران زمین: 21) ایران زمین

که ایران چو باغی‌ست خرم بهار!

از شهرهای دیگر خبر ندارم، اما تا آنجا که من می‌دانم در شهر من اصفهان، امسال به هیچ سازمان مردم‌نهاد فرهنگی و یا انجمن فعال دانشجویی مجوز برپایی همایش به مناسبت روز بزرگداشت فردوسی در 25 اردیبهشت‌ماه داده نشد. هرسال در چنین روزی، در این شهر چندین برنامه پرشور و بامحتوای فرهنگی در بزرگداشت شاهنامه فردوسی و ادب فارسی با حضور سخنوران و اندیشمندان برپا می‌شد اما امسال به دلایلی بازگو نشده، مجوز برپایی هیچ برنامه‌ای در تالارهای عمومی شهر صادر نشد. با این حال، اهالی فرهنگ و دوستداران ایران در خانه‌ها و گردهمایی‌های خصوصی‌تر، شاهنامه‌ها را گشودند و از فرهنگ ایران سخن‌ها گفتند. به مناسبت روز بزرگداشت فردوسی، ترانه‌سرودی شورآفرین و پُراندیشه را که دوستان گرامی یاغش کاظمی و فواد خواجه‌علیجانی با مهر فراوان فرستاده اند، باز نشر می دهم. این ترانه سرود «ایران‌زمین» نام دارد و برگرفته از مجموعه «از خشت و خاک» با صدای زیبای «علیرضا قربانی» و آهنگ‌سازی «صادق چراغی» است که توسط گروه موسیقی «ایل» به زیبایی اجرا شده است. ترانه سرود «ایران‌زمین» را در این پیوند بشنوید و متن کامل آن را در ادامه بخوانید:

سرودها و ترانه های ایران زمین: 20) ایران زمین

من زنده ام ای وطن در پناه تو !

سالار عقیلی خواننده جوان، میهن دوست و خوش صدای موسیقی سنتی ایران که پیش‌تر سرود ملی «وطنم ایران» را در ارکستر ملل به رهبری پیمان سلطانی اجرا کرده بود و «سمفونی خلیج‌فارس» را از خود به یادگار گذاشته بود، این‌بار در مجموعه «سالارخوانی» از داغی که بر دل دارد و از دل‌تنگی‌هایش برای وطن می‌خواند و از عهد و پیمان دیرین‌اش با وطن می‌گوید که تا سر بر تن و جان بر کف دارد، سر و جان جز در راه وطن نخواهد سپرد. سالار عقیلی دانش آموخته موسیقی و نمایش است و به عنوان خواننده در ارکستر موسیقی ملی ایران به هنرنمایی می‌پردازد. شعر این اثر ماندگار و شورانگیز را «عبدالجبار کاکایی» به زیبایی سروده است. ترانه سرود «ایران زمین» را می توانید در اینجا بشنوید و متن آن را در ادامه بخوانید:

سرودها و ترانه های ایران زمین: ۱۹) سرو آزاد

سرو آزاد

سپیده رئیس‌سادات هنرمند جوان و سبزاندیش به یاد میهن و در سوگ استادش پرویز مشکاتیان، تصنیف سرو آزاد را با صدای گرمش خواند و با سه‌تار نواخت. زنده‌یاد پرویز مشکاتیان تصنیف سرو آزاد را بر روی قسمتی از شعر «مرثیه‌ای برای جنگل» اثر هوشنگ ابتهاج (ه.‌ا.‌سایه) ساخته بود. ابتهاج آن سروده را در فروردین‌ماه سال ۱۳۵۰خورشیدی سروده بود، اما سال‌ها بعد،پرویز مشکاتیان به‌هنگام ساخت تصنیف سرو آزاد، به‌جای واژه «جنگل» از «میهن» استفاده نمود. ابتهاج از اندوه زخم دیرین تبرها بر پیکر درختان پیر جنگل سخن می‌گفت و امروز در برابر این آیینه، ساز مشکاتیان، سوز شب‌های تلخ نامرادی میهن را نواخت و سپیده ‌خواند. ترانه‌سرود سرو آزاد با صدای سپیده رئیس‌سادات را در اینجا بشنوید و متن کامل «مرثیه‌ای برای جنگل» سروده هوشنگ ابتهاج را در ادامه بخوانید:

سرودها و ترانه های ایران زمین: ۱۸) آرمان

آرمان عشقی از زبان زرتشت در « رستاخیر شهریاران ایران »

در فرهنگ ایران زمین، نوروز پیوندی دیرینه با نام زرتشت پیام‌آور آزادمنشی و خردگرایی دارد. از این روی همزمان با نوروز و فراسیدن بهار، در روز ششم فروردین‌ماه زادروز اشوزرتشت از سوی پیروانش گرامی داشته می‌شود. زرتشت یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های تاریخ ایران است که نفوذ اندیشه‌هایش را از دیرباز تاکنون در بیشتر جلوه‌های فرهنگ و ادب مردم این سرزمین کهنسال می‌توان دید. یکی از هزاران اندیشمند و سراینده ایرانی که در آثارش از پیام اشوزرتشت الهام گرفته، میرزاده عشقی است. عشقی، شاعر آزادی‌خواه ایرانی پس از دیداری که از ویرانه های تیسفون داشت، در منظومه ‌ای به نام «رستاخیز شهریاران ایران» که خود آن را «نخستین نمایشنامه منظوم یا اپرا» در زبان پارسی می‌داند، نگرانی‌ها،آرمان ها و آرزوهای خود را درباره ایران از زبان شماری از شهریاران ایران زمین و اشو زرتشت بازگو می کند. این اپرا چند خواننده دارد که به ترتیب عبارتند از: میرزاده عشقی (با لباس سفر در ویرانه‌های مدائن)، خسرو‌ دخت، سیروس ( کورش )، داریوش، انوشیروان به همراه خسرو و شیرین، و همچنین روان زرتشت. به مناسبت زادروز اشو زرتشت، در ادامه، متن بخشی از منظومه «رستاخیز شهریاران ایران» که از زبان زرتشت بیان می شود، همان‌گونه که در «کلیات مصور میرزاده‌عشقی، چ4، امیر کبیر، تهران، 1342 خورشیدی» آمده، تقدیم خوانندگان ایران‌نامه می‌شود. همچنین برای نخستین‌بار، ترانه‌سرود زیبایی را  که بر اساس سروده عشقی از زبان زرتشت و با صدای گرم «سهند اطهری» اجرا شده، در اینجا می‌توانید بشوید و با او هم‌آواز شود.

سرودها و ترانه های ایران زمین: ۱۷) راه رهایی

راه رهایی ....

در چند ماه اخیر آثار پرشوری از هنرمندانی که با آرمان های ملت همگام هستند به دوستداران موسیقی ایرانی پیشکش شده است. یکی از این آثار که به تازگی اجرا شده ترانه سرود « راه رهایی » با صدای شورآفرین حسام الدین سراج است. شعر زیبای این اثر را « علیرضا بدیع » سروده و آهنگساز آن «میدیا فرج نژاد» است. هنرمندان در این ترانه سرود ملی میهنی، برای مردمان ایران زمین شادی و آزادی و رهایی و روزهای درخشان بهاری آرزو می کنند. این اثر دلنشین را می توانید در اینجا بشنوید و متن آن را در ادامه بخوانید: