روز کورش در اصفهان

نکوداشت روز کورش بزرگ در اصفهان

29 اکتبر سال 539 پیش از میلاد روز تولد تاریخ ایران بزرگ است . چون از یک دیدگاه ، هنگامی که کورش از دروازه های شهر بابل وارد آن شهر شد و مردم مقدم او را گلباران کردند و از او به خوبی استقبال کردند و او منشور خود را در آنجا صادر نمود ، از همانجا تاریخ ایران شروع می شود و تا زمانی که هخامنشیان بابل را در اختیار داشتند پایدار ماندند و هنگامی که در حدود 210 سال بعد بابل را از دست دادند ، دولت هخامنشی هم از کار افتاد. دکتر اصغر محمود آبادی، استاد تاریخ دانشگاه اصفهان در نشستی که به مناسبت هفتم آبان ماه ، روز کورش بزرگ ، روز ملی ایران، در اصفهان برگزار شد با بیان این مطلب در ادامه سخنانش به بررسی منابع تاریخ ایران در دوران هخامنشی پرداخت و با نگاهی به نقش ایرانیان در آغاز تاریخ نگاری یونانیان ، ضمن بررسی جایگاه پادشاهی در باورهای ایرانیان ، رویدادهای دوران شاهنشاهی کورش بزرگ را تحلیل نمود.

                        

دکتر محمود آبادی، ضمن اشاره به آثار و ابنیه و کشفیات باستان شناسی مربوط به دوران هخامنشی به بررسی منابع مکتوب برجای مانده از یونانیان درباره آن دوره پرداخت و گفت:   باید توجه داشت که تاریخ ایران در دوران هخامنشیان به دست یونانیان منصفانه نوشته نشده است. این شاید به آن دلیل باشد که هخامنشیان رسالت خود را در نگارش تاریخ انجام نداده اند و یا اگر انجام داده اند به دست ما نرسیده است و یا این که آن ها فقط تاریخ ساز بوده اند و ترجیح می دادند که تاریخ را دیگران بنویسند. اما یونانیان تاریخ را یا « جانبدارانه » یا با « کژنگاهی » می نوشتند و سعی می کردند با نگاه « یونان برتری » تاریخ را بنگارند که برای نمونه جانبدارانه نویسی را در آثار هردت و کژنگاهی را در آثار کتزیاس می بینیم. اما باید توجه داشت که قضاوت یونانیان درباره تاریخ ایران بازتاب جریان های فکری و اجتماعی جامعه یونان بود و آنان بیش از آن که نگرش منصفانه به تاریخ داشته باشند به ثروت و قدرت پادشاهان هخامنشی چشم داشتند و آن را برای یونانیان به تصویر می کشیدند؛ ثروتی که از شرق به غرب  منتقل می شد چشم های مردمان غرب را خیره می کرد و این حقیقتی است که نمی توان آن را کتمان کرد.

برای نمونه ، قضاوت هردت در مورد کمبوجیه در مصر نادرست بود و برپایه اسناد ، کمبوجیه آن نیست که هردت معرفی می کند. چون اسناد مصری نشان می دهد که کمبوجیه هم سیاست پدر خود را در مصر دنبال می کرد و شخصیتی والا و گرامی داشت و یک احترام متقابل بین او و مردم مصر وجود داشت و برای مثال در کتیبه ای که اخیرا از یک فرمانده نیروی دریایی مصری به دست آمده و امروز در موزه واتیکان نگهداری می شود ، بر این موضوع تاکید می شود.

همچنین در منابع یونانی داریوش سوم آخرین پادشاه هخامنشی ، فردی ترسو و فراری و مردی نادان به شمار می رود اما تحلیل موشکافانه نشان می دهد که طرح دفاعی داریوش سوم در برابر نیروهای اسکندر بسیار خوب و درست بود و داریوش سوم تلاش می کرد تا نیروی خود راهدر ندهد  و نیروهای اسکندر را دچار ضعف کند و نیروهای اسکنر مجبور شدند که به نبردی سنگین و سخت تن دهند و برخلاف نوشته های مورخان غربی ، پیروزی های اسکندر در ایران هرگز آسان به دست نیامد و ملت ایران در برابر او جانانه مقاومت کرد.   

         

دکتر محمود آبادی در ادامه به نقش ایرانیان در تاریخ نگاری یونانیان پرداخت و گفت : یونانی ها پیش از آن که مورخ باشند ، استوره نگار بودند و در یک فضای استوره ای و حماسی زندگی می کردند و علاقه ای هم به نگارش تاریخ نداشتند و از تاریخ هم بی خبر بودند واساسا در یونان تفکر منطقی تاریخ وجود نداشت. اما هنگامی که پای ایرانیان به سواحل یونان باز شد و بعد وارد اروپا شدند و به آتن رسیدند، یونانی ها در برابر ایرانی ها هم پیمان و همگون شدند و در آن زمان به فکر نگارش تاریخ افتادند. در حقیقت تا زمانی که یونان با ایران ارتباط برقرار نکرده بود تاریخ یونان یک تاریخ محلی و استوره ای بود اما تاثیر ارتباط با ایرانیان - اگرچه یک ارتباط نظامی بود- در اندیشه هردت جلوه گر شد و از این روست که پیوندی بین تاریخ یونانیان و هخامنشیان می بینیم. در حقیقت وقتی هخامنشیان به دنیای سیاست آمدند ، یونانیان هم به دنیای سیاست پاگذاشتند و با هخامنشیان بزرگ شدند و با افول هخامنشیان ، یونانیان هم به تدریج افول کردند.

استاد تاریخ دانشگاه اصفهان در ادامه گفت : ایرانیان در دوران هخامنشی توانستند به ساختار یک حکومت فراگیر دست یابند. پیش از آن ، مادها در ابتدا یک دولت محلی بودند که به نوعی به دولت آشور خراج می دادند و آن ها البته وقتی فهمیدند که یا باید بجنگند یا باید زیر یوغ دولت آشورباقی بمانند با آن ها جنگیدند و به دنبال یک مبارزه طولانی و سخت از زیرسلطه آن ها بیرون آمدند و افتخار ایجاد یک حکومت مقتدر را از آن خود کردند اما این موضوع مربوط به 60 سال پایانی حکومت مادهاست. ولی با روی کارآمدن هخامنشی ها یک حکومت قوی و قدر و جسور و شجاع بر ایران حکومت نمود و از اینجا دنیا را رهبری می کرد.

دکتر محمود آبادی ، با اشاره به جایگاه پادشاهی هخامنشی در باورهای ایرانیان گفت: نظام سیاسی عصر هخامنشی و پس از آن به ویژه در دوران ساسانیان، نظامی برخوردار از پشتیبانی اهورامزدا بود و این نکته را بارها و بارها در نوشته های برجای مانده از آن دوران می توان یافت؛ چنان که در دوران داریوش،  اولین حکومت تئوکراتیک در ایران پدید می آید که شخص او نماینده قدرت آسمانی است و اطاعت از او اطاعت از خداست.

دکتر محمود آبادی در ادامه سخنان خود به مناسبت هفتم آبان، روز کورش بزرگ ، با اشاره به اهمیت حیاتی گسترش مرزهای ایران در دوران کورش بزرگ ، حرکت نظامی او را گسترش و تثبیت « مرزهای دفاع استراتژیک » نامید و افزود: کورش تلاش کرد یک مرز بزرگ از دفاع غیر نظامی به وجود آورد یعنی با کمک عوامل طبیعی همچون دریاها و کوه ها و رودخانه ها در یک گستره وسیع ، ایرانیان را از هجوم اقوام مهاجم در امان دارد و داریوش و خشایارشا هم همین برنامه را ادامه دادند. کورش در آغازحرکت خودش سه قدرت مهم را شکست می دهد. اولی حکومت محلی ماد بود که کورش موفق شد همه عناصر ماد را به خدمت بگیرد و مدارایی که او با قوم ماد کرد در تاریخ سابقه نداشته است. او با کمک نبوغ نظامی و سیاسی خود توانست را دشواری ها را طی کند و قوم ماد و پارس را برای آینده پرشکوه ایران در دوران هخامنشی با هم متحد کند. کمی بعد ، پس از چهار سال کورش به سارد رفت و در کمتر از سه ماه و در یک محاصره کم تر 14 روز توانست شهر سارد را آزاد کند و سومین پیروزی کورش در سال 539 پیش از میلاد و در بابل رخ داد که کورش توانست بابل را آزاد کند و در آن زمان پادشاهی بر بایل به معنی پادشاهی بر جهان بود.

آیین گرامیداشت روز کورش، با سخنان علیرضا روحانی زیر عنوان « کورش از نگاه دیگران » و خواندن پرشور شعر « وطن » سروده استاد بادکوبه ای به پایان رسید.