ایران نامه

ایران نامه، پایگاه آگاهی رسانی میراث فرهنگی و طبیعی ایران و جستار های ایران پژوهی

ایران نامه

ایران نامه، پایگاه آگاهی رسانی میراث فرهنگی و طبیعی ایران و جستار های ایران پژوهی

مدارس قدیمی اصفهان


 

نگاهی به مدارس قدیمی اصفهان

ایران‌نامه- مهدی فقیهی: تعلیم و تربیت در ایران در پیش و پس از اسلام از اهمیت خاصی برخوردار بوده و هست  به همین منظور و در اوایل قرون اسلامی درست پیش از شکل گیری مدارس، از فضای مساجد برای  تعلیم و تربیت و تدریس علوم گوناگون بهره گیری می‌شد. به تدریج  با رشد و گسترش جمعیت شهرهای ، به فضای آموزشی  بیشتری نیاز شد که این مهم  با احداث مراکز آموزشی متعددی نظیر دارالحکمه، خزانه الحکمه بر طرف گردید و مقدمه تأسیس مدارس بزرگ  نظامیه  را فراهم نمود.  شهر اصفهان نیز تا پیش از عصر سلجوقی  یعنی در زمان آل زیار و آل بویه  کانون توجه و تجمع  دانشمندانی چون "ابن سینا" و" صاحب بن عباد" بود،  به همین جهت نخستین مدرسه در اصفهان دایر شد و محل درس "ابوعلی سینا" پزشک و فیلسوف نامدار قرن چهارم (ه.ق) گردید . او که  چندی وزارت "عطاء الدوله کاکویه" را در اصفهان بر عهده داشت، ضمن تدریس به امور پزشکی نیز می‌پرداخت. از مَدرسی که "ابن سینا" در آن به تدریس مشغول بوده هنوز گنبدی درمحله "در دشت " پابرجاست. از آن زمان به بعد شهر اصفهان رشد و گسترش روز افزونی یافت و به یکی از شهرهای بزرگ آن روزگار تبدیل شد. درعصر سلجوقی با تشویقات و حمایت‌های "خواجه نظام‌الملک طوسی" مدارس متعددی با نام "نظامیه" در شهرها و بلاد بزرگ اسلامی نظیر ری، بغداد، نیشابور و جورجان دایر گردید.

علاقه خواجه به دانشمندان و فقها و حمایت بی‌دریغ او از این طبقه باعث شد تا نظامیه اصفهان در شمار مراکز مهم علمی جهان آن روزگار درآید و کتابخانه بزرگ و نفیس آن با کتاب‌های بی نظیر، توجه طالبان علم و دین را به خود معطوف سازد.  متأسفانه در قرون بعدی که ایلخانان مغول شهرها را صحنه تاخت و تاز خویش قرار دادند،  بسیاری از مدارس  نظامیه در شهرهای مختلف  نابود  و ویران شد  و معدود مراکز باقی مانده نیز به دلیل  سختگیری‌های این قوم و غصب موقوفات آن‌ها  به تدریج متروک و منحل گردید.

با روی کار آمدن صفویان و انتخاب شهر اصفهان  به پایتختی، بار دیگر ساخت و ساز مدارس رونق یافت و به زودی مدارس بسیاری در گوشه و کنار شهر ساخته شد. این روند ادامه داشت تا در عصر قاجار اولین مدرسه با شکل جدید، به درخواست ظل‌السلطان از پدرش ناصرالدین شاه در اصفهان دائر گردید  و توسط  میرزا علی خان سرتیپ معروف به "ناظم العلوم" از تحصیل کرده‌های مدرسه "سن سیرو" فرانسه  و چند نفر دیگر از فارغ التحیصلان دارالفنون به نام‌های "میرزا علی اکبرخان سرتیپ" و برادرش "میرزا حسین خان" سرهنگ به مدیریت و سر پرستی مر حوم "میرزا علی خان ناظم العلوم" در رجب سال "1298" (ه.ق) در عمارت هشت‌بهشت آغاز به کار نمود. ساخت این مدرسه  زمینه ساز  تاسیس مدارس متعدد و مدرن تری در سال های بعد گردید.  

                      

                      

                    

                                          مدرسه ملاحسن در اصفهان

ویراستار 23 فروردین 1391 ساعت 10:45 ب.ظ
نظرات 4 + ارسال نظر
پگاه 24 فروردین 1391 ساعت 08:07 ق.ظ

درود
آیا شما خبر دارید دلیل رسیدگی نکردن به این بنای ارزشمند چیست؟!
سپاس

درود
همانطور که در این عکس ها مشاهده می فرمایید در حال حاضر این بنا در دست مرمت توسط حوزه علمیه است و قرار است که پس از مرمت به عنوان مدرسه علمیه مورد استفاده قرار بگیرد.

فروغی 24 فروردین 1391 ساعت 01:22 ب.ظ

درود
با سپاس فراوان به شوند نوشته های بسار خوب و آگاهی رسان که در اختیار ما قرار میدهید
مدرسه ی ملاحسن که تصاویرش در این نوشته آمده همان مدرسه ی منسوب به سلطان محمد سلجوقی است ؟

سلام
تشکر از شما. بله این مدرسه در انتهای کوچه هارون ولات واقع است و با توجه به نزدیکی آن به مسجد علی و نوع معماری به نظر می رسد که از بناهای دوره سلجوقی و احتمالا مربوط به دوره سلطان سنجر سلجوقی باشد. نام این مدرسه از نام یکی از مدرسین یا شیوخی که در این مدرسه تدریس داشته به نام ملاحسن گرفته شده است. البته برخی از پژوهشگران هم این مدرسه را منسوب به سلطان محمد سلجوقی می دانند و نام آن را مدرسه «حاجی حسن» نوشته اند.
فقیهی

پگاه 28 فروردین 1391 ساعت 10:25 ق.ظ

درود
دکتر سپنتا گرامی پوزش میخواهم من در پیام قبلی اشاره به مدرسه ابن سینا داشتم ولی فراموش کردن نامش را بنویسم!
آیا دلیل رسیدگی نکردن به مدرسه ابن سینا را می دانید؟

|درود
مدرسه ابن سینا یا مدرسه علایی تا بحال چند بار مرمتش آغاز شده اما هربار رها شده است. علتش بی همتی مسئولان است. البته تا زمانی که کاربری درستی برای آن تعریف نشود اگر مرمت هم بشود بعد مدتی متروکه می شود. ما پیشنهاد دادیم که بعد از مرمت به موزه اختصاصی ابن سینا تبدیل شود و برای گردشگران نمونه ای از آثار ابن سینا گردآوری شود.
در ضمن باید فکری هم به حال رطوبت محل کرد متاسفانه فاضلاب محله و آب های سطحی و آبیاری باغچه های همسایه ها باعث نم زدگی و تخریب بنا می شود.

پگاه 3 خرداد 1391 ساعت 07:57 ق.ظ

درود
دکتر سپنتا گرامی من تصمیم گرفتم در زمینه ی تاریخچه و بطور کلی مدرس ابن سینا مطالعات پژوهشی انجام بدهم و برای این کار احتیاج به شخصی دارم که در مورد مدرسه های قدیمی اصفهان اطلاعات کافی داشته باشد آیا شما کسی را میشناسید که بتواند به من کمک کند؟

درود

در مورد مدارس اصفهان سرکار خانم مهندس پهلوان زاده مطالعاتی دارند و کارهای پژوهشی خوبی هم داشته اند. یک مقاله از ایشان در مجله نما شماره فروردین - خرداد سال 88 با عنوان "اصفهان شهر مدارس" منتشر شده است که در آرشیو نظام مهندسی یا کتابخانه مرکزی شهرداری یا کتابخانه میراث فرهنگی می توانید پیدا کنید.
با خود ایشان هم می توانید تماس بگیرید. ایمیلتان را بفرستید تا شماره تلفن ایشان را برایتان بفرستم.
در ضمن استاد جلال الدین همایی هم در کتاب "تاریخ اصفهان" مجلد "ابنیه و عمارات" در مورد مدرس ابن سینا مطالبی دارند.
مرحوم جلال الدین همایی مقاله مفصلی هم درباره مدفن ابن سینا در اصفهان نگاشته است (جشن نامه ابن سینا ، جلد دوم ، مقاله 18 – چاپخانه دانشگاه تهران 1334 شمسی )

drshahinsepanta@yahoo.com

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد