ایران‌نامه- شاهین سپنتا: اردوهای عمران ملی، از تابستان سال 1353 خورشیدی تا 1357 خورشیدی زیر نظر نخست‌وزیر وقت با هدف پرکردن اوقات فراغت دانشجویان و هنرجویان در طول مدت تعطیلات تابستان و آشنایی آنان با واقعیت‌های طبیعی و اجتماعی روستاها و ایجاد حس مسؤولیت در آنها و مشارکت در عمران و آبادانی میهن عزیزمان، در استان‌های مختلف کشور برگذار می‌شد.
در آن سال‌ها، بین دانشجویان و هنرجویان برای رفتن به اردوی عمران ملی رقابت زیادی بود که بر اساس سهمیه هر استان، به صورت سراسری از طریق ستاد این اردوها برنامه‌ریزی می‌شد و تعدادی از متقاضیان، امکان شرکت در اردو را می‌یافتند.
به این ترتیب که در تعطیلات تابستان، دانشجویان دختر و پسر پس از گروه‌بندی جداگانه و دریافت اطلاعات لازم برای آشنایی بیشتر با اهداف اردوی عمران ملی، به اردوگاه که معمولا در محل یکی از مدارس روستایی بود، منتقل می‌شدند.
طبق برنامه، پس از انجام مراسم صبحگاه و نیایش بامدادی و صرف صبحانه، سر ساعت 8 صبح هر دانشجو سر کار خود می‌رفت و پس از انجام وظایف، سر ساعت یازده و نیم بازمی‌گشت. پس از صرف ناهار طبق برنامه تنظیمی استانداری و استراحت، نوبت کار بعدازظهر فرامی‌رسید. بعدازظهرها، یک روز در میان، دانشجویان به کار می‌پرداختند و یا فعالیت‌های فوق‌برنامه مثل تماشای فیلم در سینمای سیار، گلگشت گروهی، ورزش، بازی‌های گروهی، نمایش، سرود و موسیقی، مشاعره و شب شعر داشتند. گاهی هم آنان را برای بازدید از مراکز صنعتی و تفریحی به سایر شهرهای استان می‌بردند.
از همان روز نخست، کارها بر اساس رشته تحصیلی دانشجویان یا هنرجویان تقسیم می‌شد. برای نمونه کسانی که دانشجوی رشته‌های فنی ساختمان و تأسیسات بودند، یک مدرسه روستایی برای استفاده دانش آموزان روستاهای منطقه احداث می‌کردند؛ یا برخی دانشجویان در گروه آموزشی دبستان روستا فعال شده و برای دانش‌آموزان کلاس‌های تقویتی تابستانه برگذار می‌کردند و به تقویت بنیان‌های علمی دانش‌آموزان روستایی مشغول بودند.
به استناد اسناد و مدارک موجود، خدماتی که دانشجویان در اردوهای عمران ملی به هموطنان روستایی خود ارائه می‌دادند، بسیار متنوع و عبارت بود از : ساخت مدرسه، تعمیر ساختمان‌های مدارس شامل بام اندود، حصار کشی، گچ‌کاری، تسطیح حیاط مدرسه، ساخت کتابخانه، ساخت حمام و سرویس بهداشتی، راهسازی و احداث پُل، لای‌روبی و مرمت قنات‌ها، پاک‌سازی محیط زیست، پلاک کوبی درختان، بررسی و شناسایی آثار تاریخی و میراث فرهنگی روستایی و مرمت آنها، سرشماری روستایی، پلاک‌کوبی خانه‌ها و کوچه‌ها و خیابان‌ها، تعمیر مساجد و معابد، واکسیناسیون، آموزش برنامه تنظیم خانواده، احداث درمانگاه، خدمات بهداشتی و پزشکی در درمانگاه‌ها، مشارکت در صدور شناسنامه‌های بهداشتی، خدمات دامپزشکی و دامپروری، همکاری با اداره نیرو در تامین برق روستایی، تامین سوخت، احداث زمین ورزش، احداث غسالخانه، لوله‌کشی و آب‌رسانی و سالم‌سازی منابع آب روستایی، ترویج و مشارکت در کشاورزی، سوادآموزی به روستاییان، آموزش مهارت و پیشه‌های مختلف همچون جوشکاری، برق‌کشی، نجاری، مکانیکی، لوله‌کشی و غیره به روستاییان، تعمیر یا احداث خانه‌های فرهنگ روستایی، شرکت در برنامه‌های آموزشی و هنری و فرهنگی.
تصاویری تاکنون منتشر نشده از اردوهای عمران ملی در اصفهان
نکته مهم و قابل توجه این که، به دانشجویان شرکت کننده در اردوی عمران ملی افزون بر غذا و مکان اقامت رایگان در طول مدت تعطیلات تابستان، دستمزد کافی هم پرداخت می‌شد که برای هزینه تحصیلی یک سال هر دانشجو کافی بود.
اردوهای عمران ملی اصفهان در مناطق روستایی اردستان، حبیب آباد، خوانسار، داران، درچه، دهاقان، سد شاه‌عباس کبیر (زاینده رود) سمیرم، شاهین شهر، شاهکوه، شهرضا، فریدون‌شهر، فلاورجان، کبوتر آباد، کوهپایه، گوگد، مبارکه، میمه، نایین، نطنز، نجف آباد، و همایون‌شهر برگذار می‌شد.
این اردوها با همکاری دستگاه‌های مختلف از جمله اداره کل آموزش و پرورش استان، سازمان پیشاهنگی استان، دانش‌سرای راهنمایی تحصیلی استان، هنرستان هنرهای زیبا، اداره کل تعاون و امور روستاها، اداره کل کشاورزی، اداره کل تربیت بدنی، کاخ جوانان و نهادهای دیگر، زیر نظر استانداری برپا می‌شد.
گفتنی است که پس از به پایان رسیدن هر اردو، گزارش کاملی از تمام مراحل اردو با ذکر جزئیات دقیق توسط سرپرستان تهیه و در نشریه اردوهای عمران عملی منتشر می‌شد.
به دلیل موفقیت بالای اردوهای عمران ملی، پس از انقلاب نیز مسئولان وقت تصمیم گرفتند همان برنامه‌ها را با اندک تغییرات و نام جایگزین ادامه دهند. از این روی مقرر شد که این اردوها با نام جدید «اردوهای جهاد سازندگی» هر ساله در تعطیلات تابستان و عید نوروز با حضور دانشجویان و طلاب در مناطق دورافتاده و محروم روستایی برگذار شود.
به این منظور، برای نخستین بار بعد از انقلاب، طرح اعزام گروه‌های ۱۰ نفره دانشجویی به مناطق محروم با پیشنهاد یکی از اعضای هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران، مطرح شد. طرح تشکیل نهاد دانشجویی برای کمک‌رسانی به مناطق محروم و دورافتاده از جمله در کردستان، سیستان و بلوچستان، گنبد و ترکمن صحرا، مسجد سلیمان، خوزستان، و چهارمحال و بختیاری با استفاده از امکانات ارتش در جلسه جمعی از دانشجویان و استادان دانشگاه‌های پلی تکنیک، صنعتی آریامهر، دانشگاه تهران، دانشگاه ملی و دانشگاه علم و صنعت ایران با حضور نخست وزیر وقت مهدی بازرگان مطرح شد.
نخستین گروه‌های دانشجویان و طلاب تا تاریخ ۱۵ اسفندماه ۱۳۵۷به این مناطق اعزام شدند و به مدت سه ماه در این مناطق فعالیت کردند. البته این گروه‌ها افزون بر جنبه‌های عمرانی به امور سیاسی و مذهبی و تبلیغات انقلابی نیز مشغول بودند تا این که در ۲۷ خردادماه ۱۳۵۸، فرمان تشکیل جهاد سازندگی رسما صادر شد ولی با تبدیل نهضت جهاد سازندگی به وزارتخانه در سال 1362، در عمل آن حرکت مردمی و داوطلبانه که بر بنیان اردوهای دانشجویی عمران ملی شکل گرفته بود و استادن دانشگاه‌ها با توجه به نتایج مثبت آن، خواستار استمرار فعالیت آن پس از انقلاب شدند، در حد یک وزارتخانه با کارمندان حقوق‌بگیر از دولت تنزل پیدا کرد و رفته رفته از اهداف و آرمان‌های خود بازماند.