ایران نامه

ایران نامه، پایگاه آگاهی رسانی میراث فرهنگی و طبیعی ایران و جستار های ایران پژوهی

ایران نامه

ایران نامه، پایگاه آگاهی رسانی میراث فرهنگی و طبیعی ایران و جستار های ایران پژوهی

به مناسبت یادروز کورش بزرگ


هفتم آبان ماه، یادروز کوروش بزرگ:

فرصتی برای بازنگری  

و بازاندیشی برای سرافرازی هرچه بیشتر ایران

دکتر داود هرمیداس باوند ( استاد حقوق و روابط بین الملل و سخنگوی جبهه ملی ایران)

در زمانی که نظام برده داری و طبقه بردگان جایگاه و نقش تعیین شده در دولت شهرها و امپراتوری های وقت داشتند و در تعارضات نظامی-سیاسی غالبا" سرنوشت جوامع مغلوب به نابودی  و یا اسارت جمعی رقم زده می شد و فاتحان اعمال این خشونت ها و برخوردهای غیرانسانی را به عنوان جزیی از مدیریت و اداره صحیح نظام امپراتوری یا دولت شهرها تلقی می نمودند و فراتر از آن با فخر تمام چنین اعمالی را برای آگاهی آیندگان در کتیبه های خود منقوش می ساختند، چنانکه در این رابطه "سناخریب" پادشاه آشور ( 705-682 قبل از میلاد) درباره حمله خود به کشور عیلام چنین می گوید: " من سی و چهار دژ و شهر عیلام را تسخیر نمودم ، اهالی آنها را اسیر کردم و شهرها را آتش زدم و به خاکستر تبدیل نمودم و دود آتش مانند دود یک قربانی بزرگ پهنای آسمان را فرا گرفت". در همین راستا "آشوربانیپال" دیگر پادشاه آشور (625 قبل از میلاد) پس از تسخیر کشور عیلام تنها به کشتار و غارت ساکنان عیلام بسنده نکرده، بلکه با شکافتن مقابر پادشاهان و قهرمانان عیلامی، استخوان های آنان را نیز به نینوا پایتخت آشور فرستاد و در کتیبه خود می گوید: "سرزمین شوشان و شهر ماداکنو و شهرهای دیگر را با خاک یکسان کردم  و در مدت یکماه و یک روز کشور عیلام را به تمامی عرض آن جاروب نمودم. من این کشور را از حشم و گوسپند و نیز از نغمه های موسیقی بی نصیب ساختم و به ددان، ماران و جانوران صحرا و آهوان اجازه دادم آن را فرا گیرند".

 

 در چنین فضایی از خشونت، تخریب، اسارت و بی رحمی، آزادمردی بپا می خیزد و نظم و نسق نوین مبتنی بر ارزش های انسانی بر سراسر امپراتوری جهانی تازه تاسیس خود مستقر می سازد. نظامی بر اساس همزیستی فرهنگی، تساهل و سازگاری نژادی و زبانی و آزادی مذهبی از یک سو و نفی و منع بردگی و برده داری و آزادی اسرا و بازگرداندن آنها به موطن اصلی شان از سوی دیگر به عنوان اصول اساسی برای آگاهی آیندگان و کاربرد آنها برای مدیریت انسانی جوامع آتی بشری در منشور کورش درج گردیده است. ارزش های شاخص در منشور کوروش در دوران کم و بیش هزار ساله امپراتوری های اشکانی و ساسانی پیگیری گردید. یعنی با این که جامعه وقت ایران مبتنی بر نظام طبقاتی بود ولی به هیچ وجه طبقه ای بعه نام طبقه بردگان آنچنانی که در ساختار اجتماعی دولت - شهرهای یونان باستان و امپراتوری روم و غیره وجود داشته از سوی مورخین یونان و روم و حتی اسلامی گزارش نشده بود.

 بی شک منشور کوروش ارثیه جاودانی است برای بشریت و منشاء الهام بخش ویژه برای خط مشی اجتماعی و سیاسی جاری و آینده مردم ایران. زیرا همانطوری که جوامع اروپایی در پرتو رنسانس به ساختار نظام  مردم سالار دولت- شهرهای یونان به ویژه آتن و فراتر از آن به آزاد اندیشی فلاسفه و متفکران یونانی آگاهی پیدا کردند و بر آن شدند با الهام و بهره گیری از ارزش های سیاسی و فلسفی یونان باستان برای برون رفت از انسجام  و بستگی فکری قرون وسطایی به تدریج آینده خود را رقم زنند و با وجود آن که یونان برای دو هزار سال موجودیت سیاسی مستقل نداشت و بخشی از امپراتوری های روم، بیزانس و عثمانی بود، معذالک اروپاییان خود را وارث تمدن یونان و روم دانسته و می دانند.

بی تردید از آنجایی که در دوران گذشته، آزادی های فردی از آنچه که امروزه از معنای آن مستفاد می شود، مطرح نبوده است، لذا آزادی های مندرج در منشور کوروش ناظر به آزادی های واحدهای اجتماعی ارگانیک چون جوامع، اقوام، ملل و طوایف بوده، و لذا ترجمان امروزی آن را به چیزی جز ارزش های جهان شمول وقت یعنی حقوق بشر و آزادی های اساسی ، دموکراسی و حکومت قانون نمی توان تعبیر نمود.

اینک در هفتم آبان که یادروز کوروش بزرگ است، شایسته است که در مقام بازنگری و بازتعریف از آنچه که بوده ،هست و باید بشود برآییم و با الهام از ارزش های مندرج در منشور کوروش از یک سو و با در نظرگرفتن تعهدات  مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر که نماینده ایران در تدوین آن مشارکت داشته، و میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که به موجب قانون مدنی در زمره قوانی داخلی کشور شناخته شده است و رعایت آن از سوی قوای سه گانه لازم می باشد، برآن شویم در این روز تاریخی آزادی تمامی زندانیان سیاسی و عقیدتی صورت گیرد.

با توجه به این که این اقدام اثرات مثبت و تسهیل کننده در حل و فصل مسائل دیگر مورد بحث خواهد داشت، فراتر از آن به خواست و درخواست اکثریت مردم در انتخابات اخیر در رابطه با برون رفت از تنگناها و بن بست های موجود به ویژه در عرصه اقتصادی باید پاسخگو باشند، به علاوه باید نیک دانسته شود در دنیایی که در پرتو انقلاب علمی و تکنولوژی و انقلاب ارتباطات و اطلاعات موجود در حال تغییرات و دگرگونی های سریع است، چگونه ممکن است در مدت سی و چهار سال با وجود رخدادهایی چون پایان جنگ سرد، فروپاشی شوروی، وحدت آلمان، ارتقاء جامعه اقتصادی اروپا به اتحادیه اروپا و رویداد 11 سپتامبر و پیآمدهای آن، یک روش و رویه همچنان حاکم بر روابط دو کشور باشد.

ضمن آنکه چه بسا در برخی از مقاطع تاریخ بین دو جامعه متعارض ممکن است در قبال یک رویداد پیش آمده نوعی همسویی منافع به وجود آید. چنان که در فرآیند 11 سپتامبر در رابطه با تغییر وضع موجود در افغانستان و عراق از یک سو و مهار گسترش سلفی گری از سوی دیگر بین منافع ایران و آمریکا  نوعی همسویی پدیدار گردید و ایران تا حدودی از فرصت های پیش آمده استفاده بهینه نمود. به گفته خانم آلبرایت، وزیر امور خارجه سابق آمریکا: " اگر آمریکا از لحاظ نظامی به پیروزی های سریع دست یافت ولی از جهت سیاسی، موفقیت سیاسی بیش از همه کشورهای منطقه از آن ایران بود". از سوی دیگر ایران و آمریکا بیش از سی سال است که در چارچوب اجرای مندرجات بیانیه الجزایر ازطریق راه حل مسالمت آمیز داوری و همچنین مذاکرات خارج از دادگاه به رتق و فتق دعاوی مالی و اقتصادی فی ما بین مشغول هستند، روندی که تا امروز ادامه دارد.

چگونه است که مذاکره و سازش در خارج از دادگاه آنچنانی که در مورد سقوط هواپیمای کشوری صورت گرفت در عرصه حقوقی جایز، لازم و پسندیده است، اما در زمینه سیاسی بر مبنای ارزشی تردیدآمیز و با بی اعتمادی تلقی می شود. به خصوص در شرایطی که مقتضیات و ضرورت های روز و مصالح و منافع ممکلت نوعی تعدیل و تغییر در رویه موجود را امری لازم دانسته است، آیا اتصاف به تردیدهای بازدارنده ، حلال معضلات رویاروی و فرآیندهای نگران کننده آنها خواهد بود؟

از جهت دیگر باید توجه شود که استراتژی تهاجم در سیاست خارجی و مقاومت و تهدیدزدایی همراه با سیاست نگرش به شرق ناظر به جلب همراهی و همکاری روسیه، چین و تا حدودی هند نیز آنچان که انتظار می رفت به نتایج مورد نظر منتهی نگردیده است. کشورهای مزبور نه تنها از لحاظ اقتصادی از رابطه نزدیک با ایران بهره مند شده اند بلکه در مقام استفاده ابزاری به منظور کسب امتیازاتی از غرب به ویژه آمریکا در تصمیمات نهایی متحده در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل متحد، همکاری با غرب در صدور قطعنامه های مربوطه داشته اند. فراتر از آن ایران نه تنها در رابطه با اقدامات غیرقانونی روسیه در رابطه با رژیم حقوقی دریای مازندران مانند نادیده انگاشتن تصمیمات جمعی، اقدام به انعقاد قراردادهای دوجانبه با قزاقستان و جمهوری آذربایجان ناظر به تقسیم بستر دریای مازندران، سهمیه بندی سیستم بهره برداری شیلات و غیره، نه تنها به نوعی سکوت بسنده  نموده، بلکه از لحاظ سیاسی نیز ایران تایید ضمنی از مواضع روسیه در قبال مساله چچن، آبخازیا، اوستیای جنوبی و کوزوو داشته است. از طرف دیگر با آنکه روسیه و چین اعلام داشته اند در قبال تحریم های شورای امنیت خود را متعهد می دانند ولی نسبت به تحریم های یک جانبه مضاعف آمریکا و اتحادیه اروپا خود را پایبند نمی دانند.

 ولی در عمل چین و روسیه و هند نه تنها تحریم های یک جانبه مضاعف را رعایت و ملحوظ داشته اند، بلکه قویا" از آن منتفع شده اند. چنان که بنا به گفته وزیر نفت هند، این کشور با افزایش واردات نفت خود از ایران و پرداخت هزینه واردت به روپیه در حدود 8.5 میلیارد دلار در هزینه ارزی سالانه اش صرفه جویی نموده است و بر آن است با افزایش واردات خود از ایران صرفه جویی ارزی خود را به 20 میلیارد دلار برساند. ضمن آنکه در این رابطه نیز ارزش روپیه در مقابل دلار آمریکا بالا خواهد رفت. در همین راستا شرکت های چینی طی سال های اخیر به بهانه مشارکت در طرح های صنعت نفت ایران وارد شده اند اما عملا" هیچ اقدامی برای تحقق طرح های ذکر شده صورت نگرفته است و این در حالی است که شرکت های چینی سالانه صدها میلیارد دلار در طرح های خارج از این کشور سرمایه گذاری می کنند اما در حوزه صنعت نفت ایران هیچ سرمایه گذاری در سال های اخیر صورت نگرفته است. ضمن آنکه چین در ازای خرید نفت ایران بجای پرداخت دلار، کالا به ایران صادر می نماید و از این لحاظ شدیدا" بهره مند می شود.

فراتر از همه اینکه دولت روحانی در پرتو سیاست خارجی ناظر به تنش زدایی و گفتگو سازنده با غرب از جمله تبادل نامه بین رؤسای جمهوری ایران و آمریکا و باضافه گفتگوی تلفنی بین دو رئیس جمهور همراه با مذاکرات انجام شده به وسیله روحانی و ظریف با وزرای خارجه شش دولت در سازمان ملل، همه و همه به عنوان جهش در فرآیند  ورود دیپلماسی دوجانبه بین دو کشور ایران و آمریکا تلقی گردیده است و بسیاری از محافل سیاسی این اقدامات مقدماتی را گام هایی در جهت بهبودی روابط دو کشور دانسته اند که در عین حال بازتاب خارجی در وسایل ارتباط جمعی داشته است. شگفت آنکه این پیش بینی ها با نا خشنودی و خشم اسرائیل ، عربستان سعودی و همرهان آن و تا حدودی ترکیه و بالاخره جناح های افراطی در خود آمریکا روبرو گردیده است.

 دریغا که در چنین شرایطی در ایران نیز برخی بدون توجه به خواست و درخواست اکثریت مردم ایران و نادیده انگاشتن فرآیند نگران کننده احتمال شکست مذاکرات در پیش، صرفا" بر اساس منافع جناحی برخورد مشابهی را در قبال اقدامات مقدماتی دولت جدید در پیش گرفته اند. بی تردید دولت روحانی بایستی با عزم و اراده راسخ و با اتکاء به خواست و حمایت مردم راهی را که در خیر و صلاح مملکت تشخیص داده شده است در پیش گیرد.

باشد که خردمندی، واقع نگری و خیراندیشی، راهنما و رهنمون این ملک و مملکت و ایران سرافراز باشد.

 

 

 

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد