سالروز قیام سی تیر گرامی باد

سی ام تیر

روز جانفشانی ملت بزرگ ایران برای استقرار حاکمیت ملی

روز هفتم خردادماه 1331، دکترمصدق، نخست وزیر دولت ملی، برای دفاع از منافع و حقوق ملت ستمدیده ایران در مقابل شکایت دولت استعماری انگلیس عازم دادگاه بین المللی لاهه گردید. او در این دادگاه با دفاعیات شورانگیز و مستند خود پیروزی ایران را محقق ساخت و در روز دوم تیرماه 1331 در میان استقبال کم نظیر مردم ایران به میهن بازگشت.

در آن ایام دوران مجلس شانزدهم به پایان رسیده و مجلس هفدهم شورای ملی در شرف تشکیل بود. به همین جهت دکتر مصدق بنابر رعایت سنت پارلمانی از سمت نخست وزیری استعفاء داد تا مجلس جدید در گزینش نخست وزیر آزادانه عمل نماید.

 مجلس هفدهم که از همان آغاز کار دست خود را روکرده و نشان می داد که اکثریتی وابسته به دربار و مخالف با رهبر نهضت ملی دارد، در شرایط مهیج کشور و احساسات پرشور ملت ایران نسبت به مصدق، ناچار به اظهار تمایل به او و قبول تداوم نخست وزیری ایشان گردید و مجلس سنا نیز پس از اما و اگرها به همین سیاق عمل کرد.

ولی دکتر مصدق که با هوشیاری تمام تهدیدات و خطراتی را که در کمین نهضت ملی نشسته بود احساس می‌کرد، هنگام گزینش و معرفی کابینه جدید خود به شاه اعلام کرد که نمی‌تواند انتخاب پست وزارت جنگ را در اختیار مقام سلطنت قرار دهد و به موجب قانون اساسی و به دلیل مسئولیتی که نسبت به کار دولت و مجموعه کابینه دارد، باید انتخاب وزیر جنگ در دست او باشد.

شاه نپذیرفت و مصدق در تاریخ 25 تیرماه 1331 طی نامه ای کوتاه، استعفاء خود و امتناعش از قبول مسئولیت را به اطلاع او رسانید. در روز 26 تیرماه چهل نفر از نمایندگان مجلس به ریاست امام جمعه با پیغام شاه و بدون حضور نمایندگان طرفدار نهضت ملی تشکیل جلسه داده و به نخست وزیری احمدقوام (قوام السلطنه) رای تمایل دادند.

  از طرف دیگر 31  تن از نمایندگان فراکسیون نهضت ملی طی اعلامیه ای از ملت ایران خواستند که به منظور پشتیبانی از دکتر مصدق و دفاع از دست آوردهای نهضت ملی، روز سی ام تیرماه در سراسر کشور دست به اعتصاب عمومی بزنند. روز 27 تیرماه قوام الساطنه با صدور اعلامیه ای شدیدالحن مردم را به عکس العمل تند خود و تشکیل محاکم انقلابی تهدید نمود و نوشت که «وای به حال کسانی که در اقدامات مصلحانه من اخلال نمایند و در راهی که در پیش دارم مانع بتراشند.»

 سرانجام روز دوشنبه سی ام تیرماه فرا رسید. از ساعات اولیه صبح مردم تهران در چهارراه ها و سرکوچه ها تجمع را آغاز کردند. مغازه ها و بازار بسته بود. وسایل نقلیه و حتی تاکسی ها و اتوبوس ها درحال اعتصاب بودند. از ساعت 7 صبح اولین تظاهرات با شعار «مصدق پیروز است» و «یا مرگ یا مصدق » از سبزه میدان و جلوی بازار شروع شد.

شعارهای مردم با رگبار مسلسل ها درهم آمیخت و اولین شهید در سبزه میدان به خاک افتاد. مردم پیکر خونین او را بر روی تخته گذاشته و به طرف خیابان ناصرخسرو و میدان توپخانه به راه افتادند. صحنه پیکرخون آلود آن شهید بر روی دوش مردم صدچندان به هیجان و خشم هزاران تظاهر کننده  افزود. امواج خروشان مردم از هر سو و از میادین مختلف شهر به طرف میدان بهارستان و مقابل مجلس سرازیر بود و بیشترین در گیری‌ها در خیابان‌های منتهی به میدان بهارستان صورت پذیرفت. تا ساعات بعد از ظهر ده‌ها تن از مردم درخون خود در  غلتیدند. در خیابان اکباتان جوان دانش آموزی که به خاک افتاده بود قبل از مرگ با انگشت زدن درخــون خود نوشت: «یا مرگ یامصدق» .

صدای تیراندازی و غرش تانک ها و فریادهای مردم در تمام خیابان های مرکزی شهر طنین انداز بود. سرانجام ساعت 5/5 بعدازظهر از دربار به مجلس تلفن شد که قوام السلطنه استعفاء داده است و از نمایندگان جبهه ملی در مجلس درخواست شد که در آرام کردن مردم و اطلاع دادن خبر سقوط حکومت قوام السلطنه به تظاهرکنندگان کوشش نمایند.

نیروهای نظامی و انتظامی از سطح شهر عقب نشینی کردند و امنیت شهر در دست مردم و زیر نظارت نمایندگان جبهه ملی قرارگرفت. در غروب سی ام تیر، هزاران نفر از مردم پیروزمند قیام در مقابل خانه دکتر مصدق گردآمدند و او در بالکن منزل خود با چشم گریان طی سخنانی خطاب به مردم گفت «ای مردم، من به جرات می‌گویم که استقلال ایران از دست رفته بود ولی شما با رشادت خود آن را نگهداشتید. ای کاش مرده بودم و ملت ایران را این‌طور عزادار نمی دیدم.»

 در روز سی ام تیر علاوه بر تهران، در تمام شهرهای بزرگ و کوچک کشور ملت ایران یک پارچه در این قیام تاریخی و طرفداری از دولت مصدق وحاکمیت ملی فعالانه شرکت نمود . اما دریغ و افسوس که امروز پس از 35 سال که از پیروزی انقلابی که به منظور تحصیل آزادی و استقلال به منصه ظهور رسید، سپری گردیده، حاکمیت بر قدرت نشسته جمهوری اسلامی که خود وامدار مجاهدت ها و جانفشانی های ملت ایران در سال های پیش از انقلاب می‌باشد،حقوق و آزادی های ملت ایران را نادیده انگاشته و حتی از تجلیل از شهدای قهرمان سی ام تیر ممانعت به عمل می آورد.

جبهه ملی ایران یاد و خاطره شکوهمند قیام ملی سی ام تیر را گرامی می‌دارد و به شهیدان قهرمان آن روز تاریخی درود می‌فرستد.

تـهران – جـبـهه مـلــی ایـــران

سی ام تیر ماه 1392