ایران نامه

ایران نامه، پایگاه آگاهی رسانی میراث فرهنگی و طبیعی ایران و جستار های ایران پژوهی

ایران نامه

ایران نامه، پایگاه آگاهی رسانی میراث فرهنگی و طبیعی ایران و جستار های ایران پژوهی

ایل بختیاری در سروده استاد ادیب برومند


 

قوم بختیاری

سروده شاعر ملی استاد ادیب برومند

 

درود باد زِ من ایلِ بختیاری را / خجسته مردمِ ایران‌ پرستِ کاری را
درود باد به قومی که در حوادثِ دهر /  به دستِ هم‌وطنان داد، دستِ یاری را
به روزِ معرکه بنشست بر سمندِ مراد / نمود تازه، کهن رسمِ شهسواری را
به روزِ حادثه برخاست همچو شیرِ ژیان / فزود سُلطه‌ ی سلطانِ بیشه زاری را
زِ بهرِ پاسِ وطن روزِ گیر و دارِ نبرد /  نَبُرد ره به گریز و شکست، خواری را
دلاورانه به‌ پاخاست روزِ حادثه‌خیز / گرفت قلّه‌ ی تسخیرِکوهساری را
به یک دو حمله برون راند از سوادِ وطن / به نورِ همت و ایمان گروهِ تاری را
به نامِ مادرِ میهن نمود سینه سپر / به دوش بُرد گران‌ بارِ جانسپاری را
در اوجِ غیرت و همّت زِ سربلندی و ناز / به‌ سنگ زد سرِ تسلیم و شرمساری را
زِ خونِ غیرتِ ملّی که در رگش جاری ست / زِ چهرِ مامِ وطن کرد، رخ‌نگاری را
چه طرفه منظره‌ ها بینی از نبردِ حیات /  چو نیک درنگری کوچِ خانواری را
به کوچ‌ های زمستانی و بهاری برد / چه رنج‌ ها که نفرسود بُردباری را
دوان دوان پیِ احشام و بانگِ زنگله‌ ها /  بود مصاحبِ وی گَردشِ صحاری را
گهی رَوَد به فراز و گهی فتد به نشیب / به پای، رُفته گذرگاهِ خار زاری را
به کوچگاه روانست و نی به لب گهگاه /  کند به زمزمه‌ ای شکرِ ذاتِ باری را
بود به دوشِ زنان بار و کودک و اسباب /  نشان‌ دهنده به شو رسمِ دستیاری را
به راهِ نهضتِ مشروطه قد علم کردند /  به جبر، چیره نمودند اختیاری را
زدند تیشه به بیخِ درختِ استبداد  /  به شاهِ مستبد افزوده رنجِ خواری را
به راهِ خدمتِ آزادگی و آزادی  / گرفته دامنِ توفیق و کامگاری را
هزار گونه ملامت نثارِ شه کردند /  همان به خلوتِ بیگانگان حصاری را
سرانِ ایل نمودند در چنین ایام / زِ خویش همت و عزم و خردمداری را
«ادیب» از سرِ کلکِ حماسه‌سازِ وطن
نمود منزلتِ ایلِ بختیاری را

پژوهشی درباره موشخوشو



نگاهی به یافته های باستان‌شناسان درباره نماد جانوری مردوک در ایران

رد پای موشخوشو از بابل تا پارس!

پژوهش: شاهین سپنتا

هیات باستان‌شناسی ایران و ایتالیا، بنایی را در نزدیکی تخت‌جمشید و در تپه باستانی «تل آجری» یافتند که در آن ردپای معماری بابلی در دوره هخامنشی دیده می‌شود. کشف آجرهای لعابدار با نقش جانوران استوره ای و مقایسه  آنها با آجرهای لعابدار دروازه معبد ایشتار در بابل این احتمال را تقویت می کند که این بنا نیایشگاهی از دوره کوروش بوده است که زیر نظر معماران و هنرمندان بابلی ساخته شده است. یکی از این نقوش جانوری مربوط به «موشخوشو»، نماد جانوری خدای بایل «مردوک» است. نمادی که پس از آن، در هنر هخامنشی دیده نشد.

به باور باستان شناسان احتمالا پس از آزادسازی بابل، کوروش به کاهنان بابلی اجازه داده است در پهنه پارس یعنی در خاستگاه هخامنشیان بنایی ساخته شود و این بنا تا دوران داریوش اول هم وجود داشته اما گویا پس از داریوش،‌ شاهان هخامنشی به دلایل سیاسی این بنا را تعطیل و به مرور  زمان تخریب کردند. این موضوع البته هنوز اثبات نشده‌است. اما اینکه این بنا در دوره داریوش هخامنشی با صبر و شکیبایی مذهبی تحمل شده و با رویکرد خشایارشا به  اهورامزدا  کارکردی دیگر  پیدا کرده است، پرسش هایی است که تحقیقات باستان‌شناسی آینده در جستجوی پاسخ آن خواهد بود.

اما  پرسش هایی که در این نوشتار به آنها می پردازیم: نخست این که «موشخوشو» چیست؟ آیا یک جانور افسانه ای است یا یک نماد جانوری واقعی برای مردوک خدای بابلیان است؟ و دیگر این که ارتباط بین «موشخوشو» و مردوک از کجا سرچشمه گرفته است؟ و چرا آن طور که باستان شناسان باور دارند، پس از کورش در دوران هخامنشی به این نماد توجه نشده است؟

  

ادامه مطلب ...

پوستر روز اصفهان


پنجمین همایش نکوداشت اصفهان برگذار خواهد شد

زمان:

پنج شنبه 14 آذرماه 1392 از ساعت 8 و نیم بامداد تا 17 

مکان:

تالار همایش های دانشگاه آزاد خوراسگان

محورهای همایش: 

پایداری زاینده رود از سرچشمه تا تالاب گاوخونی

گردشگری و میراث فرهنگی پایدار

پژوهشی به قلم دکتر دهقانی


خلیج فارس و سیاست شاه عباس یکم صفوی

دکتر محمود دهقانی

در روزگار صفویان که بیش از دو سده  بر ایران فرمانروائی کردند، آرامش و امنیت و آبادانی بیشتر مدیون روزگار شاه عباس یکم بود. اوج شکوفائی هنر معماری و اقتصاد نیز، در همین دوره از تاریخ ذکر شده است. ایران پس از  رکودی طولانی دوباره در پی کسب سربلندی افتخار آمیز گذشته خود  برآمد و شاه عباس یکم گام های بزرگی برداشت. هر چند به دلیل بد گمانی از اطرافیان بویژه قزلباشان و نزدیکان به فرزندان خود هم رحم نکرد ، اما به گواه تاریخ در ساختن کشور و برقراری امنیت سرآمد شاهان صفوی بود. این مرد قد کوتاه شرقی که چهره ای گندمگون داشت سیاستمدار زیرکی بود  چرا که در بحرانی ترین روزگار سیاسی کشور که از یک سو با ازبک ها و از سوئی با امپراتوری عثمانی دست و پنجه نرم می کرد توانست از جو  سیاسی حاکم بر جهان آن روز بهره کافی بگیرد و دست به ساختن ارتشی نیرومند بزند. شاه عباس به خوبی دریافته بود که تا امنیتی پا بر جا و استوار در مرزهای کشور برقرار نکند پیشرفت و آبادانی در درون کشور امکان پذیر نخواهد شد. او در سرتا سر کشور با ساختن کاروانسرا راه ارتباطی میان شهرهای پر جمعیت را هرچه بیشتر گسترش داد. با ساختن پل ها و آب انبارها و دیگر نیازمندی ها سعی در بهتر کردن اوضاع زندگی مردم نمود. او به خوبی از درآمد های سرشار  ادارات اوقاف و نذر و نذورات امامزاده ها و مکان های مذهبی در راه آبادانی کشور استفاده کرد و تنها به مسجد و بقعه اکتفا نکرد بلکه  مدارس و حمام و آب انبار و بهداشت و پل و بوستان های بیشماری نیز ساخت.

  

ادامه مطلب ...

بیانیه به مناسبت هفتم آبان ماه


بیانیه دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران

خواهان ثبت روز هفتم آبان‌ماه به نام «روز ایران» 

 در تقویم رسمی کشور هستیم

هفتم آبان‌ماه سال 539 پ.م. ــ برابر با سومین روز از ماه آراهسمنو از هفدهمین سال سلطنت نبونید ــ و هفده روز بعد از ورودِ بدون جنگ سپاهیان کوروش به رهبری اوگبارو، کوروش بزرگ طی مراسمی سنجیده و از پیش طراحی‌شده به بابل وارد شد و مورد استقبال مردم قرار گرفت؛ روزی که نقطه‌ی عطفی در تاریخ ایران و جهان است.

در بُعد ملی، کوروش بزرگ با فتح بابل توانست برای نخستین بار تمام قوم‌ها و تمدن‌های ساکن ایران‌زمین را در یک کشور یگانه گرد آورد. روزِ ورود کوروش به بابل همان مقطعی از تاریخ بود که کشور ایران، به معنای کنونی­اش، آفریده شد. هر چند تا پیش از آن، یک قلمرو جغرافیایی و فرهنگی مشخص و متمایز ــ که آن را به نام ایران‌زمین می‌خوانیم ــ وجود داشت که از فلات ایران و حاشیه­ی سرزمین‌های اطرافش تشکیل می‌شد. بابل از آن پس جزوی از تمدن ایرانی بود، به طوری که در متن‌های دوره‌ی اسلامی از آن با نام «دل ایرانشهر» یاد شده و حتا تا پیش از تلاش تعمدی و برنامه‌ریزی‌ شده‌ی حزب بعث برای زدودن زبان‌های فارسی و کردی از آن سامان تا چند دهه قبل، که با کشتار و اخراج ایرانی‌تباران از آن سرزمین همراه بود، این پیوستگی آشکارا دیده می‌شده است.

 

ادامه مطلب ...

روز جهانی کورش در شیراز


نکوداشت روز جهانی کورش در شیراز

انجمن مهرگان شیراز، روز جهانی کورش را برگزار کرد. این برنامه که به مناسبت هفتم آبان ماه روز کورش در خانه هنرمندان شیراز برپا شده بود، با استقبال باشندگان روبرو شد.

به گزارش خبرنگار امرداد- سیاوش آریا، انجمن مهرگان برای هفتمین سال پی در پی، روز جهانی کورش را پاس‌داشت. این انجمن در سال‌های گذشته برای نخستین بار در ایران روز کورش را در پاسارگاد در کنار آرامگاه این شهریار هخامنشی برگزار کرده بود و پس از آن در پارسه، نقش رستم و خانه هنرمندان این روز بزرگ را پاس داشته است.

سرود ای ایران و نماهنگی از چکامه کورش سروده استاد هما ارژنگی، آغازگر برنامه بود.  در این همایش دبیر انجمن مهرگان شیراز درباره کورش و جایگاه فرمان تاریخی او که به نخستین منشور حقوق بشر نامور است به سخنرانی پرداخت. وی گفت: «پژوهش‌گران باختری بیش از همه جهانیان به شخصیت، رفتار و منش کورش پرداخته‌اند و آثار بسیاری را از خود به جای گذاشته و این نشان از ارجمندی این شاهنشاه ایرانی نزد آنان است. دوست و دشمن، او را ستایش کرده و در برابر او سر کرنش فرود آورده و به نیکی از او یاد کرده و هنوز هم چنین می‌کنند.»

دبیر انجمن مهرگان ادامه داد : «آغاز شاهنشاهی کورش و ورود او به بابل را نباید به عنوان یک رخداد معمولی یاد کرد بلکه باید در جایگاه یک دگرگونی ویژه و نقطه عطفی در تاریخ جهانیان بر شمرد و ارزیابی کرد که دورانی نوین را نه درتاریخ ایران و میان رودان که در تاریخ همه بشریت به وجود آورد.»
دبیر انجمن مهرگان، به این شبه که آیا کورش همان ذوالقرنینی است که در نسک‌های دینی آمده است و برخی از نویسندگان و پژوهش‌گران ازآن یاد می‌کنند، پرداخت و گفت : «ذوالقرنین هیچ پیوندی با کورش بزرگ ندارد و این دیدگاه عامیانه از دید باستان شناسی، هنر و حتا تاریخ قابل دفاع نیست. نخستین بار ابوالکلام آزاد نویسنده و سفیر فرهنگی هند، این نظریه را بیان کرد. جالب است بدانیم روان‌شاد استاد علی سامی از آزاد دعوت کرد که به شیراز آمده و از نزدیک پاسارگاد را ببیند اما وی بیمار شده و هیچ‌گاه نتوانست از نزدیک تندیس نامور به کورش در پاسارگاد را ببیند و بر پایه باورها و پندارهای خود ذوالقرنین را به کورش نسبت داد و کتابی را هم در این مورد چاپ کرد که دکتر باستانی پاریزی آن را برگردان کرد. اما این کتاب پر از اشتباه و ایراد تاریخی است و جنبه علمی ندارد و شوربختانه دیگران بدون پژوهش و تحقیق به پیروی از آن نسک‌های زیادی را روانه بازار کردند که بیشتر به افسانه می‌ماند تا تاریخ.»

این گردهمایی با اجرای  سخنرانی درباره شخصیت کورش و برنامه های ادبی و هنری شاد و سرشار از مهر میهن ادامه یافت و به پایان رسید.

همزمان با روز جهانی کورش بزرگ



کهسازه آرامگاه کورش در پردیس دانشگاه تهران برپا شد

کهسازه آرامگاه کورش بزرگ به مناسبت روز جهانی کورش در دانشگاه تهران برپاشد. به کوشش انجمن علمی دانشجویان دانشگاه تهران، ماکت آرامگاه کوروش در پردیس مرکزی دانشگاه تهران جای گرفت. این ماکت که به مناسبت روز گرامی داشت کورش بزرگ به این محل آورده شد، تا روز هفتم آبان در این مکان باقی خواهد ماند. هشت سال پیش، دانشجویان مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این ماکت را ساختند که تا این زمان، در همان مرکز نگهداری می‌شد و در معرض دید نبود.

پیش از این و در اقدامی مشابه نیز گروهی از دانشجویان ایرانی در پراگ، ماکت آرامگاه کورش را با اندازه های اصلی در پایتخت جمهوری چک و در محوطه دانشگاه پراگ بر پا کرده بودند.

به فرخندگی روز جهانی کورش بزرگ



ترانه سرود "کورش بزرگ"

با صدای جمشید مشایخی و دانیال دادور اجرا شد

پیام جهانی کورش بزرگ الهام بخش بسیاری از هنرمندان بوده و هست. یکی از این آثار هنری شنیدنی که با الهام از منشور حقوق بشر کورش بزرگ به تازگی منتشر شده، قطعه حماسی «کورش بزرگ» نام دارد که با صدای دو تن از هنرمندان کشورمان بر اساس ترانه سرودی از بابک صحرای اجرا شده است. بخش آغازین و پایانی این اثر دکلمه ای زیباست با صدای گرم استاد جمشید مشایخی هنرمند سینما و متن ترانه سرود را دانیال دادور اجرا کرده است. این قطعه حماسی یکی از پرهزینه ترین تک آهنگ های موسیقی مجاز کشور است، که ملودی آن اثر مشترک دانیال دادور و نیکان ابراهیمی است و تنظیم آن را نیز نیکان انجام داده است.

قطعه «کوروش بزرگ» به صورت زنده ضبط شده و نوازنده های خوبی همچون رضا تاجبخش، فیروز ویسانلو، علی جعفری پویان، میثم مروستی و کریم قربانی در آن به نوازندگی پرداخته اند. ضبط این اثر دراستودیو پاپ و میکس و مسترینگ آن توسط ناصر فرهودی و میلاد فرهودی انجام شده است. برای تولید این قطعه حدود یک سال زمان صرف شده  است. این ترانه سرود را در اینجا بشنوید و متن آن را در ادامه بخوانید: 

 

ادامه مطلب ...

آیین روز کورش در اصفهان



بزرگداشت روز جهانی کورش در اصفهان

  هفتم آبان ماه، روز جهانی کورش در اصفهان گرامی داشته شد. در گردهمایی دوستداران فرهنگ ایران در اصفهان، دکتر رضا عبدالهی به سخنرانی پرداخت.  این پژوهشگر گاهشماری‌های ایرانی در سخنان خود درباره اهمیت روز کورش گفت: «گرچه ممکن است به خاطر دشواری‌هایی که در کار تطبیق گاهشماری‌ها وجود دارد و با توجه به این که گاهشماری هخامنشی خورشیدی – مهی بوده است، نتوانیم با قطعیت، تاریخ معینی را برای برخی رویدادهای 2500 سال پیش مشخص کنیم اما نباید از اهمیت توجه به  تعیین یک روز نمادین به نام کورش بزرگ در تقویم خود غافل شویم.»

نویسنده کتاب «تاریخِ تاریخ در ایران، گاهشماری‌های ایرانی» در ادامه افزود:  «من معتقدم باید یک روز –حتی اگر نمادین هم باشد- به نام کورش در تقویم ما ثبت شود و الان چند سال است که مردم روی 7 آبان به اتفاق نظر رسیده اند که قابل احترام است.»

استاد تاریخ دانشگاه اصفهان در ادامه با اشاره به ویژگی های برجسته کشورداری کورش بزرگ و شیوه مردمداری او، با اشاره به اسناد دست اول آن دوران برخی از زوایای شخصیت کورش بزرگ را تشریح نمود.

بخش دیگری از سخنان دکتر عبدالهی، درباره بررسی‌های او روی لوح های گلین یافت شده در تخت جمشید که هم اکنون در دانشگاه شیکاگو نگهداری می شوند، بود. وی با استناد به این لوح ها، به بررسی ساختار اداری دوره هخامنشی پرداخت.

این گردهمایی که با سروده "کورش بزرگ" اثر استاد هما ارژنگی آغاز شده بود با اجرای سرود "ای ایران" توسط گروه موسیقی سنتی "آوا"  و همخوانی و قیام باشندگان پایان یافت. عکس ها در ادامه ... 

  ادامه مطلب ...