گزارش همایش هفته اصفهان

چهارمین همایش هفته اصفهان برگذار شد

ایران‌نامه: چهارمین همایش هفتۀ اصفهان با موضوع "شهر خلاق و باغ‌شهر اصفهان" با حضور جمع پرشور دوستداران اصفهان برگذار شد. این همایش یک روزه، دوم آذرماه 1391 در تالار امیرکبیر دانشگاه آزاد خوراسگان از ساعت 9 بامداد تا 18 پسین برپا شد.

در ابتدای همایش دکتر عبدالله جبل‌عاملی از طرف دکتر احمدعلی فروغی رئیس دانشگاه خوراسگان به حاضران خوش‌آمد گفت. وی در سخنانش ابراز امیدواری کرد که برگزاری چنین نشست‌های بتواند به بیان بهتر ارزش‌های شهر تاریخی اصفهان کمک کند تا بهتر بتوانیم برای حفظ این ارزش‌ها گام برداریم. وی همچنین ابراز تاسف کرد که شهر تاریخی اصفهان هنوز از داشتن یک نشریه اصفهان‌شناسی وزین محروم است.

در ادامه، دکتر سیروس شفقی رئیس هیات مدیره انجمن دوستداران اصفهان، ضمن سپاس‌گزاری از حاضران در همایش و همکاری دانشگاه خوراسگان که همواره از حرکت‌‌های علمی حمایت کرده است، تاکید کرد: شهر خوب، شهری است که فرهنگ‌ساز باشد و اصفهان چنین شهری است و حضور انجمن‌های ادبی، فرهنگی، هنری، علمی، اجتماعی و ... فراوان در سطح شهر یکی از نشانه‌های زنده و پویا بودن فرهنگ در این شهر است. انجمن دوستداران اصفهان هم یکی از این تشکل‌های مردمی است که همه ساله یکم آذرماه «روز اصفهان» را گرامی داشته و خوشبختانه برای چهارمین سال پی در پی، همایش هفته اصفهان را برگذار کرده است تا گامی برای شناخت و پاسداشت اصفهان برداشته باشد.

دکتر عبدالله جبل عاملی

 بخش نخست: تجربه لاهور- تجربه استانبول

نخستین سخنران این همایش، خانم دکتر ترانه یلدا بود که در سخنان خود با عنوان «شهر خلاق، تجربه لاهور» همراه با نمایش تصاویری از لاهور، به بررسی وضعیت این شهر و تجربه‌ های سودمند مردم لاهور که می‌تواند در مدیریت شهری اصفهان نیز کاربرد داشته باشد پرداخت و گفت: تبادل فرهنگی بیشتر بین اصفهان و لاهور و استفاده از تجربه‌های خلاق آنها در مسائل شهری و تلفیق آن با مدیریت شهری اصفهان می‌تواند ما را در رفع بهتر مسائل شهری و پیشبرد شهر کمک کند.

وی با نمایش عکس‌هایی از لاهور به مقایسۀ وضعیت فرهنگی آن شهر با اصفهان پرداخت. فعالیت انجمن‌های مردمی و دانشگاهی، علاقه‌مندی به سنت‌ها و پرداختن به پدیده‌های مدرن از موضع خود از ویژگی‌هایی بود که در این عکس‌ها خود را نشان می‌داد. در عین حال برخورد دانشجویان با شهر از خلال عکس‌هایی از نمایشگاه‌های کارهای هنری و عکاسی‌های مستند آنها از شهرشان، زاویه نگاه آموزشی در معماری پاکستان را برای حضار طرح می‌کرد.

نمایش بناهای مدرن با الهام از معماری سنتی لاهور نیز نمای دیگری از شهرسازی و معماری این شهر را نمایاند و زندگی جاری در میان این بناها و فضای شهری و خلاقیت مردم برای هرچه پویاتر کردن آن‌ها با توجه به نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی ناخودآگاه مقایسه‌ای را با اصفهان ایجاد ‌کرد. بنابراین دکتر یلدا در انتها شهروندان اصفهانی علاقه‌مندی را که در همایش شرکت کرده بودند به ایجاد تغییرات کوچک با مشارکت هرچه بیشتر در فرآیندهای بهبود زندگی شهری دعوت کرد و گفت: باید از خود و تغییرات کوچک شروع کرد و در تعلیق رسیدن به تغییرات بزرگ باقی نماند.

خانم دکتر شادی عزیزی دومین سخنران همایش بود که در سخنان خود با عنوان «شهر خلاق، تجربه استانبول» ضمن تشریح ویژگی‌های شهر خلاق و ارائه نمونه‌های مختلفی از کشورهای گوناگون، تجربه استانبول در ایجاد محیطی خلاق را بازگو نمود و گفت: اصفهان در حرکت رو به جلو باید به شهری خلاق تبدیل شود و فرهنگ را بیشتر مورد توجه قرار دهد و با همکاری گروه‌های اجتماعی و فرهنگی، روایت جدیدی از فرهنگ ارائه کند.

در این سخنان، تغییر نگاه تئوریک نسبت به شهر مدرن امروز به عنوان شهر پساصنعتی تشریح شد و ویژگی‌های شهر خلاق مورد بحث قرار گرفت. به گفته دکتر عزیزی اگر شهر صنعتی مبتنی بر نیروی کار، شبکه راه‌ها و مواد اولیه و تکنولوژی صنعتی بود؛ اکنون شهر پساصنعتی متمرکز بر سرمایه انسانی و جذب نیروی خلاق، ارتقا کیفیت زندگی و تولید اطلاعات، خدمات و محصولات غیرمادی است. مکانیزم‌های این کار غیرمادی درهم‌آمیزی فضاهای کار و زندگی، اولویت پیدا کردن تعامل به جای سرمایه و از بین رفتن ساعات کار روزانه و تغییر روابط کارفرمایی و کارگری است.

 از این منظر شهرخلاق به عنوان مرکز تجمع گروه‎های خلاق، نیازمند هویتی متکثر است و روایتی که این شهر از نحوه توسعه خود بدست می‌دهد اهمیت پیدا می‌کند. روایت جدید در شهری در حال تغییر از خلال توسعه فرهنگی شکل‌ می‌گیرد و با مداراگری و جذب گروه‌های اجتماعی متنوع، توجه به استعدادها و ایجاد زیرساختی از تکنولوژی‌های ارتباطی جدید در مسیر یک شهر خلاق شدن گام برمی‌دارد. 

نمونۀ شهری که به چنین تلاشی دست زده، استانبول است که کوشیده در سال 2010 به پایتخت فرهنگی اروپا تبدیل شود. این تلاش از سال 1999 و توسط یکی از سازمان های مردم نهاد شهر آغاز شده و با تشکیل ساختاری برای تجدید حیات شهر از طریق اتکا به اقتصاد فرهنگی و مدیریت مستمر رویدادهای فرهنگی، هنری و انسانی به نتیجه رسیده است. به طوریکه استامبول در این سال‌ها برای هر روز از سال مناسبتی فرهنگی را در نظر گرفته بوده است. دکتر عزیزی در نهایت پتانسیل‌های فرهنگی شهر اصفهان را دارای بستری مناسب برای توسعه این شهر از زاویۀ فرهنگی و با مشارکت و فعالیت گروه‌های مردمی دانست.

دکتر ترانه یلدا

دکتر شادی عزیزی

یاد یاران درگذشته انجمن:

در بخش دیگری از همایش که به «یاد یاران» انجمن اختصاص داشت، استاد اصغر شاهزیدی و استاد تقی سعیدی به بیان خاطراتی از زنده‌یاد استاد حسن کسایی و حُسن خلق او پرداخته و ویژگی‌های هنری ایشان را بازگو کردند و سخنان خود را با اجرای مشترک تصنیف «به اصفهان رو ...» به پایان رساندند.

استادان شاهزیدی و سعیدی

یاد یاران انجمن دوستداران اصفهان، با سخنان دکتر شاهین سپنتا ادامه یافت. وی در سخنانش ضمن گرامی داشت یاد بزرگانی همچون دکتر لطف الله هنرفر، استاد محمد مهریار، زنده یاد رضا ارحام صدر و استاد حسن کسایی، فرازهایی از زندگی و اندیشه های زنده‌ یاد دکتر پرویز دبیری را بازگو کرد و گفت: دکتر دبیری به صلح جهانی می‌اندیشید و با روحیه جنگ طلبی و ستیزه‌جویی به شدت مخالف بود. وی آزاداندیشی و نوع دوستی و شرافت انسانی و راستی را می‌ستود و معتقد بود که احترام به حقوق بشر باید سرلوحه قوانین اجتماعی باشد. دکتر دبیری با بهره‌گیری از بُن‌مایه‌های فرهنگ خردگرای ایرانی، بر نظریه «جهان بینی علمی»  تاکید می کرد و خواستار همبستگی دانشمندان جهان برای نجات جهان بود.

شرکت کنندگان همایش، در این هنگام به یاد چهره‌های نامدار دوستدار اصفهان که دیگر در میان ما نیستند، بپاخاستند و لحظاتی را در سکوت برای آنان آمرزش طلبیدند. 

شاهین سپنتا

زاینده‌رودِ بی‌آب مهمترین دغدغه شهروندان اصفهان

 در میزگرد انتهایی بخش اول که با حضور سخنرانان این بخش به انضمام دکتر مسعود و مهندس مهرداد بهمنی برگزار شد جمع‌بندی از تجربیات لاهور و استامبول صورت گرفت و مهندس بهمنی که خود در تجربه شرکت در همایش لاهور حضور داشتند؛ ضمن تاکید بر نقش‌آفرینی شهروندان برای توسعه فرهنگی این شهر، دست به دست دادن تیمی از پژوهشگران، عوامل اجرایی و نهادهای مردمی را برای فعالیت در زمینه فرهنگی و آبادانی روستاهای اطراف شهر الگوی خوبی برای اصفهان دانست. دکتر یلدا نیز پرسش اصلی را این دانستند که چه زمینه فرهنگی برای توسعۀ اصفهان به عنوان یکی از برجسته‌ترین شهرهای جهان که هرآنچه در دنیا است نیمی از ان هم در اصفهان است، باید وجود داشته باشد؟

اما در قسمت پرسش و پاسخ دغدغۀ اصلی که توسط حضار و شهروندان اصفهانی مطرح شد، عبارت بود از پرسش از مدیریت آب اصفهان در زمینه خشک شدن زاینده‌رود، عبور مترو و صدمات آن برای سی‌وسه‌پل، تخریب کارخانه‌های قدیمی و نادیده‌گرفتن روح شهر و ابعاد انسانی در توسعه و ساخت و سازهای شهری. این دغدغه‌ها از سوی سخنرانان به دعوت بیشتر شهروندان برای نقش‌آفرینی و مشارکت در رقم زدن سرنوشت شهر منجر شد.

بخش دوم:حفظ ناژوان برای تداوم تنفس اصفهان

در بخش دوم همایش، سه سخنرانی در رابطه با ناژوان یعنی جنگل‌ها، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی اطراف اصفهان ایراد شد.

نخستین سخنران بخش دوم همایش، مهندس عبدالرسول قریشی بود که در سخنان خود با عنوان «ناژوان و طرح‌های توسعه شهری اصفهان»  به تشریح وضعیت گذشته و حال بیشه طبیعی ناژوان پرداخت و چالش‌های پیش روی این میراث ارزشمند طبیعی شهر اصفهان را برشمرد.

 وی با به دست دادن تاریخچه‌ای از نحوه شکل‌گیری شهر اصفهان بر محور آب زاینده‌رود به عنوان واحه‌ای در حاشیه کویر با مجموعه‌ای از 17 آبادی و در پهنه‌ای کشاورزی و باغداری، سرنوشت کمربند سبز باغات اطراف را از زمان سلجوقی تا صفوی و قاجاری و پهلوی و امروز تشریح کرد و جایگاه این منطقه را در هریک از طرح‌های توسعه‌ای شهر اصفهان بیان نمود. این طرح‌ها که عبارتند از سه طرح جامع در دوران معاصر همگی برمبنای حفظ پهنه کشاورزی و باغداری قرار داشتند. در اولین طرح معروف به طرح کاکس (1336) این منطقه با نام کمربند سبز مشخص شده است، در طرح جامع منطقه اصفهان در سال 1360-65 نیز حفاظت از این باغات و زمین‌های کشاورزی و هدایت سرریز جمعیت مهاجر شهری به شهرهای جدید در نظر گرفته شده بوده است. در همین طرح تقسیم متعادل آب زاینده‌رود میان بخش‌های کشاورزی، صنعت، شرب و محیط‌زیست پیش‌بینی شده بوده است.

 در طرح تجدیدنظر سال 1367، با درنظر گرفتن ساخت و سازهای حاشیه‌ای و برنامه‌ای برای ساماندهی آنها بحث پارک طبیعی اصفهان برای اولین بار مطرح می‌شود و در نهایت در طرح فضیلی شهر با حفظ اصول و مبانی طرح جامع، پیشنهاد ایجاد کمربند حفاظتی به عمق سی متر بدور ناژوان و کنترل ساخت و سازهای بی‌رویه ارائه می‌گردد. در آخر مهندس قریشی حفظ ناژوان را با حیات مادی‌ها و زاینده‌رود و کاهش آلودگی‌های آب و خاک دارای پیوستگی نزدیک دانستند.

مهندس قهرمان صمیمی دومین سخنران بخش دوم، در سخنانش با عنوان «نگاه‌ها به ناژوان» به ویژگی‌های ارزشمند این منطقه و راه‌های پاسداشت آن اشاره کرد.

وی حفظ یا تخریب فضای سبز ناژوان را وابسته به آب دانست و گفت که مدیریت 10 سال گذشته توانسته ناژوان را از خشکی و تخریب نجات دهد و با رای‌زنی‌های شهرداری با سازمان آب چاه‌هایی حفر شده که آب را در مادی‌ها به جریان انداخته است. نقش مادی‌ها در برابر بادهای گرد و خاک و کاهش میزان حرارت شهر در این ارائه تشریح شد و نقشی که برای ناژوان به عنوان گردشگری، کشاورزی و باغداری در این مطالعه در نظر گرفته شده بود، با جزئیات توضیح داده شد. براساس این طرح بخشی از محدودۀ مسکونی ساخته شده در ناژوان تخریب شده و ایدۀ تملک اطراف کوه آتشگاه و ایجاد مجموعۀ پیوسته‌ای از باغ‌ها با عنوان باغ ملل مورد توجه قرار گرفته است.

 البته دکتر خاتون‌آبادی نسبت به احداث چاه و هدایت آب‌های زیرزمینی به مادی‌ها که موجب پایین رفتن سطح سفره‌های زیرزمینی و خشکی بیشتر می‌شود انتقادی را مطرح کرد و گفت این باعث کور شدن آب‌خان ها خواهد شد.

در ادامه، مهندس احمد بهابادی در سخنانی با عنوان «اصفهان،  فضای سبز و ناژوان» وضعیت شهر اصفهان را از نظر سرانه فضای سبز تشریح نمود و از کاستی هایی که در این زمینه وجود دارد، یاد کرد و افزونبر برشمردن موانع توسعه سرانه فضای سبز، طرحی برای گستردن سطح فضاهای سبز در شهر تا جایی که امکان خدمات‌دهی به همه نقاط شهری وجود داشته باشد را مطرح نمود.

مهندس عبدالرسول قریشی

مهندس قهرمان صمیمی

مهندس احمد بهابادی

بزرگداشت چهره های نامدار دوستدار اصفهان

یکی از زییاترین لحظات چهارمین همایش هفته اصفهان، آیین بزرگداشت پیش‌کسوتان انجمن بود که سال‌ها برای پاسداشت شهر اصفهان تلاش کرده‌اند.

در این مراسم از استاد عباسعلی پورصفا (هنرمند نگارگر)، استاد مرتضی تیموری (کتاب شناش)، استاد لئون میناسیان (ارمنی شناس) دکتر عباس ادیب (پزشک برجسته) و مهندس مهدی ابراهیمیان (مرمت کار آثار تاریخی)  تجلیل به عمل آمد و «تندیس دوستدار اصفهان» به پاس یک عمر تلاش و کوشش مداوم برای شهر اصفهان از طرف انجمن به آنها تقدیم شد.

 از راست به چپ: دکتر فروغی، دکتر شفقی، استاد تیموری،

 استاد پورصفا، استاد میناسیان، دکتر ادیب

در پایان بخش دوم همایش، نیزمیزگردی با حضور کارشناسان برگزار شد و شرکت‌کنندگان در همایش، پرسش‌های خود را درباره موضوعات مطرح شده در سخنرانی‌ها و همچنین مسائل مهم شهر مطرح نمودند. 

 کارشناسان شرکت کننده در میزگردهای بخش نخست و دوم عبارت بودند از: دکتر شادی عزیزی، دکتر ترانه یلدا، دکتر سیروس شفقی، دکتر محمد مسعود، مهندس مهرداد بهمنی، مهندس عبدالرسول قریشی، مهندس قهرمان صمیمی، مهندس احمد بهابادی، دکتر احمد خاتون آبادی، دکتر مهدی کیوان، دکتر احمد علی فروغی، دکتر حسین پورمقدس و آقای حشمت الله انتخابی.

از بخش‌های دیگر این همایش که مورد استقبال شرکت‌کنندگان قرار گفت،  پخش فیلم مستند «چهارفصل» در معرفی هنرها و صنایع دستی اصفهان ساخته رضا میهمن، خواندن مثنوی بلند «پل خواجو» توسط شاعر اصفهانی استاد خسرو احتشامی، و برگذاری نمایشگاه و فروشگاه کتاب با موضوع اصفهان بود.

 خسرو احتشامی

چهارمین همایش هفته اصفهان به همت انجمن دوستداران اصفهان و با مشارکت دانشگاه آزاد خوراسگان، جمعیت دوستداران محیط زیست، انجمن مفاخر معماری ایران، دانشگاه هنر اصفهان، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان، سایت معمار نت، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اصفهان و بنیاد معماری میرمیران برگذار شد.