گرد فراموشی بر سر و روی خانه افیونی نشست

خانه تاریخی افیونی در آستانه تخریب کامل 

ایران‌نامه- مهدی فقیهی: خانه تاریخی افیونی در اصفهان، متعلق به اواخر دوره صفوی و اوایل دوره قاجار، به خاطر عدم مرمت و نگهداری اصولی در وضعیت بسیار نگران‌کننده‌ای قرار دارد و در آستانه تخریب کامل است. اگرچه ساختار اصلی خانه افیونی در دوران متأخر با تصرف‌های زیادی روبرو شده، ولی همچنان ارزش‌های معماری و فرهنگی خود را حفظ نموده و با اندک مرمت و بازسازی می‌تواند به مکانی دلپذیر جهت اسکان گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود. خانه افیونی (جناب) با میان‌سرایی نه چندان وسیع و بخش‌های متعدد ساختمانی در محدوده بازار اصفهان واقع است و غالب عناصر آن را فضاهای ضلع شمالی بنا یا بخش زمستان نشین خانه تشکیل می دهند که شامل اجزاء مسکونی جداگانه ای که شامل یک اتاق سه دری اُرسی‌دار در مرکز و دو اتاق کوچک  دو دری هستند که با ایوانچه‌های کوچک رو به حیاط ارتباط دارند و از طریق راه پله ای باریک و پیچ‌دار به اشکوب دوم ساختمان راه می‌یابند.  در اشکوب دوم،  اتاق‌هایی به شکل قرینه و به صورت دو گوشواره جانبی و فضاهای تو در تو مشاهده می‌شوند که از طریق بهارخوابی زیبا با دست اندازی کاشی‌کاری شده با یک دیگر ارتباط دارند.

 در ضلع غربی بنا نیز عناصر و ارکان  گوناگونی  مستقرند که شامل چند نشیمن با سقفی فرو ریخته و وستاخی در بخش فوقانی آن می‌باشند. اتاق‌ها و فضاهای این بخش دارای تزییناتی است که هنوز آثاری از آن در درون تاقچه‌ها و حواشی کناری آسمانه‌ها به شکل مقرنس‌های پا باریک و چند بُعدی و قطاربندی‌های به هم پیوسته و زیبا به چشم می‌خورد. در عین حال وستاخ شمالی این قسمت با تزئیناتی نظیر گچ‌بری‌های ظریف و زیبا، آیینه‌کاری‌های معرق پیرامون شومینه دیواری و قطعاتی از شیشه‌های رنگی در و پنجره‌های گره‌چینی شده، بسیار جالب توجه به نظر می‌رسد. از این فضای زیبا و از راه پشت بام جبهه غربی به دیگر عناصر و اتاق‌های بخش فوقانی بنا دست می‌یابیم که شامل چند اتاق کوچک و بزرگ در کنار یکدیگر می‌باشند.

افزون بر این، در انتهای ضلع غربی نیز فضاهای خدماتی نظیر مطبخ، انبار و سرویس بهداشتی سطح نسبتا وسیعی را به خود اختصاص داده‌اند. در مقابل این بخش عناصر شرقی بنا واقع‌اند که در قالب چند اتاق  سه دری  به هم پیوسته این بخش از  بنا را تکمیل می کنند.

آخرین قسمت این خانه مسکونی جبهه جنوبی آن است که از نظر ساختاری با دیگر قسمت‌های بنا  متفاوت ساخته شده است، چنان که اتاق‌نشیمن نسبتا بزرگ آن با پوششی از قوس‌های باربر و لنگه تاق‌های گهواره‌ای تزئین یافته‌اند. اطراف حیاط مرکزی را که به دلیل کثرت آوار چیزی از آن باقی نمانده تزئیناتی فرا گرفته که شامل خطوط  تزئینی و حواشی چند رنگی است که برای حفظ آنها از شیب‌سرهایی بر لبه بام سود جسته‌اند.