دکتر خورشیدیان: مهرگان روز مهرورزی و پیمان

فرنشین انجمن موبدان تهران در جشن مهرگان:

مهرگان روز عشق و مهرورزی و تحکیم دوستی‌ها

مهر در فرهنگ زرتشتی با مهربانی مترادف است. ایزد مهر که در وجود همه ما انسان‌ها به ودیعه گذارده شده است، خواستار و پاسدار برابری حقوق همه انسان‌ها و نهادینه شدن عدل و داد در سرتاسر گیتی می‌باشد. مردم نیز با بخشش یک شاخه گل یا برگی سبز یا هدیه‌ای مناسب  و با پراکندن سخنان زیبا و اندیشه‌برانگیز  و مثبت و سازنده، به یکدیگر مهر می‌ورزند و مهربانی می گسترانند و عطر عشق می‌پراکنند. به گزارش تارنمای امرداد (پایگاه خبری زرتشتیان) موبد اردشیر خورشیدیان، فرنشین انجمن موبدان تهران در جشن مهرگان امسال (١٣٩٠) که در مارکار تهران‌پارس برگزار شد، با بیان این مطلب گفت: «...بی تردید هرملتی حق دارد که برپایه موازین فرهنگی خود، روزی ویژه را تعیین و آن‌را سخت گرامی دارد. برپایه پرسشی که از سوی هم میهنان شده بود، چون جشن مهرگان، روز مهربانی کردن و پایبندی به همه اصول عشق ورزی می باشد، بنا به مصوبه انجمن موبدان تهران "روز عشق و مهرورزی و تحکیم دوستی‌ها"،  روز مهر از ماه مهر و جشن فرخنده مهرگان تعیین شد. امید که همه ایرانیان از هر دین و مذهب و فرقه و ملیتی که هستیم، به فرهنگ پربار نیاکانی و باورهای مشترک پشت این آیین‌های نیکو و سرشار از دانش و خرد کهن، بیش از پیش بازگشته و ضمن پاسداری از همه ارزش‌های نیک و انسانی موجود در باور و فرهنگ خویش، این روز بزرگ و جشن ملی را جایگزین جشن والنتاین کنیم.  و امید بیشتر این که روز به روز از عشق های دروغین، توام با تزویر و ناراستی و عدم احساس مسئولیت در برابر معشوق، کاسته گشته، و عشق راستین و مهر اهورایی، در دل‌ها بیدارتر و ما بین مردمان گیتی به ویژه افراد جامعه بهدینان، بیش از پیش پراکنده گردد. » متن کامل سخنرانی موبد اردشیر خورشیدیان را در ادامه بخوانید: 

 به خشنودی اهورامزدا، خداوند جان و خرد

روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان/ مهر به افزا، ای نگار مهرچهر مهربان

جشن فرخنده مهرگان. روز مهرایزد و مهرماه، روز «عشق و مهرورزی و تحکیم دوستی ها» در نزد ایرانیان را به شما همکیشان ارجمند باشنده در این مجلس باشکوه و سایر زرتشتیان و ایرانیان فرهنگ دوست و خردورز و وجدان پرور، در سراسرگیتی،  شادباش و خجسته باد عرض می کنم.
در ایران باستان جشن مهرگان، دومین جشن بزرگ و شگوهمند، پس از جشن نوروز بوده است.
لازمست توجه داشته باشیم که، باور به ایزد مهر در دین و فرهنگ زرتشتی با باور به خدای مهر در «آیین مهر» که پیش ازاشوزرتشت درایران مرسوم بوده است،کاملا متفاوت است.
تاریخ نشان می دهد که یکی از مهمترین دلیلی که اشوزرتشت را به اندیشه و پیداکردن راه چاره واداشت که به کوه اشیدرنه پناه برد و پس از ده سال درون نگری با اهورامزدا به هم پرسگی رسید و به پیامبری برگزیده شد. مبارزه با همین باور سرتا پا دروغ، خدا بودن مهر و قربانی کردن حیوانات در راه او، بوده است. 
ایزد مهر در باور و فرهنگ زرتشتی، «ایزد موکل مهرورزی و وفای  به عهد و نگاهبان  پیمان» است. چرا که در باور نیاکانی، «عشق» بدون پای بندی به پیمانی که بسته ایم و خویشکاری در راستای مسئولیتی که پذیرفته ایم، چیز دیگری نمی تواند، باشد. در مهریشت می خوانیم که :
((مس و وه و پیروزگرباد.مینوی مهر ایران.داورهزار گوش و بیور چشم. راست راست  داور. تیژ  تیژ  داور)) بزرگ و نیرومند باد، مینوی مهرایران ، داوری که دارای هزارگوش و بی نهایت چشم و راست و درست و بسیار تیزبین و تیزهوش است. 
(( میترهه. داورو . گَه اُیه اُئی توییش ، رامنو . خواسترهه . خَشنه اُترَهه . یسنائیچه . وهمائیچه . خشنه اترئیچه . فره سس ته یه ایچه . )).  مهر دارنده دشتهای فراخ . راست اندیش و نامور. دانا و نیرومند و هماره بیدار را می ستاییم .
((میثرم . ائیوی . دخیوم . یَزَه میده . میثرم . انثره دخیوم یزه میده . میثرم .آ . دخیوم .یزه میده. میثرم . اوپه ئیری دخیوم. یزه میده. میثرم .اذه ئیری . دخیوم یزه میده و.... )) مهر کشورهای پیرامون ایران را می‌ستاییم. مهرداخل کشور را می‌ستاییم. مهرکشورهای شمالی ایران را می‌ستاییم. مهرکشورهای جنوب ایران رامی‌ستاییم. مهر کشورهای شرق ایران را می‌ستاییم. مهرکشورهای غرب ایران را می‌ستایم. مهر سراسرگیتی را می ستاییم که دارای هزارچشم وبیور گوش و دارنده دشتهای فراخ وهمیشه بیدار و بی خواب است.(مهریشت)           
بنا به باور زرتشتیان، ایزد مهر که همزاد نگر و  بی ور (بی نهایت) دادگر است، در سرپل چینود « ونا ( گناه ) و  کرفه (ثواب ) «روان» را داوری می کند و حکم نهایی را صادر می کند. در این دادگاه اهورایی(عدل الهی) ، که ایزد مهر داور آنست، «پاداَفره» روان  براساس حقوق انسانی فرد، تعیین می‌شود. 
درایران باستان این روز فرخنده، روز دادرسی به مظلومین بوده است و دولت مردان بارعام می داده اند.
مهر در فرهنگ زرتشتی با مهربانی مترادف است. ایزد مهر که در وجود همه ما انسان‌ها به ودیعه گذارده شده است. خواستار و پاسدار برابری حقوق همه انسان ها و نهادینه شدن عدل و داد در سرتاسر گیتی می‌باشد.  
 مردم نیز با بخشش یک شاخه گل یا برگی سبز یا هدیه ای مناسب  و با پراکندن سخنان زیبا و اندیشه‌برانگیز  و مثبت و سازنده، به یکدیگر مهر می ورزیدند و مهربانی می گسترانیدند وعطر عشق می‌پراکندند. 
بی تردید هرملتی حق دارد که برپایه موازین فرهنگی خود، روزی ویژه را تعیین و آنرا سخت گرامی دارد. برپایه پرسشی که از سوی هم میهنان شده بود، چون «جشن مهرگان»، روز مهربانی کردن و پایبندی به همه اصول عشق ورزی می باشد، بنا به مصوبه انجمن موبدان تهران « روز عشق و مهرورزی وتحکیم دوستی ها»،  روز مهر از ماه مهر و جشن فرخنده مهرگان تعیین شد.      
 امید که همه ایرانیان ازهر دین ومذهب و فرقه و ملیتی که هستیم، به فرهنگ پربار نیاکانی و باورهای مشترک پشت این آیین های نیکو و سرشار از دانش و خرد کهن، بیش از پیش بازگشته و ضمن پاسداری از همه ارزشهای نیک و انسانی موجود در باور و فرهنگ خویش، این روز بزرگ و جشن ملی را جایگزین جشن «والنتاین» کنیم.  و امید بیشتر اینکه روز به روز ازعشق های دروغین، توام  با تزویر و ناراستی  و عدم احساس مسئولیت در برابر معشوق، کاسته گشته، و عشق راستین و مهر اهورایی، در دلها بیدارتر و ما  بین مردمان گیتی به ویژه افراد جامعه بهدینان، بیش از پیش پراکنده گردد.  
مهریشت به ما می‌آموزد که برهمگی ما لازمست که به مهر وجودی خویش بیش ازپیش ارزش قائل شویم و آن را دارای هزارچشم و بیورگوش بدانیم وخویشکاری خود کنیم که از ایزد مهر در راستای اشویی  بهره گیریم. نخست مراقب خودمان باشیم و با فراگیری شایستنی ها علمی و بایستنی های  دینی  و فرهنگی لازم،  در پیشرفت وتکامل خرد و وجدان خود کوشا باشیم. پس از آن مواظب همسر، فرزندان، خانواده، همسایگان، هم میهنان و هم‌نوعانمان باشیم و چون می دانیم که مهر وجودمان همانند مال و دارایی مان محدود نیست و دارای دشت های فراخ می باشد، از خود خواهی و منافع طلبی بیش از اندازه به پرهیزیم، تا همواره  بتوانیم با « ایزد مهر» همکاری و همیاری کنیم. درمهریشت می خوانیم :     
(( بشود که مهر برای یاری به سوی ما آید. از برای آزادی بسوی ما آید .از برای آرامش بسوی ما آید. از برای آمرزش بسوی ما آید. از برای تندرستی بسوی ما آید. از برای پیروزی به سوی ما آید. از برای زندگی خوش به سوی ما آید. از برای اشویی (راستی و پاکی و عشق اهورایی) بسوی ما آید.  آن نیرومند همیشه پیروز. سزاوار ستایش. که هرگز فریب نمی خورد وهمیشه بیدار و بی خواب  است.))
به باورایرانیان، روز مهرازماه مهر و جشن مهرگان، روز پیروزی کاوه آهنگر بر ضحاک  ماردوش و به بند‌کشیدن این شاه خودخواه و بی وجدان و بی رحم در کوه  البرز می باشد. 
امیدواریم که همه ما دین باوران و فرهنگ دوستان به این شایستگی برسیم که به ژرفای اندیشه های نیاکانی در اینگونه اسطوره‌های ایرانی، پی برده و به آن توانایی برسیم که با عشق و مهرورزی به یکدیگر، کاوه وار، بر ضحاک درون، پیروزی گشته و دیو خشم و کین را دربند کشیم و فریدون درون را به سروری  برسانیم.
بی تردید هرملتی به زبان و فرهنگش زنده است و نفس می کشد و پایا و پویا می ماند. 
شوربختانه بسیاری از آیین های ما، آلوده به  باورهای دیگر آیین ها و مکاتب  شده است، که لازمست آنها را بدرستی باز شناخته و برپایه مدیریت واحد مینوی انجمن موبدان، آنها را از آلودگی ها پاک کنیم. یکی از این آیین‌ها قربانی کردن حیوانات در جشن مهرایزد و مهرماست که هیچ ربطی به باور به ایزد مهر در دین و فرهنگ زرتشتی ندارد. خوشبختانه موبدان نسل اندر نسل در درازای تاریخ «کتاب و سنت و اصول دین و موازین فرهنگی کیش زرتشتی» را به گونه کامل نگاهبانی کرده اند، به گونه‌ای که هرگز در طول تاریخ «دین زرتشتی به مذاهب گوناگون بخش نشد» و «کیش (مذهب) زرتشتی از اصول دین زرتشتی، خارج نگردیده است».  و امروزه نیز بهترین معیاری است که می توانیم اندیشه های وارداتی را از اندیشه های اصیل، باز شناخته و از آلودگی ها پاک کنیم. تنها را ه بیرون رفتن از این بن بست، احترام گذاردن عمیق به مدیریت یکپارچه بخش‌های  مینوی و اجرایی جامعه به ظاهر کوچک و به معنا بزرگ زرتشتیان می باشد.  
درپایان به آگاهی می‌رساند که از اینکه با هموندانم در انجمن موبدان، در بین  شما فرزانگان جامعه و جوانان اندیشمند و ایران دوست هستیم، برخود می بالیم و از اینکه شاهد همازوری و مهرورزی بیشتر شما در این روز خجسته می‌باشید، احساس شادی فراوان می کنیم. 
 روز «عشق و مهرورزی و تحکیم دوستی ها» بر همگی شما خجسته باد. مهر افزون. راستی پیروز.   
 ایدون باد. ایدون ترج باد.

 موبد دکتر اردشیر خورشیدیان. فرنشین انجمن موبدان تهران